Khảo Sát Tình Hình Sử Dụng Thuốc Điều Trị Bệnh Tăng Huyết Áp Trên Bệnh Nhân Nội Trú Tại Khoa Nội Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Hậu Giang (2019-2020)

• Tác giả: Nguyễn Hồng Ngân
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Đình Luyến
• Trường học: Trường Đại Học Tây Đô
• Chuyên ngành: Dược Lý – Dược Lâm Sàng
• Đề tài: Khảo Sát Tình Hình Sử Dụng Thuốc Điều Trị Bệnh Tăng Huyết Áp Trên Bệnh Nhân Nội Trú Tại Khoa Nội Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Hậu Giang 2019-2020
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT
• SUMMARY
• MỤC LỤC
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.2. ĐỊNH NGHĨA VÀ PHÂN LOẠI TĂNG HUYẾT ÁP
• 1.3. ĐIỀU TRỊ BỆNH TĂNG HUYẾT ÁP
• 1.3.1. Mục tiêu điều trị
• 1.3.2. Nguyên tắc chung
• 1.3.3. Điều trị cụ thể
• 1.3.4. Chọn thuốc điều trị tăng huyết áp
• 1.3.5. Phối hợp thuốc trong điều trị tăng huyết áp
• 1.4. CÁC NHÓM THUỐC HẠ HUYẾT ÁP CHÍNH
• 1.4.1. Thuốc lợi tiểu
• 1.4.2. Thuốc chẹn bêta
• 1.4.3. Thuốc chẹn kênh canci
• 1.4.4. Thuốc ức chế men chuyển
• 1.4.5. Thuốc ức chế thụ thể angiotensin
• 1.4.6. Thuốc ức chế thần kinh trung ương
• 1.5. TĂNG HUYẾT ÁP KHÁNG TRỊ VÀ TƯƠNG TÁC CỦA CÁC THUỐC HUYẾT ÁP
• 1.5.1. Tăng huyết áp kháng trị
• 1.5.2. Tương tác của các thuốc huyết áp
• 1.6. CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN TĂNG HUYẾT ÁP
• 1.7. GIỚI THIỆU VỀ BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH HẬU GIANG
• 1.8. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.8.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 1.8.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.8.1.2. Tiêu chuẩn chọn
• 1.8.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 1.8.1.4. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 1.8.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.8.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 1.8.2.2. Phương pháp chọn mẫu
• 1.8.2.3. Nội dung nghiên cứu
• 1.8.2.4. Công cụ, đối tượng và phương pháp thu thập số liệu
• 1.8.2.5. Phương pháp kiểm soát sai số
• 1.8.2.6. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu
• 1.8.3. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. THÔNG TIN CHUNG ĐỐI TƯỢNG
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA ĐỐI TƯỢNG
• 3.2.1. Đặc điểm lâm sàng
• 3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng
• 3.3. TÌNH HÌNH SỬ DỤNG THUỐC ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. THÔNG TIN CHUNG ĐỐI TƯỢNG
• 4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA ĐỐI TƯỢNG
• 4.2.1. Đặc điểm lâm sàng
• 4.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng
• 4.3. TÌNH HÌNH SỬ DỤNG THUỐC ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1
• Phụ lục 2

I. Tổng Quan Khảo Sát Thuốc Điều Trị Tăng Huyết Áp Hậu Giang

Tăng huyết áp (THA) là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam, đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng và chất lượng sống. THA gây ra khoảng 7.1 triệu ca tử vong sớm và chiếm 4.5% gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Theo thống kê của Viện tim mạch Việt Nam, THA là bệnh tim mạch phổ biến nhất, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm ở tim, mắt, não, thận và mạch máu. Nghiên cứu này tập trung vào việc khảo sát tình hình sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn 2019-2020. Việc hiểu rõ thực trạng sử dụng thuốc sẽ góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu nguy cơ biến chứng cho bệnh nhân. Theo Tổ chức Y tế thế giới năm 1978, trên thế giới tỷ lệ mắc bệnh tăng huyết áp chiếm khoảng 10% - 15% dân số và ước tính đến 2025 là 29%.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Điều Trị Tăng Huyết Áp

Nghiên cứu về thuốc điều trị tăng huyết áp có vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả điều trị hiện tại, xác định các vấn đề tồn tại và đề xuất các giải pháp cải thiện. Tăng huyết áp nếu không được kiểm soát tốt sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như tai biến mạch máu não, suy tim, suy thận. Vì vậy, việc theo dõi và đánh giá tình hình sử dụng thuốc là cần thiết để đảm bảo bệnh nhân được điều trị hiệu quả và an toàn. Phác đồ điều trị cần tuân thủ theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Thuốc Điều Trị Tăng Huyết Áp Hậu Giang

Nghiên cứu hướng đến việc khảo sát đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân THA điều trị nội trú tại khoa Nội Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn 2019-2020. Đồng thời, nghiên cứu này cũng nhằm khảo sát tình hình sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp trên bệnh nhân THA tại khoa Nội. Việc đạt được các mục tiêu này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình điều trị THA tại bệnh viện và làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

II. Thách Thức Vấn Đề Trong Điều Trị Tăng Huyết Áp Hiện Nay

Mặc dù có nhiều tiến bộ trong điều trị, THA vẫn là một thách thức lớn đối với ngành y tế. Một số lượng lớn bệnh nhân THA không được kiểm soát huyết áp hiệu quả, dẫn đến tăng nguy cơ biến chứng. Các yếu tố như tuân thủ điều trị kém, tác dụng phụ của thuốc, và sự khác biệt trong đáp ứng thuốc giữa các cá nhân có thể góp phần vào tình trạng này. Ngoài ra, việc lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân cũng là một thách thức, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng về các yếu tố như tuổi tác, bệnh nền, và các thuốc đang sử dụng. Theo thống kê của Viện tim mạch Việt Nam, có 51,6% những người bị tăng huyết áp không biết mình bị bệnh, 33,9% những người tăng huyết áp chưa được điều trị và 63,7% người điều trị nhưng chưa đạt được huyết áp mục tiêu.

2.1. Tuân Thủ Điều Trị Tác Dụng Phụ Của Thuốc Hạ Áp

Tuân thủ điều trị kém là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến kiểm soát huyết áp không hiệu quả. Bệnh nhân có thể quên uống thuốc, tự ý ngừng thuốc khi cảm thấy khỏe hơn, hoặc không tuân thủ các khuyến nghị về lối sống. Tác dụng phụ của thuốc cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị. Do đó, việc tư vấn kỹ lưỡng cho bệnh nhân về tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị và cách đối phó với tác dụng phụ là rất quan trọng. Dùng thuốc thường xuyên để bình ổn huyết áp. Điều trị tăng huyết áp là điều trị cả đời. Không tự ý ngừng điều trị, cần phải tham vấn bác sỹ chuyên khoa.

2.2. Cá Thể Hóa Phác Đồ Điều Trị Tăng Huyết Áp

Mỗi bệnh nhân THA có những đặc điểm riêng biệt, do đó cần có một phác đồ điều trị phù hợp với từng cá nhân. Việc lựa chọn thuốc và liều lượng cần dựa trên các yếu tố như tuổi tác, bệnh nền, chức năng thận, và các thuốc đang sử dụng. Ngoài ra, cần theo dõi chặt chẽ đáp ứng của bệnh nhân với điều trị và điều chỉnh phác đồ khi cần thiết. Các rối loạn chuyển hoá này vừa là nguyên nhân gây tăng huyết áp vừa là hậu quả của tăng huyết áp và như vậy khi bị tăng huyết áp bệnh ngày càng nặng lên nhanh chóng và tử vong do các biến chứng tại tim, não, thận. Đây là vòng xoắn bệnh lý mà chúng ta cần quan tâm (Tạ Văn Bình, 2006).

III. Phương Pháp Khảo Sát Sử Dụng Thuốc Hồi Cứu Hồ Sơ Bệnh Án

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả hồi cứu để khảo sát tình hình sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp. Dữ liệu được thu thập từ 400 hồ sơ bệnh án của bệnh nhân THA điều trị nội trú tại khoa Nội Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang trong khoảng thời gian từ 01/6/2019 đến 01/06/2020. Các thông tin được thu thập bao gồm đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, phác đồ điều trị, các thuốc sử dụng, và sự thay đổi phác đồ trong quá trình điều trị. Số liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm SPSS 18 để phân tích và đánh giá. Đây là một phương pháp tiếp cận hiệu quả để đánh giá thực trạng sử dụng thuốc tại bệnh viện.

3.1. Tiêu Chí Chọn Mẫu Nghiên Cứu Bệnh Nhân Tăng Huyết Áp

Đối tượng nghiên cứu bao gồm bệnh nhân THA mới được chẩn đoán hoặc bệnh nhân THA đã có tiền sử bệnh được điều trị nội trú. Tiêu chuẩn chọn mẫu bao gồm chẩn đoán THA theo tiêu chuẩn của WHO/ISH, tuổi từ 18 trở lên, và có đầy đủ thông tin trong hồ sơ bệnh án. Tiêu chuẩn loại trừ bao gồm bệnh nhân THA thứ phát do các nguyên nhân khác như bệnh thận, bệnh nội tiết, và bệnh nhân không có đầy đủ thông tin trong hồ sơ bệnh án. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện, dựa trên các tiêu chí đã định.

3.2. Thu Thập Xử Lý Dữ Liệu Sử Dụng Thuốc Điều Trị

Dữ liệu được thu thập từ hồ sơ bệnh án bằng một phiếu thu thập thông tin được thiết kế sẵn. Các thông tin được thu thập bao gồm thông tin nhân khẩu học, tiền sử bệnh, đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, phác đồ điều trị, các thuốc sử dụng, liều lượng, thời gian sử dụng, và các tác dụng phụ. Dữ liệu được nhập vào phần mềm SPSS 18 và được kiểm tra tính chính xác trước khi phân tích. Các phương pháp thống kê mô tả và thống kê suy luận được sử dụng để phân tích dữ liệu.

IV. Kết Quả Phác Đồ Nhóm Thuốc Điều Trị Tăng Huyết Áp Chính

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bệnh nhân THA điều trị nội trú sử dụng phác đồ đơn trị liệu là 59,5% và đa trị liệu là 40,5%. Nhóm thuốc chẹn kênh canxi được sử dụng nhiều nhất (59,5%), tiếp theo là nhóm ƯCMC (59,3%), nhóm chẹn beta (16,0%), nhóm lợi tiểu (4,3%) và ức chế thụ thể angiotensin (2,8%). Phác đồ điều trị phối hợp 2 nhóm thuốc chẹn kênh canxi + ƯCMC có tỷ lệ cao nhất (54,3%), phác đồ chẹn beta + ƯCMC là 26,5%. Tỷ lệ bệnh nhân có thay đổi phác đồ điều trị là 23,8%.

4.1. Tỷ Lệ Sử Dụng Đơn Trị Liệu Đa Trị Liệu Tăng Huyết Áp

Việc sử dụng đơn trị liệu hay đa trị liệu phụ thuộc vào mức độ THA, bệnh nền, và đáp ứng của bệnh nhân với điều trị. Nghiên cứu cho thấy phần lớn bệnh nhân được điều trị bằng đơn trị liệu, tuy nhiên, một tỷ lệ đáng kể bệnh nhân cần đến đa trị liệu để kiểm soát huyết áp hiệu quả. Điều này cho thấy việc cá thể hóa phác đồ điều trị là rất quan trọng. Phác đồ điều trị phối hợp 3 nhóm thuốc được sử dụng là chẹn kênh canci + chẹn bêta + ức chế men chuyển chiếm 1,2%. Phác đồ phối hợp 4 thuốc được sử dụng là chẹn kênh canci +chẹn bêta + ức chế men chuyển + lợi tiểu chiếm 0,6%.

4.2. Nhóm Thuốc Ưu Tiên Trong Điều Trị Tăng Huyết Áp

Kết quả cho thấy nhóm thuốc chẹn kênh canxi và ƯCMC là hai nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất. Điều này phù hợp với các hướng dẫn điều trị THA hiện nay. Tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng các nhóm thuốc khác như chẹn beta, lợi tiểu, và ức chế thụ thể angiotensin còn thấp. Cần có thêm nghiên cứu để đánh giá vai trò của các nhóm thuốc này trong điều trị THA tại bệnh viện. Các thuốc chẹn kênh canci . Thuốc ức chế men chuyển . Thuốc ức chế thụ thể angiotensin.

V. Phân Tích Thay Đổi Phác Đồ Điều Trị Tăng Huyết Áp Chi Tiết

Nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ thay đổi phác đồ điều trị là 23.8%. Điều này cho thấy trong quá trình điều trị THA, có một số lượng đáng kể bệnh nhân cần phải điều chỉnh phác đồ để đạt được huyết áp mục tiêu hoặc để giải quyết các vấn đề liên quan đến tác dụng phụ của thuốc. Việc phân tích các yếu tố liên quan đến việc thay đổi phác đồ sẽ giúp các bác sĩ có thêm thông tin để đưa ra quyết định điều trị phù hợp.

5.1. Lý Do Thay Đổi Phác Đồ Điều Trị Tăng Huyết Áp

Có nhiều lý do dẫn đến việc thay đổi phác đồ điều trị THA, bao gồm kiểm soát huyết áp không hiệu quả, tác dụng phụ của thuốc, tương tác thuốc, và sự xuất hiện của các bệnh lý kèm theo. Việc xác định lý do cụ thể cho việc thay đổi phác đồ sẽ giúp các bác sĩ đưa ra quyết định điều trị chính xác hơn. Qua kết quả nghiên cứu nhận thấy các phác đồ điều trị đều tuân thủ theo hướng dẫn của Bộ Y tế, tuy nhiên trong quá tình điều trị có nhiều trường hợp cần phải thay đổi phác đồ do không đem lại hiệu quả điều trị.

5.2. Ảnh Hưởng Của Thay Đổi Phác Đồ Đến Kết Quả Điều Trị

Việc thay đổi phác đồ điều trị có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị THA. Một số bệnh nhân có thể đạt được huyết áp mục tiêu sau khi thay đổi phác đồ, trong khi những người khác có thể không đáp ứng hoặc gặp phải các tác dụng phụ mới. Do đó, việc theo dõi chặt chẽ bệnh nhân sau khi thay đổi phác đồ là rất quan trọng. Việc kiểm soát huyết áp đạt mục tiêu sẽ đem lại hiệu quả tích cực trong việc giảm tỷ lệ tử vong cũng như tàn tật do các bệnh lý liên quan đến tăng huyết áp.

VI. Kết Luận Đề Xuất Về Điều Trị Tăng Huyết Áp Hậu Giang

Nghiên cứu đã cung cấp một bức tranh tổng quan về tình hình sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn 2019-2020. Kết quả cho thấy các phác đồ điều trị được sử dụng phần lớn tuân thủ theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Tuy nhiên, vẫn còn một số vấn đề cần được giải quyết, như tỷ lệ tuân thủ điều trị kém, tác dụng phụ của thuốc, và sự cần thiết phải cá thể hóa phác đồ điều trị. Cần có thêm các nghiên cứu để đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp nhằm cải thiện tình hình điều trị THA tại bệnh viện.

6.1. Giải Pháp Cải Thiện Tuân Thủ Điều Trị Tăng Huyết Áp

Để cải thiện tuân thủ điều trị, cần tăng cường công tác tư vấn giáo dục cho bệnh nhân về tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị và cách đối phó với tác dụng phụ của thuốc. Có thể sử dụng các phương pháp như tư vấn cá nhân, nhóm, cung cấp tài liệu hướng dẫn, và sử dụng các ứng dụng nhắc nhở uống thuốc. Điều trị tăng huyết áp bằng cách thay đổi lối sống bao giờ cũng chiếm một vai trò quan trọng trong liệu trình điều trị chung. Nếu như thay đổi lối sống không đem lại nhiều lợi ích trong việc cải thiện tình trạng bệnh, người bệnh sẽ cân nhắc cho bệnh nhân sử dụng thuốc theo toa.

6.2. Nghiên Cứu Sâu Hơn Về Hiệu Quả Các Phác Đồ Điều Trị

Cần có thêm các nghiên cứu để đánh giá hiệu quả của các phác đồ điều trị khác nhau, đặc biệt là các phác đồ phối hợp thuốc. Nghiên cứu cần tập trung vào các yếu tố như kiểm soát huyết áp, tác dụng phụ, chất lượng cuộc sống, và chi phí điều trị. Kết quả của các nghiên cứu này sẽ giúp các bác sĩ đưa ra quyết định điều trị dựa trên bằng chứng và cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân THA. Một nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Y dược Huế cho thấy tất cả các thuốc điều trị tăng huyết áp đều nằm trong danh mục thuốc điều trị tăng huyết áp theo khuyến cáo của Hội Tim mạch học Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh tăng huyết áp (THA) là một trong những bệnh lý phổ biến và nguy hiểm trên toàn cầu, ước tính gây tử vong cho khoảng 7,1 triệu người trẻ tuổi và chiếm 4,5% gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Tại Việt Nam, THA là bệnh lý tim mạch phổ biến nhất, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như tổn thương tim, mắt, não, thận và mạch máu. Theo thống kê, có tới 51,6% người bị THA không biết mình mắc bệnh, 33,9% chưa được điều trị và 63,7% người điều trị chưa đạt được huyết áp mục tiêu. Tình trạng này đặt ra thách thức lớn trong việc kiểm soát và điều trị bệnh.

Nghiên cứu “Khảo sát tình hình sử dụng thuốc điều trị bệnh tăng huyết áp trên bệnh nhân nội trú tại khoa Nội Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang 2019-2020” nhằm mục tiêu khảo sát đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và tình hình sử dụng thuốc điều trị THA trên bệnh nhân nội trú tại khoa Nội Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn từ tháng 6/2019 đến tháng 6/2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá thực trạng điều trị, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả kiểm soát huyết áp, giảm thiểu biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

• Lý thuyết về bệnh tăng huyết áp: Định nghĩa và phân loại THA theo WHO và JNC 7, bao gồm các cấp độ từ nhẹ đến nặng và phân loại theo tổn thương cơ quan đích.
• Mô hình điều trị THA: Nguyên tắc điều trị kết hợp giữa thay đổi lối sống và sử dụng thuốc, với các nhóm thuốc chính như thuốc lợi tiểu, chẹn kênh canci, ức chế men chuyển (ƯCMC), chẹn beta và ức chế thụ thể angiotensin.
• Khái niệm về phác đồ điều trị: Đơn trị liệu và đa trị liệu, phối hợp thuốc dựa trên mức độ bệnh và các bệnh lý kèm theo.
• Tương tác thuốc và tăng huyết áp kháng trị: Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và nguyên nhân gây tăng huyết áp kháng trị.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả hồi cứu trên 400 hồ sơ bệnh án của bệnh nhân THA nội trú tại khoa Nội Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang từ 01/06/2019 đến 01/06/2020.
• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Cỡ mẫu 400 bệnh án được chọn bằng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống với khoảng cách mẫu k=3.
• Thu thập dữ liệu: Thông tin được thu thập từ hồ sơ bệnh án, bao gồm đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, phác đồ điều trị và kết quả điều trị.
• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 18 để nhập liệu và phân tích, trình bày số liệu định tính dưới dạng tần số, tỷ lệ và số liệu định lượng dưới dạng trung bình, độ lệch chuẩn.
• Kiểm soát sai số: Thiết kế phiếu thu thập sát với mẫu bệnh án, kiểm tra thông tin với bác sĩ lập bệnh án, làm sạch dữ liệu trước khi phân tích.
• Đạo đức nghiên cứu: Được sự cho phép của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang, bảo mật thông tin bệnh nhân.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

• Đặc điểm đối tượng: Trong 400 bệnh nhân, 64% là nữ, nhóm tuổi trên 70 chiếm 32,2%, dân tộc Kinh chiếm 93,5%. Tỷ lệ bệnh nhân đã được chẩn đoán THA trước đó là 95,5%, nhập viện lần đầu chiếm 78,2%.
• Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng: Triệu chứng phổ biến gồm chóng mặt (79,3%), hồi hộp (47,8%), nhức đầu (44,8%). Bệnh lý kèm theo phổ biến là bệnh mạch vành (50,8%), đái tháo đường (42,8%). Tỷ lệ rối loạn cận lâm sàng như tăng cholesterol toàn phần (67,5%), tăng triglycerid (77%), tăng đường huyết (31,2%).
• Tình hình sử dụng thuốc: 59,5% bệnh nhân sử dụng phác đồ đơn trị liệu, 40,5% đa trị liệu. Nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất là chẹn kênh canci (59,5%) và ức chế men chuyển (59,3%), tiếp theo là chẹn beta (16%), lợi tiểu (4,3%) và ức chế thụ thể angiotensin (2,8%).
• Phác đồ phối hợp: Phác đồ phối hợp chẹn kênh canci + ức chế men chuyển chiếm 54,3%, chẹn beta + ức chế men chuyển chiếm 26,5%. Phác đồ phối hợp 3 và 4 thuốc chiếm tỷ lệ rất thấp (1,2% và 0,6%).
• Thay đổi phác đồ điều trị: 23,8% bệnh nhân có thay đổi phác đồ, chủ yếu do huyết áp không cải thiện (72,6%) và tác dụng không mong muốn (10,5%).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tỷ lệ sử dụng phác đồ đơn trị liệu chiếm ưu thế ở bệnh nhân THA độ 1 và nhập viện lần đầu, trong khi đa trị liệu phổ biến hơn ở bệnh nhân THA độ 2, 3 và có bệnh lý kèm theo như đái tháo đường, bệnh mạch vành. Việc sử dụng nhóm thuốc chẹn kênh canci và ức chế men chuyển phù hợp với khuyến cáo của Bộ Y tế và Hội Tim mạch Việt Nam, thể hiện sự tuân thủ phác đồ điều trị chuẩn. Tỷ lệ thay đổi phác đồ điều trị phản ánh sự cần thiết điều chỉnh linh hoạt để đạt hiệu quả kiểm soát huyết áp.

So sánh với các nghiên cứu khác, tỷ lệ sử dụng đa trị liệu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang (40,5%) thấp hơn so với một số nghiên cứu ngoại trú (trên 50%), có thể do đặc điểm bệnh nhân nội trú và mức độ bệnh khác nhau. Tỷ lệ bệnh nhân có bệnh lý kèm theo cao cũng làm tăng nhu cầu phối hợp thuốc. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố phác đồ điều trị theo độ nặng bệnh và bảng tần suất sử dụng nhóm thuốc.

Đề xuất và khuyến nghị

• Tăng cường đào tạo và cập nhật kiến thức cho nhân viên y tế: Đảm bảo tuân thủ phác đồ điều trị theo hướng dẫn Bộ Y tế, nâng cao kỹ năng đánh giá và điều chỉnh phác đồ phù hợp với từng bệnh nhân. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Bệnh viện và Sở Y tế.
• Xây dựng hệ thống theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị: Áp dụng phần mềm quản lý bệnh nhân để giám sát huyết áp, tác dụng phụ và thay đổi phác đồ kịp thời, nâng cao tỷ lệ đạt huyết áp mục tiêu. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Bệnh viện.
• Tăng cường tư vấn và hỗ trợ bệnh nhân: Hướng dẫn bệnh nhân tuân thủ điều trị, thay đổi lối sống lành mạnh, giảm thiểu các yếu tố nguy cơ như ăn mặn, hút thuốc, ít vận động. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Bác sĩ, điều dưỡng, cộng đồng.
• Nghiên cứu sâu hơn về tương tác thuốc và tăng huyết áp kháng trị: Phân tích các trường hợp thay đổi phác đồ để phát hiện nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp điều trị hiệu quả hơn. Thời gian: 1-2 năm; Chủ thể: Các cơ sở nghiên cứu y học.
• Phát triển chính sách hỗ trợ thuốc điều trị: Đảm bảo cung cấp đầy đủ các nhóm thuốc thiết yếu với giá cả hợp lý, đặc biệt thuốc phối hợp, nhằm nâng cao khả năng tiếp cận và tuân thủ điều trị của bệnh nhân.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

• Bác sĩ lâm sàng và chuyên khoa tim mạch, nội tiết: Nắm bắt thực trạng sử dụng thuốc điều trị THA, từ đó điều chỉnh phác đồ phù hợp với đặc điểm bệnh nhân nội trú.
• Dược sĩ lâm sàng và quản lý thuốc: Hiểu rõ về các nhóm thuốc, tương tác thuốc và hiệu quả điều trị để tư vấn và quản lý thuốc hiệu quả tại bệnh viện.
• Nhà nghiên cứu y học và sinh viên sau đại học: Tham khảo phương pháp nghiên cứu hồi cứu, phân tích số liệu và kết quả thực tiễn về điều trị THA tại Việt Nam.
• Quản lý y tế và hoạch định chính sách: Sử dụng dữ liệu để xây dựng các chương trình kiểm soát bệnh tăng huyết áp, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và chính sách thuốc.

Câu hỏi thường gặp

1. Tăng huyết áp được phân loại như thế nào?
   Tăng huyết áp được phân loại theo mức huyết áp tâm thu và tâm trương thành các độ 1, 2, 3, và THA tâm thu đơn độc, dựa trên hướng dẫn của WHO và JNC 7.

2. Nhóm thuốc nào được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị THA?
   Nhóm thuốc chẹn kênh canci và ức chế men chuyển là hai nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất, chiếm tỷ lệ lần lượt 59,5% và 59,3% trong nghiên cứu.

3. Khi nào cần thay đổi phác đồ điều trị THA?
   Phác đồ điều trị cần thay đổi khi huyết áp không được kiểm soát hiệu quả hoặc xuất hiện tác dụng không mong muốn của thuốc, chiếm khoảng 23,8% trường hợp trong nghiên cứu.

4. Phác đồ đa trị liệu có ưu điểm gì?
   Phác đồ đa trị liệu giúp kiểm soát huyết áp tốt hơn ở bệnh nhân THA độ 2, 3 hoặc có bệnh lý kèm theo, giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.

5. Làm thế nào để bệnh nhân tuân thủ điều trị tốt hơn?
   Tư vấn thay đổi lối sống, giáo dục về bệnh và thuốc, theo dõi định kỳ và hỗ trợ tâm lý giúp bệnh nhân tuân thủ điều trị lâu dài.

Kết luận

• Nghiên cứu đã khảo sát thực trạng sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp trên 400 bệnh nhân nội trú tại khoa Nội Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hậu Giang trong giai đoạn 2019-2020.
• Tỷ lệ sử dụng phác đồ đơn trị liệu chiếm 59,5%, đa trị liệu 40,5%, với nhóm thuốc chẹn kênh canci và ức chế men chuyển được sử dụng phổ biến nhất.
• Phác đồ điều trị tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế, tuy nhiên có 23,8% bệnh nhân cần thay đổi phác đồ do hiệu quả điều trị chưa đạt.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để cải thiện phác đồ điều trị, nâng cao hiệu quả kiểm soát huyết áp và giảm biến chứng.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng điều trị và khuyến nghị áp dụng rộng rãi trong thực tế lâm sàng.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế cần triển khai đào tạo, giám sát và tư vấn bệnh nhân để nâng cao hiệu quả điều trị tăng huyết áp, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để hoàn thiện phác đồ điều trị phù hợp hơn.