Dạy học các định luật bảo toàn vật lý lớp 10 theo hướng phát triển năng lực sáng tạo

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

1.3. Giả thuyết khoa học

1.4. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.5. Đối tượng nghiên cứu

1.6. Phạm vi nghiên cứu

1.7. Phương pháp nghiên cứu

1.8. Những đóng góp mới của luận án

1.9. Cấu trúc luận án

2. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

2.1. Các nghiên cứu về năng lực và năng lực sáng tạo

2.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài

2.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước

2.2. Các nghiên cứu về tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực sáng tạo của học sinh

2.2.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài

2.2.2. Các nghiên cứu ở trong nước

2.3. Kết luận chương 1

3. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HS TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ

3.1. Năng lực và sự phát triển năng lực cho học sinh trung học phổ thông

3.1.1. Khái niệm năng lực

3.1.2. Các loại năng lực cốt lõi của học sinh

3.1.3. Mô hình cấu trúc năng lực

3.1.4. Năng lực của học sinh trung học phổ thông và sự phát triển năng lực của học sinh trung học phổ thông

3.2. Sáng tạo - Năng lực sáng tạo và sự phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh trung học phổ thông

3.2.1. Khái niệm sáng tạo

3.2.2. Khái niệm năng lực sáng tạo

3.2.3. Phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh trong quá trình dạy học vật lí

3.2.3.1. Những biểu hiện của năng lực sáng tạo của học sinh

3.2.3.2. Cấu trúc của năng lực sáng tạo

3.3. Khảo sát thực trạng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh trong dạy học vật lí ở một số trường trung học phổ thông hiện nay

3.3.1. Mô tả quá trình khảo sát, điều tra

3.3.2. Kết quả khảo sát, điều tra

3.3.3. Nhận xét và đánh giá thực trạng

3.4. Các biện pháp phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh trung học phổ thông trong dạy học vật lí

3.4.1. Định hướng và nguyên tắc đề xuất các biện pháp phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh

3.4.2. Các biện pháp được lựa chọn nhằm phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh

3.4.3. Quy trình tổ chức dạy học tích cực trong dạy học vật lí góp phần phát triển năng lực sáng tạo cho HS

3.4.3.1. Nguyên tắc xây dựng quy trình

3.4.3.2. Quy trình tổ chức dạy học tích cực trong dạy học vật lí góp phần phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh

3.5. Kết luận chương 2

4. TỔ CHỨC DẠY HỌC CHƯƠNG “CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN” THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

4.1. Một số vấn đề chung về chương trình vật lí trung học phổ thông

4.1.1. Đặc điểm của chương trình vật lí trung học phổ thông

4.1.2. Đặc điểm của môn học vật lí trung học phổ thông

4.1.3. Mục tiêu của chương trình vật lí trung học phổ thông

4.1.4. Nội dung kiến thức phần cơ học trong chương trình Vật lí trung học phổ thông

4.2. Một số vấn đề chung về chương “Các định luật bảo toàn”, Vật lí 10 trung học phổ thông

4.2.1. Vị trí, tầm quan trọng của chương “Các định luật bảo toàn” trong chương trình Vật lí 10 trung học phổ thông

4.2.2. Phân tích cấu trúc và nội dung kiến thức của chương “Các định luật bảo toàn” chương trình vật lí 10 trung học phổ thông

4.2.3. Mục tiêu dạy học chương “Các định luật bảo toàn” vật lí 10

4.2.4. Phân tích bài học và định hướng sử dụng các phương pháp phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh trong dạy học chương “Các định luật bảo toàn”

4.2.5. Xây dựng bộ công cụ đánh giá mức độ năng lực sáng tạo của học sinh

4.2.5.1. Yêu cầu bộ công cụ đánh giá năng lực sáng tạo của học sinh

4.2.5.2. Xây dựng bộ công cụ đánh giá cụ thể

4.2.6. Xây dựng một số tiến trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh trong dạy học chương “Các định luật bảo toàn”

4.2.7. Đánh giá thực trạng dạy học chương “Các định luật bảo toàn”

4.2.8. Quy trình thiết kế tiến trình dạy học theo hướng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh

4.2.9. Một số tiến trình dạy học theo định hướng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh trong dạy học chương “Các định luật bảo toàn”

4.3. Kết luận chương 3

5. CHƯƠNG 4. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

5.1. Thực nghiệm sư phạm vòng 1

5.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm vòng 1

5.1.2. Đối tượng và nội dung thực nghiệm sư phạm

5.1.3. Phương pháp thực nghiệm

5.1.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm vòng 1

5.2. Thực nghiệm sư phạm vòng 2

5.2.1. Mục đích – nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm vòng 2

5.2.2. Đối tượng và nội dung của thực nghiệm sư phạm

5.2.3. Phương pháp thực nghiệm

5.2.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm vòng 2

5.3. Kết luận chương 4

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về chương trình vật lý lớp 10

Chương trình vật lý lớp 10 có vai trò quan trọng trong việc hình thành kiến thức cơ bản cho học sinh. Nội dung chương học này bao gồm các định luật bảo toàn, một trong những khái niệm cốt lõi trong vật lý. Việc dạy học chương này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn phát triển năng lực sáng tạo thông qua các hoạt động thực hành và thí nghiệm. Đặc biệt, chương trình đã được thiết kế để khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động học tập chủ động, từ đó phát huy khả năng tư duy và sáng tạo của các em. Theo đó, việc tổ chức dạy học cần phải chú trọng đến việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm tạo ra môi trường học tập thân thiện và kích thích sự sáng tạo của học sinh.

1.1. Đặc điểm của chương trình vật lý lớp 10

Chương trình vật lý lớp 10 được xây dựng với mục tiêu giúp học sinh hiểu rõ các khái niệm cơ bản và ứng dụng của định luật bảo toàn trong thực tiễn. Nội dung chương học bao gồm các khái niệm như bảo toàn năng lượng, bảo toàn động lượng, và các ứng dụng của chúng trong các hiện tượng vật lý hàng ngày. Việc dạy học cần phải kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, giúp học sinh không chỉ hiểu mà còn có thể áp dụng kiến thức vào các tình huống thực tế. Điều này không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực sáng tạo mà còn nâng cao khả năng giải quyết vấn đề trong các tình huống cụ thể.

II. Phát triển năng lực sáng tạo trong dạy học vật lý

Phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh là một trong những mục tiêu quan trọng trong giáo dục hiện đại. Trong dạy học vật lý, việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như học tập hợp tác, thí nghiệm thực hành, và giải quyết vấn đề sẽ giúp học sinh phát huy tối đa khả năng sáng tạo của mình. Các hoạt động này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn khuyến khích các em tư duy độc lập và sáng tạo. Theo nghiên cứu, việc tổ chức các hoạt động học tập trải nghiệm sẽ tạo ra môi trường học tập tích cực, từ đó nâng cao năng lực sáng tạo của học sinh. Điều này cũng đồng nghĩa với việc giáo viên cần phải có những phương pháp dạy học linh hoạt, sáng tạo để phù hợp với từng đối tượng học sinh.

2.1. Các phương pháp dạy học tích cực

Các phương pháp dạy học tích cực như học tập dự án, thảo luận nhóm, và thí nghiệm là những công cụ hiệu quả trong việc phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh. Những phương pháp này không chỉ giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách chủ động mà còn khuyến khích các em tham gia vào quá trình học tập một cách tích cực. Việc áp dụng các phương pháp này trong dạy học chương các định luật bảo toàn sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về các khái niệm vật lý và cách chúng liên quan đến thực tiễn. Hơn nữa, việc tổ chức các hoạt động thực hành sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề.

III. Đánh giá và thực nghiệm sư phạm

Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một phần quan trọng trong quá trình dạy học. Việc xây dựng bộ công cụ đánh giá năng lực sáng tạo của học sinh trong dạy học vật lý là cần thiết để theo dõi sự tiến bộ của các em. Các công cụ này có thể bao gồm các bài kiểm tra, dự án nhóm, và các hoạt động thực hành. Thực nghiệm sư phạm cũng là một phương pháp hiệu quả để kiểm tra tính khả thi của các phương pháp dạy học mới. Qua thực nghiệm, giáo viên có thể điều chỉnh phương pháp dạy học để phù hợp hơn với nhu cầu và khả năng của học sinh, từ đó nâng cao chất lượng dạy học và phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh.

3.1. Quy trình thực nghiệm sư phạm

Quy trình thực nghiệm sư phạm bao gồm các bước như xác định mục tiêu, lựa chọn phương pháp, thực hiện và đánh giá kết quả. Trong quá trình thực nghiệm, giáo viên cần theo dõi sát sao sự tham gia của học sinh và điều chỉnh phương pháp dạy học nếu cần thiết. Việc thu thập dữ liệu từ các hoạt động học tập sẽ giúp giáo viên có cái nhìn tổng quan về sự phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Kết quả thực nghiệm sẽ cung cấp thông tin quý giá để cải tiến chương trình dạy học và nâng cao chất lượng giáo dục.

Luận án tiến sĩ về dạy học các định luật bảo toàn vật lý lớp 10 theo định hướng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh