Đánh Giá Khả Năng Thích Ứng Của Các Tổ Hợp Lai Cà Chua Mới Ở Vụ Xuân Hè Và Vụ Thu Đông Sớm

Cà chua không chỉ là nguồn cung cấp dinh dưỡng quan trọng mà còn là cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao cho người nông dân. Với khả năng canh tác dễ dàng và thích hợp với nhiều vùng miền, cà chua đóng vai trò chủ lực trong cơ cấu cây trồng ở nhiều địa phương. Việc phát triển các giống cà chua mới, đặc biệt là các giống cà chua lai, giúp tăng năng suất và chất lượng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Theo thống kê, hiện nay có khoảng 115 giống cà chua được gieo trồng tại Việt Nam, trong đó 10 giống chiếm 55% diện tích cả nước.

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá khả năng thích ứng của 14 tổ hợp lai cà chua mới, so sánh với giống đối chứng HT 160. Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm thời gian sinh trưởng, đặc điểm hình thái, cấu trúc cây, năng suất, chất lượng quả và khả năng kháng bệnh. Thí nghiệm được thực hiện tại khu thí nghiệm Trường Cao đẳng Công nghệ và Môi trường Hà Nội trong hai vụ: xuân hè và thu đông sớm. Mục tiêu là chọn ra các giống cà chua ưu tú, có khả năng sinh trưởng tốt, năng suất cao và chất lượng phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng.

Khí hậu nóng ẩm của Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nhiều loại sâu bệnh hại cà chua. Nhiệt độ cao trong vụ xuân hè có thể ảnh hưởng đến quá trình đậu quả và chất lượng quả. Ngược lại, mưa nhiều trong vụ thu đông sớm có thể gây úng và làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Do đó, các giống cà chua cần có khả năng chống chịu tốt với các điều kiện bất lợi này để đảm bảo năng suất ổn định. Theo Trần Văn Tiến (2017), việc chọn tạo các giống cà chua chịu nhiệt, chịu úng là một trong những ưu tiên hàng đầu trong công tác nghiên cứu và phát triển giống cà chua tại Việt Nam.

Các bệnh hại thường gặp trên cà chua ở Việt Nam bao gồm bệnh héo xanh vi khuẩn, bệnh mốc sương, bệnh đốm lá và các bệnh do virus gây ra. Việc sử dụng các giống cà chua có khả năng kháng bệnh là một giải pháp hiệu quả để giảm thiểu thiệt hại do sâu bệnh gây ra. Các giống cà chua kháng bệnh không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giảm thiểu việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Nghiên cứu của Trần Văn Tiến (2017) cũng đánh giá tình hình nhiễm bệnh virus của các tổ hợp lai cà chua trong vụ xuân hè và vụ thu đông sớm.

Thí nghiệm được bố trí theo khối ngẫu nhiên đầy đủ (RCBD) với 3 lần nhắc lại. Mỗi ô thí nghiệm có diện tích 7,5m2, trồng 20 cây. Các biện pháp kỹ thuật trồng trọt được thực hiện theo quy trình chuẩn, đảm bảo điều kiện sinh trưởng tốt nhất cho cây cà chua. Các chỉ tiêu theo dõi bao gồm thời gian qua các giai đoạn sinh trưởng, đặc điểm cấu trúc cây, đặc điểm hình thái, đặc điểm nở hoa, các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất, một số đặc điểm về hình thái và chất lượng quả, tình hình nhiễm bệnh trên đồng ruộng.

Các yếu tố cấu thành năng suất bao gồm tỷ lệ đậu quả, số chùm quả trên cây, số quả trên cây, khối lượng trung bình quả và năng suất cá thể. Năng suất được đánh giá trên cả ô thí nghiệm và quần thể (tấn/ha). Các chỉ tiêu về hình thái quả bao gồm hình dạng quả, màu sắc vai quả khi xanh, màu sắc quả chín, số ngăn hạt/quả, số hạt trên quả, độ dày thịt quả, độ ướt thịt quả và đặc điểm thịt quả. Các chỉ tiêu về chất lượng quả bao gồm hương vị, khẩu vị và độ Brix.

Nghiên cứu cho thấy có sự khác biệt về đặc điểm sinh trưởng của các tổ hợp lai cà chua giữa vụ xuân hè và vụ thu đông sớm. Ở vụ xuân hè, do điều kiện nhiệt độ cao, cây cà chua có xu hướng sinh trưởng chậm hơn so với vụ thu đông sớm. Tuy nhiên, tỷ lệ đậu quả lại khá cao, cho thấy khả năng thích ứng tốt của các giống cà chua với điều kiện nóng ẩm. Theo Trần Văn Tiến (2017), việc lựa chọn các giống cà chua có khả năng sinh trưởng tốt trong cả hai vụ là rất quan trọng để đảm bảo năng suất ổn định.

Đa số các tổ hợp lai nghiên cứu đều có khẩu vị ngọt dịu và có hương vị phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Độ Brix của các tổ hợp lai ở mức khá cao, ở vụ xuân hè quan sát thấy 8 tổ hợp lai có độ Brix lớn hơn 3,8, ở vụ thu đông sớm tất cả các tổ hợp lai đạt từ 4,0 – 4,5. Mức độ nhiễm virus của các tổ hợp lai trong vụ xuân hè khá thấp, dao động trong khoảng từ 1,67 – 10,00% ở cả hai mức độ nhẹ và nặng. Trong vụ thu đông sớm thì hầu như các tổ hợp lai không nhiễm virus ở cả hai mức độ.

Qua kết quả đánh giá các tổ hợp lai trong vụ xuân hè, chúng tôi chọn lọc được 3 tổ hợp lai ưu tú là: C12, K1 và B68. Các giống cà chua này có khả năng sinh trưởng tốt, năng suất cao và chất lượng quả phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Việc đưa các giống cà chua này vào sản xuất sẽ giúp tăng hiệu quả kinh tế cho người nông dân.

Ở vụ thu đông sớm chúng tôi chọn được các tổ hợp lai triển vọng là: K6, K1, C19. Tổ hợp lai K1 đạt năng suất cao ở cả hai thời vụ. Các giống cà chua này có khả năng kháng bệnh tốt và cho năng suất ổn định trong điều kiện thời tiết bất lợi. Việc sử dụng các giống cà chua này sẽ giúp giảm thiểu rủi ro trong sản xuất và đảm bảo nguồn cung cà chua ổn định cho thị trường.

Trong tương lai, cần tập trung vào việc nghiên cứu và phát triển các giống cà chua có khả năng chịu nhiệt, chịu úng, kháng bệnh tốt hơn nữa. Đồng thời, cần chú trọng đến việc cải thiện chất lượng quả, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Việc ứng dụng các công nghệ sinh học hiện đại trong công tác chọn tạo giống cà chua sẽ giúp đẩy nhanh quá trình cải tiến giống cà chua và tạo ra các giống cà chua có nhiều ưu điểm vượt trội.

Để thúc đẩy sự phát triển của ngành sản xuất cà chua, cần có các chính sách hỗ trợ từ nhà nước, bao gồm việc đầu tư vào công tác nghiên cứu, chọn tạo giống cà chua, hỗ trợ người nông dân tiếp cận với các giống cà chua mới và các kỹ thuật canh tác tiên tiến. Đồng thời, cần tăng cường công tác quản lý chất lượng giống cà chua, đảm bảo người nông dân được sử dụng các giống cà chua có chất lượng tốt và nguồn gốc rõ ràng.