Đánh Giá Sử Dụng Thuốc Tại Bệnh Viện Lao Và Bệnh Phổi Tiền Giang Giai Đoạn 2017 - 2018

• Tác giả: Nguyễn Quốc Thế
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Văn Dương
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Quản Lý Bệnh Viện
• Đề tài: Đánh Giá Sử Dụng Thuốc Tại Bệnh Viện Lao Và Bệnh Phổi Tiền Giang - Giai Đoạn 2017 - 2018
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• TÓM TẮT LUẬN VĂN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Một số khái niệm dùng trong nghiên cứu
• 1.1.1. Khái niệm danh mục thuốc
• 1.1.2. Khái niệm danh mục thuốc sản xuất trong nước đáp ứng yêu cầu về điều trị, giá thuốc và khả năng cung cấp
• 1.1.3. Khái niệm phân tích ABC
• 1.1.4. Khái niệm phân tích VEN
• 1.2. Sử dụng thuốc tại bệnh viện
• 1.2.1. Thực trạng
• 1.2.2. Vai trò của Hội đồng thuốc và điều trị
• 1.2.3. Vai trò của khoa Dược
• 1.3. Tổng quan về phân tích ABC - VEN
• 1.3.1. Phân tích ABC
• 1.3.2. Phân tích VEN
• 2. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 4. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đánh giá sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang giai đoạn 2017 - 2018 thông qua sử dụng bộ công cụ ABC – VEN
• 3.1.1. Cơ cấu giá trị sử dụng theo phân tích ABC
• 3.1.2. Phân tích chung
• 3.1.3. Phân tích cơ cấu nhóm A
• 3.1.4. Cơ cấu giá trị sử dụng theo phân tích VEN
• 3.1.5. Cơ cấu giá trị sử dụng theo phân tích ABC/VEN
• 3.1.5.1. Phân tích chung
• 3.1.5.2. Phân tích cơ cấu nhóm I
• 3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang
• 3.2.1. Yếu tố thuộc bệnh viện
• 3.2.2. Yếu tố thuộc chính sách nhà nước
• 3.2.3. Yếu tố thuộc công ty Dược
• 5. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đánh giá sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang - giai đoạn 2017 - 2018 thông qua sử dụng bộ công cụ ABC - VEN
• 4.1.1. Cơ cấu giá trị sử dụng theo phân tích ABC
• 4.1.2. Phân tích chung
• 4.1.3. Phân tích cơ cấu nhóm A
• 4.1.4. Cơ cấu giá trị sử dụng theo phân tích VEN
• 4.1.5. Cơ cấu giá trị sử dụng theo phân tích ABC/VEN
• 4.1.5.1. Phân tích chung
• 4.1.5.2. Phân tích cơ cấu nhóm I
• 4.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang
• 4.1.6.1. Yếu tố thuộc bệnh viện
• 4.1.6.2. Yếu tố thuộc chính sách nhà nước
• 4.1.6.3. Yếu tố thuộc công ty Dược
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Đánh Giá Sử Dụng Thuốc 2017 2018

Nghiên cứu đánh giá sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang giai đoạn 2017-2018 là một công trình quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả điều trị, giảm thiểu lãng phí và cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe. Việc sử dụng thuốc không hợp lý là một vấn đề toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh các bệnh viện đang phải đối mặt với áp lực gia tăng chi phí và nguồn lực hạn chế. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp phân tích ABC-VEN, một công cụ đã được Bộ Y tế khuyến cáo, để đánh giá cơ cấu danh mục thuốc và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc. Phân tích ABC-VEN giúp bệnh viện có cái nhìn tổng quan về việc sử dụng thuốc, từ đó đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp, đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả và tiết kiệm. Dựa trên kết quả nghiên cứu, bệnh viện có thể điều chỉnh danh mục thuốc, cải thiện quy trình kê đơn và cấp phát thuốc, cũng như tăng cường công tác dược lâm sàng.

1.1. Tầm quan trọng của Đánh giá sử dụng thuốc hợp lý ở Tiền Giang

Việc đánh giá sử dụng thuốc hợp lý là một khía cạnh thiết yếu trong hệ thống y tế, đặc biệt tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang. Sử dụng thuốc hợp lý không chỉ đảm bảo hiệu quả điều trị tốt nhất cho bệnh nhân mà còn góp phần giảm thiểu tác dụng phụ, phản ứng có hại của thuốc và tình trạng kháng thuốc lao, một vấn đề đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Nghiên cứu này cung cấp thông tin quan trọng cho việc xây dựng chính sách và thực hành tốt trong quản lý và sử dụng thuốc tại bệnh viện. Việc đánh giá này là cơ sở để cải thiện chất lượng điều trị và nâng cao tuân thủ điều trị của bệnh nhân.

1.2. Giới thiệu phương pháp phân tích ABC VEN trong Dược lâm sàng

Phân tích ABC-VEN là một công cụ mạnh mẽ trong dược lâm sàng, cho phép các nhà quản lý bệnh viện đánh giá và tối ưu hóa việc sử dụng thuốc hiệu quả. Phương pháp này kết hợp hai kỹ thuật phân tích: ABC (dựa trên chi phí) và VEN (dựa trên tầm quan trọng lâm sàng). Phân tích ABC giúp xác định các loại thuốc chiếm tỷ trọng lớn nhất trong ngân sách thuốc của bệnh viện, trong khi phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ cần thiết: Vital (thiết yếu), Essential (quan trọng), và Non-Essential (không thiết yếu). Sự kết hợp này cung cấp một bức tranh toàn diện về việc sử dụng thuốc, giúp bệnh viện đưa ra quyết định sáng suốt về việc lựa chọn, mua sắm và quản lý thuốc.

II. Vấn Đề Sử Dụng Thuốc Không Hợp Lý Tại Bệnh Viện

Tình trạng sử dụng thuốc không hợp lý, bao gồm lạm dụng kháng sinh, sử dụng quá nhiều loại thuốc trong một đơn, và kê đơn không tuân thủ phác đồ, là một thách thức lớn tại nhiều bệnh viện, trong đó có Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang. Những vấn đề này dẫn đến tăng chi phí điều trị, tăng nguy cơ tác dụng phụ của thuốc, và góp phần vào sự phát triển của tình trạng kháng thuốc. Kháng thuốc lao đặc biệt nguy hiểm, làm giảm hiệu quả điều trị và kéo dài thời gian nằm viện. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định các nguyên nhân và yếu tố góp phần vào tình trạng sử dụng thuốc không hợp lý, từ đó đề xuất các giải pháp can thiệp hiệu quả, cải thiện an toàn sử dụng thuốc và hiệu quả sử dụng thuốc.

2.1. Thực trạng kháng thuốc lao và ảnh hưởng đến chi phí điều trị

Kháng thuốc lao là một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở các quốc gia có tỷ lệ mắc lao cao. Tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang, tình trạng kháng thuốc lao có thể làm tăng đáng kể chi phí điều trị do cần sử dụng các loại thuốc đắt tiền hơn và thời gian điều trị kéo dài hơn. Ngoài ra, bệnh nhân kháng thuốc thường phải đối mặt với nhiều tác dụng phụ hơn và tỷ lệ thành công điều trị thấp hơn. Nghiên cứu này sẽ đánh giá mức độ kháng thuốc tại bệnh viện và tác động của nó đến chi phí điều trị.

2.2. Hậu quả của việc không tuân thủ phác đồ điều trị lao và bệnh phổi

Việc không tuân thủ phác đồ điều trị lao và bệnh phổi có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, bao gồm điều trị thất bại, tái phát bệnh, và phát triển kháng thuốc. Tuân thủ điều trị là yếu tố then chốt quyết định thành công của quá trình điều trị. Nghiên cứu này sẽ xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị của bệnh nhân tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang, từ đó đề xuất các biện pháp cải thiện sự tuân thủ và nâng cao hiệu quả điều trị. Việc tuân thủ phác đồ điều trị chuẩn là rất quan trọng.

2.3. Tác động của kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện đến sử dụng kháng sinh

Kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu sử dụng kháng sinh không cần thiết. Nhiễm khuẩn bệnh viện làm tăng nhu cầu sử dụng kháng sinh, góp phần vào tình trạng kháng kháng sinh. Nghiên cứu này sẽ đánh giá hiệu quả của các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang và tác động của chúng đến việc sử dụng kháng sinh.

III. Phương Pháp Đánh Giá ABC VEN Tại Bệnh Viện 2017 2018

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích ABC-VEN để đánh giá chi tiết sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang trong giai đoạn 2017-2018. Dữ liệu về lượng thuốc sử dụng và chi phí thuốc được thu thập từ các báo cáo thống kê của bệnh viện. Các thuốc được phân loại theo phân tích ABC dựa trên chi phí sử dụng, và theo phân tích VEN dựa trên tầm quan trọng lâm sàng. Kết quả phân tích ABC-VEN cung cấp thông tin quan trọng về cơ cấu danh mục thuốc, giúp bệnh viện xác định các loại thuốc chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách và đánh giá mức độ phù hợp của việc sử dụng thuốc so với nhu cầu điều trị.

3.1. Thu thập và xử lý dữ liệu thống kê sử dụng thuốc năm 2017 2018

Quá trình thu thập và xử lý dữ liệu thống kê sử dụng thuốc là bước quan trọng trong phân tích ABC-VEN. Dữ liệu được thu thập từ các báo cáo thống kê sử dụng thuốc của Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang trong hai năm 2017 và 2018. Dữ liệu bao gồm thông tin về tên thuốc, số lượng sử dụng, đơn giá và tổng chi phí. Dữ liệu sau đó được làm sạch, mã hóa và nhập vào phần mềm phân tích thống kê để thực hiện các phép tính cần thiết.

3.2. Phân loại thuốc theo nhóm ABC và VEN tại Bệnh viện Tiền Giang

Sau khi thu thập và xử lý dữ liệu, các thuốc được phân loại theo nhóm ABC và VEN. Trong phân tích ABC, các thuốc được chia thành ba nhóm: A (chiếm 70-80% tổng chi phí), B (chiếm 15-20% tổng chi phí), và C (chiếm 5-10% tổng chi phí). Trong phân tích VEN, các thuốc được chia thành ba nhóm: V (Vital - thiết yếu), E (Essential - quan trọng), và N (Non-essential - không thiết yếu). Việc phân loại này được thực hiện bởi một nhóm các chuyên gia bao gồm dược sĩ lâm sàng và bác sĩ điều trị.

3.3. Ma trận ABC VEN và ý nghĩa trong quản lý chi phí sử dụng thuốc

Ma trận ABC-VEN kết hợp kết quả của hai phân tích ABC và VEN để tạo ra một cái nhìn tổng quan về chi phí sử dụng thuốc và tầm quan trọng lâm sàng của các loại thuốc. Ma trận này giúp bệnh viện xác định các loại thuốc vừa chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách, vừa có tầm quan trọng lâm sàng cao, từ đó đưa ra các quyết định ưu tiên trong quản lý và mua sắm thuốc. Ma trận cũng giúp xác định các loại thuốc có chi phí cao nhưng tầm quan trọng lâm sàng thấp, từ đó xem xét các biện pháp giảm thiểu chi phí sử dụng thuốc.

IV. Kết Quả Đánh Giá Sử Dụng Thuốc Tại Tiền Giang 2017 2018

Kết quả đánh giá sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang giai đoạn 2017-2018 cho thấy một số vấn đề đáng lưu ý về cơ cấu danh mục thuốc và thói quen kê đơn. Phân tích ABC cho thấy một số loại thuốc chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách nhưng có thể không thực sự cần thiết. Phân tích VEN cho thấy một số thuốc thiết yếu có thể chưa được sử dụng đầy đủ. Dựa trên kết quả này, bệnh viện có thể điều chỉnh danh mục thuốc, cải thiện quy trình kê đơn và cấp phát thuốc, cũng như tăng cường công tác dược lâm sàng để đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả.

4.1. Cơ cấu chi phí thuốc theo phân tích ABC Nhóm A và tác động

Phân tích ABC cho thấy nhóm A, bao gồm các thuốc chiếm 70-80% tổng chi phí, tập trung vào một số ít loại thuốc. Điều này có thể cho thấy sự phụ thuộc vào một số loại thuốc đắt tiền hoặc việc sử dụng không hợp lý các loại thuốc có chi phí cao. Cần xem xét kỹ lưỡng các loại thuốc trong nhóm A để đảm bảo chúng thực sự cần thiết và được sử dụng một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, cần xem xét các lựa chọn thay thế có chi phí thấp hơn mà vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị tương đương.

4.2. Phân tích VEN Nhóm V Thiết yếu và tình hình sử dụng thực tế

Phân tích VEN cho thấy nhóm V, bao gồm các thuốc thiết yếu, có thể chưa được sử dụng đầy đủ. Điều này có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm thiếu thuốc, giá thành cao hoặc thói quen kê đơn của bác sĩ. Cần đảm bảo rằng các thuốc thiết yếu luôn sẵn có và được sử dụng một cách hợp lý để đảm bảo hiệu quả điều trị tốt nhất cho bệnh nhân. Cần tăng cường đào tạo cho bác sĩ về việc sử dụng các thuốc thiết yếu.

4.3. Ma trận ABC VEN và những điểm cần cải thiện trong phác đồ điều trị

Ma trận ABC/VEN cho thấy một số loại thuốc vừa chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách, vừa không thực sự cần thiết. Điều này cho thấy sự lãng phí nguồn lực và cần xem xét lại phác đồ điều trị để giảm thiểu việc sử dụng các loại thuốc này. Cần rà soát phác đồ điều trị và loại bỏ các loại thuốc không cần thiết, đồng thời khuyến khích sử dụng các loại thuốc có chi phí thấp hơn mà vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị.

V. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Sử Dụng Thuốc Tại Tiền Giang

Nghiên cứu cũng xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang, bao gồm yếu tố thuộc về bệnh viện, yếu tố thuộc về chính sách nhà nước và yếu tố thuộc về công ty dược. Các yếu tố này có thể ảnh hưởng đến danh mục thuốc, thói quen kê đơn, và khả năng tiếp cận thuốc của bệnh nhân. Cần có các biện pháp can thiệp phù hợp để giải quyết các yếu tố này và cải thiện việc sử dụng thuốc tại bệnh viện.

5.1. Vai trò của Hội Đồng Thuốc và Điều Trị trong kiểm soát sử dụng

Hội Đồng Thuốc và Điều Trị đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát sử dụng thuốc tại bệnh viện. Hội đồng có trách nhiệm xây dựng danh mục thuốc, giám sát việc kê đơn, và đánh giá hiệu quả sử dụng thuốc. Cần tăng cường vai trò của Hội Đồng Thuốc và Điều Trị để đảm bảo việc sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả.

5.2. Ảnh hưởng của chính sách BHYT đến việc lựa chọn thuốc điều trị

Chính sách BHYT có ảnh hưởng lớn đến việc lựa chọn thuốc điều trị. Danh mục thuốc BHYT có thể giới hạn các lựa chọn điều trị, đặc biệt đối với các bệnh nhân có bệnh lý phức tạp. Cần xem xét lại chính sách BHYT để đảm bảo rằng bệnh nhân có thể tiếp cận với các loại thuốc cần thiết để điều trị bệnh của họ.

5.3. Tác động của công ty dược đến thói quen kê đơn của bác sĩ

Các công ty dược có thể tác động đến thói quen kê đơn của bác sĩ thông qua các hoạt động quảng cáo, tiếp thị và tài trợ nghiên cứu. Cần có các quy định chặt chẽ để kiểm soát các hoạt động này và đảm bảo rằng bác sĩ kê đơn dựa trên bằng chứng khoa học và lợi ích tốt nhất cho bệnh nhân.

VI. Kết Luận Khuyến Nghị Về Sử Dụng Thuốc 2017 2018

Nghiên cứu đánh giá sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang giai đoạn 2017-2018 đã cung cấp những thông tin quan trọng về cơ cấu danh mục thuốc, thói quen kê đơn và các yếu tố ảnh hưởng đến sử dụng thuốc. Dựa trên kết quả nghiên cứu, bệnh viện có thể thực hiện các biện pháp can thiệp để cải thiện việc sử dụng thuốc, giảm thiểu lãng phí, tăng cường hiệu quả điều trị và đảm bảo an toàn sử dụng thuốc cho bệnh nhân.

6.1. Khuyến nghị cải thiện danh mục thuốc và phác đồ điều trị chuẩn

Nghiên cứu khuyến nghị bệnh viện nên rà soát lại danh mục thuốc, loại bỏ các loại thuốc không cần thiết và bổ sung các loại thuốc thiết yếu còn thiếu. Bệnh viện cũng nên cập nhật phác đồ điều trị chuẩn dựa trên bằng chứng khoa học mới nhất và tuân thủ các hướng dẫn của Bộ Y tế.

6.2. Tăng cường dược lâm sàng và đào tạo cho bác sĩ kê đơn

Nghiên cứu khuyến nghị bệnh viện nên tăng cường hoạt động dược lâm sàng để hỗ trợ bác sĩ trong việc kê đơn thuốc hợp lý và hiệu quả. Bệnh viện cũng nên tổ chức các khóa đào tạo liên tục cho bác sĩ về sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả.

6.3. Giải pháp kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện hiệu quả hơn

Nghiên cứu khuyến nghị bệnh viện nên tăng cường các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện để giảm thiểu nhu cầu sử dụng kháng sinh và ngăn ngừa sự phát triển của tình trạng kháng kháng sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Việc sử dụng thuốc chưa hợp lý tại các bệnh viện đang là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí y tế và chất lượng điều trị. Theo báo cáo của ngành y tế, kinh phí mua thuốc chiếm khoảng 30-40% ngân sách y tế ở nhiều quốc gia, trong đó phần lớn bị lãng phí do sử dụng thuốc không hợp lý. Tại Việt Nam, tỷ lệ này có thể lên đến 58,7% tổng viện phí hàng năm. Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang là bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh, chuyên điều trị các bệnh lao, di chứng lao, hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2017-2018 nhằm đánh giá việc sử dụng thuốc tại bệnh viện thông qua phân tích ABC - VEN, một công cụ giúp phân loại thuốc theo giá trị sử dụng và mức độ thiết yếu, từ đó hỗ trợ quản lý và sử dụng thuốc hiệu quả hơn.

Mục tiêu nghiên cứu gồm mô tả sử dụng thuốc tại bệnh viện qua phân tích ABC - VEN và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc. Nghiên cứu có phạm vi tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang, sử dụng dữ liệu năm 2017 và 2018, kết hợp phương pháp định lượng và định tính. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc tối ưu hóa chi phí thuốc, nâng cao hiệu quả điều trị và góp phần xây dựng chính sách quản lý thuốc phù hợp cho bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: phân tích ABC và phân tích VEN. Phân tích ABC phân loại thuốc theo giá trị sử dụng, trong đó nhóm A chiếm 75-80% tổng giá trị thuốc nhưng chỉ chiếm 10-20% số loại thuốc, nhóm B chiếm 15-20% giá trị và nhóm C chiếm 5-10% giá trị còn lại. Phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ thiết yếu: V (Vital) là thuốc tối cần thiết, E (Essential) là thuốc thiết yếu và N (Non-essential) là thuốc không thiết yếu. Kết hợp hai phân tích này tạo thành ma trận ABC-VEN, giúp xác định nhóm thuốc ưu tiên quản lý và sử dụng.

Các khái niệm chính bao gồm: danh mục thuốc bệnh viện, phân tích ABC, phân tích VEN, ma trận ABC-VEN, và vai trò của Hội đồng thuốc và điều trị cùng khoa Dược trong quản lý sử dụng thuốc. Ngoài ra, nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến sử dụng thuốc như mô hình bệnh tật, phác đồ điều trị, chính sách nhà nước và vai trò của công ty dược.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập từ báo cáo sử dụng thuốc năm 2017 và 2018 tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang, với tổng số 230 thuốc năm 2017 và 239 thuốc năm 2018. Phân tích ABC và VEN được thực hiện dựa trên số liệu về tên thuốc, đơn giá, số lượng sử dụng, giá trị tiền và các đặc tính dược lý.

Phần định tính gồm 8 cuộc phỏng vấn sâu và 2 cuộc thảo luận nhóm với 17 người tham gia, bao gồm lãnh đạo bệnh viện, thành viên Hội đồng thuốc và điều trị, nhân viên khoa Dược, trưởng khoa lâm sàng và điều dưỡng. Mẫu chọn có chủ đích nhằm thu thập thông tin chi tiết về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý và sử dụng thuốc.

Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm Excel, thực hiện các bước tính toán giá trị sử dụng thuốc, phân loại theo ABC, VEN và ma trận ABC-VEN. Dữ liệu định tính được mã hóa, phân loại theo chủ đề và phân tích nội dung để làm rõ các yếu tố ảnh hưởng. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 4 đến tháng 8 năm 2019, tuân thủ các quy định đạo đức nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cơ cấu giá trị sử dụng thuốc theo phân tích ABC: Năm 2017, nhóm A chiếm 75,6% giá trị sử dụng thuốc với 40 loại thuốc (17,4% số lượng), nhóm B chiếm 15,3% với 35 loại thuốc (15,2%), nhóm C chiếm 9,1% với 155 loại thuốc (67,4%). Năm 2018, nhóm A chiếm 75,5% giá trị với 44 loại thuốc (18,4%), nhóm B chiếm 15,2% với 36 loại thuốc (15,1%), nhóm C chiếm 9,3% với 159 loại thuốc (66,5%). Cơ cấu này phù hợp với quy định của Bộ Y tế.

2. Cơ cấu nhóm A theo tác dụng dược lý: Thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ cao nhất, giảm từ 36,2% năm 2017 xuống 25,1% năm 2018. Thuốc đường hô hấp tăng từ 16,5% lên 20,8%. Thuốc đường tiêu hóa và khoáng chất, vitamin cũng tăng đáng kể, lần lượt từ 4,5% lên 11,5% và 2,3% lên 9,8%.

3. Phân tích VEN: Thuốc nhóm V (tối cần) chiếm khoảng 37% giá trị sử dụng năm 2018, giảm nhẹ so với 39,8% năm 2017. Thuốc nhóm N (không thiết yếu) tăng từ 14,6% lên 15,1% giá trị sử dụng, trong khi số lượng thuốc nhóm N giảm từ 20,4% xuống 17,9%.

4. Phân tích ma trận ABC-VEN: Nhóm I (thuốc quan trọng nhất) chiếm khoảng 81,9% giá trị sử dụng năm 2018, giảm nhẹ so với 82,7% năm 2017. Nhóm AN (thuốc không thiết yếu nhưng có giá trị sử dụng tăng) tăng từ 8,4% lên 9,9%. Nhóm thuốc thiết yếu CV giảm từ 2,8% xuống 2,2% giá trị sử dụng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang cơ bản tuân thủ quy định phân loại ABC-VEN, tuy nhiên có sự gia tăng đáng chú ý ở nhóm thuốc không thiết yếu (AN) và thuốc đường tiêu hóa, khoáng chất, vitamin, giảm đau hạ sốt. Điều này phản ánh một phần việc kê đơn theo kinh nghiệm, thiếu giám sát chặt chẽ từ Hội đồng thuốc và điều trị. Việc tăng sử dụng thuốc nhập khẩu cũng cho thấy xu hướng đa dạng hóa thuốc điều trị, nhưng cần cân nhắc về chi phí và hiệu quả.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng về tỷ lệ phân bổ ngân sách thuốc theo nhóm ABC và VEN. Tuy nhiên, sự gia tăng thuốc nhóm N và AN có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực và ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Việc thiếu dược sĩ chuyên khoa dược lâm sàng và giám sát kê đơn chưa sâu sát là nguyên nhân chính được xác định qua phỏng vấn định tính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giá trị sử dụng thuốc theo nhóm ABC và VEN qua hai năm, cùng bảng so sánh chi tiết cơ cấu nhóm A theo tác dụng dược lý và nguồn gốc xuất xứ. Bảng phân tích ma trận ABC-VEN cũng giúp minh họa rõ ràng sự phân bổ giá trị sử dụng thuốc theo mức độ ưu tiên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Kiểm soát chặt chẽ nhóm thuốc đường tiêu hóa, khoáng chất, vitamin và giảm đau hạ sốt: Ban hành quy định sử dụng cụ thể, giám sát kê đơn nhằm giảm lạm dụng, dự kiến thực hiện trong 6 tháng tới, do Hội đồng thuốc và điều trị phối hợp khoa Dược thực hiện.

2. Tăng cường hoạt động giám sát của Hội đồng thuốc và điều trị: Phân công nhiệm vụ rõ ràng, tăng tần suất kiểm tra kê đơn, đặc biệt với thuốc nhóm A và nhóm V, thực hiện liên tục trong năm, do lãnh đạo bệnh viện và Hội đồng thuốc chủ trì.

3. Triển khai dược lâm sàng tại bệnh viện: Tuyển dụng dược sĩ chuyên khoa dược lâm sàng để hỗ trợ bác sĩ trong kê đơn và theo dõi sử dụng thuốc, nâng cao hiệu quả điều trị, dự kiến trong vòng 12 tháng, do phòng nhân sự và khoa Dược phối hợp thực hiện.

4. Cập nhật và điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với đặc thù bệnh viện chuyên khoa: Đề xuất Bộ Y tế xây dựng chính sách riêng cho danh mục thuốc bệnh viện chuyên khoa hô hấp, không áp dụng chung theo phân hạng bệnh viện, nhằm đáp ứng nhu cầu điều trị thực tế, thời gian đề xuất trong 1 năm, do bệnh viện phối hợp với Sở Y tế và Bộ Y tế thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Lãnh đạo bệnh viện và Hội đồng thuốc và điều trị: Nghiên cứu cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích chi tiết giúp cải thiện công tác quản lý sử dụng thuốc, tối ưu hóa ngân sách và nâng cao chất lượng điều trị.

2. Nhân viên khoa Dược và dược sĩ lâm sàng: Tham khảo để hiểu rõ hơn về phân tích ABC-VEN, từ đó áp dụng trong công tác cung ứng, giám sát và tư vấn sử dụng thuốc hợp lý.

3. Bác sĩ và nhân viên y tế lâm sàng: Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến kê đơn thuốc, nâng cao nhận thức về sử dụng thuốc hợp lý, giảm thiểu lạm dụng thuốc không cần thiết.

4. Cơ quan quản lý y tế và chính sách: Cung cấp dữ liệu thực tiễn để xây dựng chính sách danh mục thuốc phù hợp với đặc thù bệnh viện chuyên khoa, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuốc trên toàn quốc.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân tích ABC-VEN là gì và tại sao quan trọng trong quản lý thuốc?
   Phân tích ABC phân loại thuốc theo giá trị sử dụng, còn phân tích VEN phân loại theo mức độ thiết yếu. Kết hợp giúp xác định thuốc ưu tiên quản lý, giảm lãng phí và nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc.

2. Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm thuốc nào chiếm tỷ trọng lớn nhất về giá trị sử dụng?
   Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ trọng lớn nhất, tuy nhiên có xu hướng giảm qua hai năm, trong khi thuốc đường hô hấp và nhóm hỗ trợ tăng lên.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến việc sử dụng thuốc chưa hợp lý tại bệnh viện?
   Thiếu giám sát sâu sát từ Hội đồng thuốc và điều trị, bác sĩ kê đơn theo kinh nghiệm, thiếu dược sĩ chuyên khoa dược lâm sàng là những nguyên nhân chính.

4. Làm thế nào để giảm lạm dụng thuốc không thiết yếu tại bệnh viện?
   Cần tăng cường giám sát kê đơn, ban hành quy định sử dụng thuốc cụ thể, triển khai dược lâm sàng hỗ trợ bác sĩ và cập nhật danh mục thuốc phù hợp.

5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
   Phương pháp và kết quả nghiên cứu có thể tham khảo cho các bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh khác nhằm cải thiện quản lý sử dụng thuốc, tuy nhiên cần điều chỉnh theo đặc thù từng bệnh viện.

Kết luận

• Nghiên cứu đã đánh giá chi tiết việc sử dụng thuốc tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Tiền Giang giai đoạn 2017-2018 qua phân tích ABC-VEN, cho thấy cơ cấu sử dụng thuốc cơ bản phù hợp quy định nhưng còn tồn tại lạm dụng thuốc không thiết yếu.
• Thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ trọng lớn nhất, trong khi thuốc hỗ trợ như đường tiêu hóa, khoáng chất, vitamin tăng đáng kể.
• Hội đồng thuốc và điều trị hoạt động hiệu quả nhưng còn hạn chế trong giám sát kê đơn và thiếu dược sĩ chuyên khoa dược lâm sàng.
• Đề xuất các giải pháp kiểm soát nhóm thuốc không thiết yếu, tăng cường giám sát, triển khai dược lâm sàng và điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với đặc thù bệnh viện chuyên khoa.
• Các bước tiếp theo gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1 năm và theo dõi đánh giá hiệu quả, đồng thời mở rộng nghiên cứu áp dụng cho các bệnh viện chuyên khoa khác.

Luận văn này là tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà quản lý bệnh viện, nhân viên y tế và cơ quan quản lý y tế trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng thuốc tại các bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh.