Tổng quan nghiên cứu
Đau thắt lưng (ĐTL) là một trong những bệnh lý phổ biến trên toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 619 triệu người vào năm 2020 và dự kiến tăng lên 843 triệu người vào năm 2050. Tại Việt Nam, thoái hóa cột sống thắt lưng (THCS) chiếm tới 84,27% trong số các trường hợp ĐTL, đặc biệt phổ biến ở nhóm tuổi trung niên và cao tuổi. THCS là bệnh mạn tính tiến triển từ từ, gây đau, hạn chế vận động và biến dạng cột sống mà không kèm theo biểu hiện viêm. Với xu hướng già hóa dân số và lối sống ít vận động, tỷ lệ mắc bệnh dự báo sẽ tiếp tục tăng cao trong tương lai.
Nghiên cứu này nhằm đánh giá tác dụng điều trị ĐTL do THCS bằng dung dịch xoa bóp GS-TVB kết hợp với điện châm và xoa bóp bấm huyệt. Phạm vi nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Lào Cai trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 10 năm 2024. Mục tiêu chính là khảo sát hiệu quả giảm đau, cải thiện vận động cột sống và các triệu chứng liên quan, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc ứng dụng các phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên hai nền tảng lý thuyết chính: Y học cổ truyền (YHCT) và Y học hiện đại (YHHĐ). Theo YHCT, ĐTL thuộc phạm vi chứng “Yêu thống” trong chứng “Tý”, nguyên nhân do hư suy can thận, khí huyết kém lưu thông, tà khí xâm nhập gây bế tắc kinh lạc. Các thể lâm sàng phổ biến gồm phong hàn thấp kèm can thận hư và huyết ứ kèm can thận hư, với các triệu chứng đặc trưng như đau tăng khi lạnh, co cứng cơ cạnh sống, mạch trầm tế.
Theo YHHĐ, THCS là bệnh mạn tính do thoái hóa sụn khớp, đĩa đệm và xương dưới sụn, gây đau và hạn chế vận động. Cơ chế bệnh sinh bao gồm thuyết cơ học (tổn thương do áp lực cơ học) và thuyết tế bào (tế bào sụn bị tổn thương do enzym tiêu protein). Phương pháp điều trị hiện đại chủ yếu là nội khoa bảo tồn, kết hợp vật lý trị liệu và phục hồi chức năng.
Phương pháp điện châm kết hợp xoa bóp bấm huyệt dựa trên nguyên lý kích thích huyệt đạo nhằm điều hòa khí huyết, giảm đau, giãn cơ và tăng cường dinh dưỡng mô. Dung dịch xoa bóp GS-TVB chứa các vị thuốc như Quế nhục, Địa liền, Thiên niên kiện, Tô mộc, Nhũ hương có tác dụng giảm đau, kháng viêm và thông kinh hoạt lạc theo YHCT.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thiết kế là nghiên cứu can thiệp lâm sàng có nhóm đối chứng, so sánh trước và sau điều trị. Tổng số 60 bệnh nhân ĐTL do THCS được lựa chọn theo tiêu chuẩn thuận tiện và chia thành 2 nhóm: nhóm nghiên cứu (NC) sử dụng dung dịch xoa bóp GS-TVB kết hợp điện châm, xoa bóp bấm huyệt (n=30) và nhóm đối chứng (ĐC) chỉ điều trị điện châm, xoa bóp bấm huyệt (n=30). Các nhóm được ghép cặp theo tuổi, giới và mức độ đau theo thang điểm VAS.
Nguồn dữ liệu thu thập bao gồm các chỉ số lâm sàng: mức độ đau theo thang điểm VAS, độ giãn cột sống thắt lưng theo nghiệm pháp Schöber, khoảng cách tay đất, tầm vận động cột sống (gấp, duỗi, nghiêng trái, nghiêng phải), và triệu chứng co cơ cạnh sống. Thời gian nghiên cứu kéo dài 14 ngày điều trị, đánh giá kết quả tại ngày thứ 7 và ngày thứ 14.
Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20 với các phương pháp thống kê phù hợp: test T ghép cặp, test T student, ANOVA, kiểm định phi tham số Mann-Whitney và kiểm định Fisher. Kết quả được coi là có ý nghĩa khi p < 0,05. Cỡ mẫu 60 bệnh nhân được lựa chọn nhằm đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện cho nhóm nghiên cứu.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Giảm đau theo thang điểm VAS: Điểm VAS trung bình nhóm NC giảm từ 5,92 ± 0,96 xuống 1,39 ± 0,42 sau 14 ngày, trong khi nhóm ĐC giảm từ 5,78 ± 0,85 xuống 1,88 ± 0,56. Hiệu quả giảm đau nhóm NC cao hơn nhóm ĐC với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Hiệu suất giảm đau sau 14 ngày đạt 76,52% ở nhóm NC so với 67,47% ở nhóm ĐC.
Cải thiện tầm vận động cột sống: Độ giãn cột sống thắt lưng theo nghiệm pháp Schöber tăng đáng kể ở cả hai nhóm, nhóm NC tăng từ 12,03 ± 1,08 cm lên 14,45 ± 0,63 cm, nhóm ĐC từ 12,36 ± 1,37 cm lên 13,92 ± 0,68 cm (p < 0,05). Sự cải thiện ở nhóm NC vượt trội hơn nhóm ĐC.
Giảm co cơ cạnh sống: Tỷ lệ bệnh nhân giảm co cơ cạnh sống cao hơn rõ rệt ở nhóm NC so với nhóm ĐC sau 14 ngày điều trị, góp phần cải thiện chức năng vận động và giảm đau.
Ảnh hưởng của các yếu tố liên quan: Tuổi, giới, nghề nghiệp và thời gian mắc bệnh không ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả điều trị. Mức độ đau ban đầu theo thang điểm VAS có liên quan đến kết quả điều trị, bệnh nhân có mức độ đau vừa và nhẹ cải thiện tốt hơn.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy dung dịch xoa bóp GS-TVB kết hợp điện châm và xoa bóp bấm huyệt mang lại hiệu quả vượt trội trong giảm đau và cải thiện vận động cột sống so với chỉ sử dụng điện châm và xoa bóp bấm huyệt đơn thuần. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác dụng giảm đau, kháng viêm của các vị thuốc trong dung dịch GS-TVB và cơ chế kích thích huyệt đạo của điện châm, xoa bóp bấm huyệt.
Sự phối hợp này giúp tăng cường lưu thông khí huyết, giảm co cơ, đồng thời cung cấp các hoạt chất có tác dụng tại chỗ giúp giảm viêm và đau. Các biểu đồ thể hiện sự giảm điểm VAS và tăng độ giãn cột sống theo thời gian điều trị minh họa rõ ràng hiệu quả tích cực của phương pháp phối hợp.
So với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả này củng cố vai trò của y học cổ truyền trong điều trị ĐTL do THCS, đồng thời mở ra hướng điều trị an toàn, ít tác dụng phụ so với thuốc giảm đau và chống viêm không steroid. Việc áp dụng kết hợp các phương pháp này có thể giảm nhu cầu dùng thuốc và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Đề xuất và khuyến nghị
Áp dụng rộng rãi dung dịch xoa bóp GS-TVB kết hợp điện châm, xoa bóp bấm huyệt trong điều trị ĐTL do THCS tại các cơ sở y học cổ truyền và y tế cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả điều trị, giảm đau nhanh và cải thiện vận động. Thời gian áp dụng đề xuất là liệu trình 14 ngày.
Đào tạo và tập huấn chuyên sâu cho cán bộ y tế về kỹ thuật điện châm, xoa bóp bấm huyệt và sử dụng dung dịch GS-TVB để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị. Chủ thể thực hiện là các bệnh viện y học cổ truyền và trung tâm y tế dự phòng.
Nghiên cứu mở rộng quy mô và đa trung tâm để đánh giá hiệu quả lâu dài và các tác dụng phụ tiềm ẩn, đồng thời khảo sát hiệu quả trên các nhóm bệnh nhân khác nhau nhằm hoàn thiện phác đồ điều trị.
Tăng cường tuyên truyền, giáo dục người bệnh về lợi ích của phương pháp điều trị phối hợp này, khuyến khích tuân thủ liệu trình và kết hợp với các biện pháp phòng ngừa như tập luyện thể dục phù hợp, giữ tư thế đúng trong sinh hoạt và lao động.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Bác sĩ chuyên khoa Y học cổ truyền và Y học hiện đại: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và hướng dẫn thực hành điều trị ĐTL do THCS bằng phương pháp phối hợp, giúp nâng cao hiệu quả lâm sàng.
Nhân viên y tế tại các bệnh viện và phòng khám y học cổ truyền: Áp dụng kỹ thuật điện châm, xoa bóp bấm huyệt và sử dụng dung dịch GS-TVB trong điều trị, cải thiện kỹ năng chuyên môn và chăm sóc bệnh nhân.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Y học cổ truyền: Tài liệu tham khảo quý giá về cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm trong lĩnh vực điều trị bệnh cơ xương khớp.
Người bệnh và gia đình: Hiểu rõ hơn về các phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả, từ đó lựa chọn phương pháp phù hợp và phối hợp điều trị tích cực nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống.
Câu hỏi thường gặp
Dung dịch xoa bóp GS-TVB có an toàn không?
Dung dịch đã được kiểm nghiệm không gây kích ứng da theo quy định của Bộ Y tế và OECD, sử dụng ngoài da với thành phần thảo dược tự nhiên, an toàn khi dùng đúng hướng dẫn.Điện châm và xoa bóp bấm huyệt có tác dụng như thế nào trong điều trị ĐTL?
Hai phương pháp này kích thích huyệt đạo giúp lưu thông khí huyết, giảm đau, giãn cơ và tăng cường dinh dưỡng mô, góp phần cải thiện vận động và giảm triệu chứng đau.Liệu trình điều trị kéo dài bao lâu để thấy hiệu quả?
Theo nghiên cứu, liệu trình 14 ngày với đánh giá kết quả sau 7 và 14 ngày cho thấy cải thiện rõ rệt về mức độ đau và vận động cột sống.Có tác dụng phụ nào khi sử dụng phương pháp phối hợp này không?
Nghiên cứu không ghi nhận tác dụng không mong muốn nghiêm trọng; tuy nhiên, cần theo dõi và xử trí kịp thời các phản ứng như kích ứng da hoặc tai biến điện châm nếu có.Phương pháp này có phù hợp với mọi đối tượng bệnh nhân không?
Phương pháp phù hợp với bệnh nhân ĐTL do THCS không có các bệnh lý cấp tính, không có chống chỉ định về y học cổ truyền và y học hiện đại; cần loại trừ các trường hợp có biến chứng thần kinh hoặc bệnh lý nghiêm trọng khác.
Kết luận
- Dung dịch xoa bóp GS-TVB kết hợp điện châm và xoa bóp bấm huyệt mang lại hiệu quả giảm đau và cải thiện vận động cột sống thắt lưng rõ rệt hơn so với phương pháp điện châm và xoa bóp bấm huyệt đơn thuần.
- Hiệu quả điều trị được đánh giá qua thang điểm VAS, nghiệm pháp Schöber và các chỉ số vận động có ý nghĩa thống kê với p < 0,05.
- Phương pháp phối hợp an toàn, không gây kích ứng da hay tác dụng phụ nghiêm trọng trong quá trình nghiên cứu.
- Nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở khoa học cho việc ứng dụng y học cổ truyền trong điều trị ĐTL do THCS, mở rộng lựa chọn điều trị cho bác sĩ và bệnh nhân.
- Đề xuất triển khai áp dụng rộng rãi, đào tạo chuyên môn và nghiên cứu tiếp theo nhằm nâng cao hiệu quả và mở rộng phạm vi ứng dụng.
Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa đào tạo kỹ thuật, mở rộng nghiên cứu đa trung tâm và phổ biến kết quả đến cộng đồng y tế nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân ĐTL do THCS.