Tổng quan nghiên cứu

Công tác thi đua, khen thưởng (TĐKT) giữ vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ tổ quốc. Trong giai đoạn 2015-2022, Bộ Tài nguyên và Môi trường (Bộ TN&MT) đã chứng kiến nhiều chuyển biến tích cực trong công tác TĐKT, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Bộ TN&MT quản lý trên 9 lĩnh vực chuyên ngành quan trọng như đất đai, tài nguyên nước, bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu, biển và hải đảo, với hơn 35 nghìn cán bộ, công chức, viên chức và người lao động. Tuy nhiên, công tác TĐKT tại Bộ vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như thiếu tầm nhìn dài hạn, chưa đổi mới toàn diện, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chính trị.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng công tác TĐKT tại Bộ TN&MT trong giai đoạn 2015-2022, từ đó đề xuất các giải pháp đổi mới, nâng cao chất lượng công tác này trong giai đoạn tới. Nghiên cứu tập trung vào các hoạt động thi đua, khen thưởng đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong Bộ, với phạm vi nghiên cứu tại Bộ TN&MT và các đơn vị trực thuộc. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về TĐKT mà còn tạo động lực thúc đẩy phong trào thi đua yêu nước, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, xã hội của Bộ trong bối cảnh hội nhập quốc tế và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý công tác thi đua, khen thưởng, trong đó có:

  • Lý luận Chủ nghĩa Mác-Lênin về thi đua: Thi đua là hiện tượng khách quan phát sinh từ sự hợp tác lao động, tạo động lực nâng cao năng suất và chất lượng công việc.
  • Quan điểm Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước: Thi đua là biểu hiện của lòng yêu nước, là phương pháp cách mạng thiết thực để thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội.
  • Luật Thi đua, Khen thưởng năm 2022: Định nghĩa thi đua là hoạt động tự nguyện nhằm đạt thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ tổ quốc; khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương thành tích bằng lợi ích vật chất và tinh thần.
  • Khái niệm quản lý nhà nước về TĐKT: Hoạt động điều chỉnh, tổ chức và kiểm tra công tác thi đua, khen thưởng nhằm đảm bảo thực hiện đúng pháp luật và phát huy hiệu quả phong trào thi đua.

Các khái niệm chính bao gồm: thi đua, khen thưởng, phong trào thi đua yêu nước, quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng, đổi mới công tác thi đua khen thưởng.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ Bộ TN&MT, các văn bản pháp luật, báo cáo thống kê, các nghiên cứu trước đây về công tác TĐKT trong các bộ, ngành; tài liệu pháp luật như Luật TĐKT 2022, Nghị định 36/2017/NĐ-CP, Nghị định 68/2022/NĐ-CP.
  • Phương pháp phân tích:
    • Phân tích định tính dựa trên lý luận và các văn bản pháp luật.
    • Phân tích định lượng qua thống kê số liệu về số lượng khen thưởng, phong trào thi đua trong giai đoạn 2015-2022.
    • So sánh các chỉ số thi đua, khen thưởng giữa các năm và với các bộ, ngành khác như Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong Bộ TN&MT, với số lượng khoảng hơn 35 nghìn người, đảm bảo tính đại diện cho thực trạng công tác TĐKT.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2015-2022, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức và chỉ đạo công tác TĐKT được nâng cao
    Ban cán sự đảng và lãnh đạo Bộ TN&MT đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách đổi mới công tác TĐKT, tạo động lực cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tham gia phong trào thi đua. Ví dụ, các nghị quyết Trung ương về đất đai, biển đảo và biến đổi khí hậu được triển khai đồng bộ, góp phần nâng cao nhận thức về vai trò của TĐKT.

  2. Công tác tổ chức và bộ máy còn nhiều hạn chế
    Mặc dù Bộ đã kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, giảm 189 tổ chức cấp phòng và tinh giản 677 công chức, viên chức, nhưng đội ngũ cán bộ làm công tác TĐKT còn thiếu về số lượng và chuyên môn nghiệp vụ, ảnh hưởng đến hiệu quả tham mưu và tổ chức phong trào thi đua.

  3. Thực trạng khen thưởng còn mang tính hình thức, chưa đồng bộ
    Việc đánh giá thi đua và bình xét khen thưởng tại Bộ TN&MT còn dựa nhiều vào cảm tính, thiếu tiêu chí đánh giá cụ thể, dẫn đến tình trạng khen thưởng chưa chính xác, chưa kịp thời, ảnh hưởng đến động lực thi đua. So sánh với Bộ Y tế và Bộ Khoa học và Công nghệ cho thấy Bộ TN&MT chưa có tiêu chí đánh giá sáng kiến và hiệu quả áp dụng sáng kiến rõ ràng như các bộ này.

  4. Phong trào thi đua có nhiều chuyển biến tích cực nhưng chưa đồng đều
    Bộ đã tổ chức nhiều phong trào thi đua gắn với nhiệm vụ chính trị, đạt được kết quả như thu hồi gần 17 nghìn ha đất, xử phạt vi phạm hành chính hơn 344 tỷ đồng trong giai đoạn 2016-2019. Tuy nhiên, phong trào thi đua vẫn chưa phát huy hết sức mạnh do thiếu sự phối hợp đồng bộ và chưa có các phong trào thi đua chuyên đề hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên chủ yếu do nhận thức của một số cấp ủy, lãnh đạo chưa đầy đủ về vai trò của TĐKT, tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ làm công tác TĐKT chưa đáp ứng yêu cầu, cùng với việc áp dụng các tiêu chí khen thưởng còn chung chung, thiếu tính đặc thù. So với các bộ như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ TN&MT cần học hỏi cách xây dựng tiêu chí đánh giá thi đua, khen thưởng cụ thể, minh bạch và phù hợp với đặc thù ngành.

Việc đổi mới công tác TĐKT không chỉ là cải tiến quy trình mà còn là nâng cao nhận thức, tăng cường đào tạo cán bộ, xây dựng chính sách khen thưởng gắn với lợi ích vật chất và tinh thần, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, nhân rộng các điển hình tiên tiến. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ số lượng khen thưởng theo năm, bảng so sánh tiêu chí khen thưởng giữa các bộ, và biểu đồ đánh giá hiệu quả phong trào thi đua.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác TĐKT
    Đề nghị Ban cán sự đảng và lãnh đạo Bộ TN&MT nâng cao vai trò, trách nhiệm trong chỉ đạo công tác TĐKT, đảm bảo phong trào thi đua gắn chặt với nhiệm vụ chính trị của Bộ. Thời gian thực hiện: ngay trong giai đoạn 2023-2025.

  2. Xây dựng và hoàn thiện tiêu chí đánh giá thi đua, khen thưởng
    Phát triển bộ tiêu chí đánh giá thi đua, khen thưởng cụ thể, minh bạch, phù hợp với đặc thù ngành tài nguyên và môi trường, học hỏi kinh nghiệm từ Bộ Y tế và Bộ Khoa học và Công nghệ. Chủ thể thực hiện: Vụ Thi đua, Khen thưởng phối hợp với các đơn vị liên quan, hoàn thành trong năm 2023.

  3. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác TĐKT
    Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức cho cán bộ làm công tác TĐKT, đặc biệt là cán bộ cơ sở. Thời gian: liên tục từ 2023 đến 2025.

  4. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến và nhân rộng điển hình tiên tiến
    Sử dụng đa dạng các hình thức tuyên truyền, cập nhật thông tin kịp thời, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ phong trào thi đua, góp phần nâng cao nhận thức và sự tham gia của cán bộ, công chức, viên chức. Chủ thể: Vụ Tuyên truyền phối hợp với các đơn vị truyền thông, thực hiện thường xuyên.

  5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm
    Thực hiện nghiêm túc công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định về TĐKT, xử lý kịp thời các vi phạm để đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong thi đua, khen thưởng. Thời gian: hàng năm, liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường
    Giúp nâng cao hiệu quả quản lý công tác TĐKT, từ đó thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ chính trị của Bộ.

  2. Cán bộ làm công tác thi đua, khen thưởng tại các đơn vị thuộc Bộ
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để cải tiến quy trình, nâng cao năng lực tổ chức phong trào thi đua và khen thưởng.

  3. Các nhà quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường
    Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định phù hợp với đặc thù ngành, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về TĐKT.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành quản lý công và quản lý nhà nước
    Là tài liệu tham khảo quý giá về công tác thi đua, khen thưởng trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác thi đua, khen thưởng tại Bộ TN&MT có vai trò gì trong phát triển ngành?
    Công tác TĐKT là động lực thúc đẩy cán bộ, công chức, viên chức và người lao động hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, từ đó thúc đẩy phát triển bền vững ngành.

  2. Những hạn chế chính trong công tác TĐKT tại Bộ TN&MT là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đầy đủ của một số lãnh đạo, tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ làm công tác TĐKT còn yếu về chuyên môn, tiêu chí khen thưởng chưa cụ thể, dẫn đến khen thưởng chưa chính xác và chưa kịp thời.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác thi đua, khen thưởng?
    Cần tăng cường lãnh đạo, xây dựng tiêu chí đánh giá rõ ràng, đào tạo cán bộ chuyên trách, đẩy mạnh tuyên truyền và kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm trong thi đua, khen thưởng.

  4. Có những kinh nghiệm nào từ các bộ ngành khác có thể áp dụng cho Bộ TN&MT?
    Ví dụ, Bộ Y tế và Bộ Khoa học và Công nghệ đã xây dựng tiêu chí đánh giá sáng kiến và hiệu quả áp dụng sáng kiến rõ ràng, Bộ Giáo dục và Đào tạo có quy trình xét thi đua, khen thưởng chi tiết và minh bạch, những điều này có thể học hỏi để áp dụng.

  5. Luận văn có thể hỗ trợ gì cho các nhà quản lý và nghiên cứu?
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về đổi mới công tác TĐKT, đề xuất giải pháp khả thi, làm tài liệu tham khảo cho việc xây dựng chính sách và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường.

Kết luận

  • Công tác thi đua, khen thưởng tại Bộ TN&MT trong giai đoạn 2015-2022 đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào thực hiện nhiệm vụ chính trị của Bộ.
  • Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế về nhận thức, tổ chức bộ máy, tiêu chí đánh giá và thực hiện khen thưởng chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả phong trào thi đua.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp đổi mới toàn diện công tác TĐKT, bao gồm tăng cường lãnh đạo, xây dựng tiêu chí đánh giá cụ thể, đào tạo cán bộ, đẩy mạnh tuyên truyền và kiểm tra, xử lý vi phạm.
  • Các giải pháp này hướng tới nâng cao chất lượng công tác TĐKT giai đoạn 2021-2025, góp phần xây dựng ngành tài nguyên và môi trường hiện đại, hiệu quả.
  • Kêu gọi các cấp lãnh đạo, cán bộ chuyên trách và toàn thể cán bộ, công chức, viên chức trong Bộ tích cực tham gia, thực hiện đổi mới công tác thi đua, khen thưởng để phát huy tối đa sức mạnh tập thể, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.