Tổng quan nghiên cứu

Công tác chăm sóc điều dưỡng người bệnh (CSĐDNB) đóng vai trò then chốt trong hệ thống y tế, góp phần nâng cao chất lượng điều trị và sự hài lòng của người bệnh. Tại Việt Nam, theo Thông tư 07/2011/TT-BYT của Bộ Y tế, công tác này được quy định rõ ràng nhằm đảm bảo chăm sóc toàn diện, an toàn và hiệu quả cho người bệnh. Tuy nhiên, thực trạng thực hiện công tác chăm sóc điều dưỡng tại các bệnh viện, đặc biệt là bệnh viện đa khoa khu vực Hóc Môn, Thành phố Hồ Chí Minh, vẫn còn nhiều hạn chế chưa được đánh giá toàn diện.

Nghiên cứu được thực hiện năm 2019 tại bệnh viện đa khoa khu vực Hóc Môn với cỡ mẫu 390 người bệnh nội trú thuộc chăm sóc cấp 2 tại 4 khoa nội và 2 khoa ngoại. Mục tiêu chính là mô tả thực trạng công tác chăm sóc điều dưỡng qua đánh giá của người bệnh và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác này. Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính, thu thập dữ liệu qua phỏng vấn trực tiếp người bệnh và phỏng vấn sâu cán bộ y tế.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe, nâng cao sự hài lòng của người bệnh và hỗ trợ công tác quản lý bệnh viện. Qua đó, bệnh viện có thể xây dựng các chính sách nhân lực, đào tạo và quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc điều dưỡng, góp phần phát triển bền vững hệ thống y tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các học thuyết và mô hình điều dưỡng cơ bản nhằm làm rõ các khía cạnh của công tác chăm sóc người bệnh:

  • Học thuyết Maslow về nhu cầu cơ bản của con người: Phân loại nhu cầu thành 5 cấp độ từ sinh lý đến tự thể hiện, giúp điều dưỡng xác định và đáp ứng nhu cầu đa dạng của người bệnh.
  • Học thuyết Florence Nightingale: Nhấn mạnh vai trò kiểm soát nhiễm khuẩn và vệ sinh môi trường bệnh viện trong chăm sóc điều dưỡng.
  • Học thuyết Henderson: Đề cập 14 nhu cầu cơ bản của người bệnh và nguyên tắc thực hành điều dưỡng để đáp ứng các nhu cầu này.
  • Mô hình chức năng điều dưỡng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): Bao gồm chức năng phụ thuộc (thực hiện y lệnh bác sĩ), chức năng phối hợp (hợp tác với đồng nghiệp và người bệnh), và chức năng độc lập (thực hiện các hoạt động chăm sóc cơ bản).

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: chăm sóc dinh dưỡng, chăm sóc vệ sinh cá nhân, chăm sóc tâm lý tinh thần, theo dõi đánh giá tình trạng người bệnh, hỗ trợ điều trị và phối hợp y lệnh, tư vấn giáo dục sức khỏe, cùng các yếu tố ảnh hưởng như nhân lực điều dưỡng, phối hợp đồng nghiệp và quan tâm lãnh đạo.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính.
  • Đối tượng nghiên cứu: 390 người bệnh nội trú chăm sóc cấp 2 tại 4 khoa nội và 2 khoa ngoại của bệnh viện đa khoa khu vực Hóc Môn; 5 cán bộ y tế và 1 nhóm thảo luận gồm 6 điều dưỡng viên.
  • Cỡ mẫu: Tính toán theo công thức thống kê với sai số 5%, mức ý nghĩa 0,05, tỷ lệ đánh giá tốt 50%, cho ra cỡ mẫu 390 người bệnh.
  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu thuận tiện, thu thập liên tiếp người bệnh chuẩn bị xuất viện trong vòng 1 tháng.
  • Thu thập dữ liệu:
    • Định lượng: Phỏng vấn trực tiếp người bệnh bằng bộ câu hỏi dựa trên Thông tư 07/2011/TT-BYT, đánh giá 7 nội dung chăm sóc theo thang Likert 5 mức độ.
    • Định tính: Phỏng vấn sâu cán bộ y tế, điều dưỡng trưởng, lãnh đạo khoa và thảo luận nhóm điều dưỡng viên.
    • Số liệu thứ cấp: Báo cáo nhân lực và tổng kết kiểm tra bệnh viện năm 2018.
  • Phân tích số liệu:
    • Định lượng: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0, thống kê mô tả tần số, tỷ lệ phần trăm.
    • Định tính: Phân tích nội dung, trích dẫn theo chủ đề.
  • Vấn đề đạo đức: Nghiên cứu được chấp thuận bởi hội đồng đạo đức trường Đại học Y tế Công cộng, có sự đồng ý của ban giám đốc và các khoa liên quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác chăm sóc điều dưỡng người bệnh: Điểm trung bình đánh giá chung là 3,81/5, tương đương mức khá (76,2%). Trong đó, các nội dung như chăm sóc dinh dưỡng, hỗ trợ ăn uống đạt tỷ lệ đánh giá tốt 75,4%, theo dõi đánh giá tình trạng người bệnh đạt 74,9%, và tư vấn giáo dục sức khỏe đạt 70,1%.

  2. Các nội dung chăm sóc còn hạn chế:

    • Chăm sóc, hỗ trợ vệ sinh cá nhân chỉ đạt 68,5% đánh giá tốt, trong đó việc giúp đỡ vệ sinh răng miệng và đại tiểu tiện còn thấp (57,2% và 65,6%).
    • Chăm sóc, hỗ trợ về tâm lý, tinh thần đạt 65,4%, thấp nhất là thông tin về tình trạng sức khỏe cho thân nhân chỉ 36,7%.
    • Hỗ trợ điều trị và phối hợp thực hiện y lệnh bác sĩ đạt 69,5%, trong đó việc giải thích thuốc và hướng dẫn xét nghiệm còn hạn chế.
  3. Yếu tố ảnh hưởng đến công tác chăm sóc điều dưỡng:

    • Nhân lực điều dưỡng: Số lượng điều dưỡng tại bệnh viện là 293 người cho 550 giường bệnh, tỷ lệ điều dưỡng/bác sĩ thấp (1,6), áp lực công việc cao.
    • Chất lượng chuyên môn: 85% điều dưỡng có trình độ trung cấp, chưa đồng đều về trình độ chuyên môn.
    • Phối hợp đồng nghiệp: Mối quan hệ và trao đổi thông tin giữa các nhân viên y tế còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả chăm sóc.
    • Quan tâm lãnh đạo: Động viên, khuyến khích và kiểm tra giám sát chưa thực sự hiệu quả, ảnh hưởng đến tinh thần và chất lượng công việc của điều dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác chăm sóc điều dưỡng người bệnh tại bệnh viện đa khoa khu vực Hóc Môn đạt mức khá, tương tự các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, các nội dung chăm sóc vệ sinh cá nhân và hỗ trợ tâm lý còn nhiều hạn chế, phản ánh áp lực nhân lực và thiếu sự phối hợp hiệu quả trong đội ngũ y tế.

So sánh với nghiên cứu tại các bệnh viện khác, tỷ lệ hài lòng về chăm sóc dinh dưỡng và theo dõi tình trạng người bệnh tương đối cao, nhưng việc chăm sóc tâm lý và hỗ trợ thân nhân còn thấp hơn nhiều. Điều này phù hợp với báo cáo của WHO về vai trò quan trọng của chăm sóc tinh thần trong quá trình điều trị.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá tốt của từng nội dung chăm sóc, bảng phân tích nhân lực điều dưỡng theo trình độ và tỷ lệ điều dưỡng/bác sĩ, cũng như sơ đồ mô tả các yếu tố ảnh hưởng chính.

Việc nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng cần tập trung vào cải thiện nhân lực, đào tạo chuyên môn, tăng cường phối hợp đồng nghiệp và nâng cao vai trò lãnh đạo. Các kết quả này góp phần làm rõ thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp cho bệnh viện đa khoa khu vực Hóc Môn và các cơ sở y tế tương tự.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyển dụng và đào tạo điều dưỡng: Xây dựng đề án tuyển dụng điều dưỡng có trình độ cao, ưu tiên cử nhân trở lên, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng chuyên môn và chăm sóc tinh thần cho điều dưỡng viên. Mục tiêu nâng tỷ lệ điều dưỡng trình độ cao lên trên 50% trong vòng 2 năm.

  2. Cải thiện phân bổ và sử dụng nhân lực: Phân bổ điều dưỡng hợp lý theo khoa, tăng cường nhân lực tại các khoa có nhu cầu cao như khoa ngoại và khoa nội tổng hợp. Thực hiện kiểm tra, giám sát định kỳ để đảm bảo công tác chăm sóc được thực hiện liên tục và hiệu quả.

  3. Nâng cao vai trò lãnh đạo và phối hợp đồng nghiệp: Tăng cường đào tạo kỹ năng quản lý, động viên và giám sát cho lãnh đạo khoa và điều dưỡng trưởng. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, khuyến khích trao đổi thông tin và hỗ trợ lẫn nhau trong công tác chăm sóc.

  4. Phát triển chương trình chăm sóc tâm lý và giáo dục sức khỏe: Thiết lập đội ngũ chuyên trách hoặc hợp tác với chuyên gia tâm lý để hỗ trợ người bệnh và thân nhân. Tăng cường tư vấn, giáo dục sức khỏe nhằm nâng cao nhận thức và sự hài lòng của người bệnh.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ trong vòng 1-3 năm, với sự phối hợp của ban giám đốc bệnh viện, phòng điều dưỡng, các khoa lâm sàng và các cơ quan quản lý y tế địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám đốc và quản lý bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách nhân lực, đào tạo và quản lý điều dưỡng nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc người bệnh.

  2. Điều dưỡng trưởng và cán bộ điều dưỡng: Áp dụng các kiến thức và đề xuất để cải thiện quy trình chăm sóc, nâng cao kỹ năng chuyên môn và phối hợp hiệu quả trong công tác chăm sóc người bệnh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, quản lý bệnh viện: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về chăm sóc điều dưỡng và quản lý nhân lực y tế.

  4. Cơ quan quản lý y tế và đào tạo: Dựa trên kết quả để điều chỉnh các chương trình đào tạo, quy định về nhân lực và chính sách phát triển ngành điều dưỡng phù hợp với thực tế tại các bệnh viện tuyến cơ sở.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác chăm sóc điều dưỡng người bệnh được đánh giá như thế nào tại bệnh viện đa khoa khu vực Hóc Môn?
    Kết quả cho thấy công tác chăm sóc điều dưỡng đạt mức khá với tỷ lệ hài lòng chung là 76,2%, trong đó chăm sóc dinh dưỡng và theo dõi tình trạng người bệnh được đánh giá cao nhất.

  2. Những nội dung chăm sóc nào còn hạn chế nhất?
    Chăm sóc vệ sinh cá nhân và hỗ trợ tâm lý tinh thần cho người bệnh là những nội dung còn nhiều hạn chế, với tỷ lệ đánh giá tốt lần lượt là 68,5% và 65,4%.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng công tác chăm sóc điều dưỡng?
    Nhân lực điều dưỡng về số lượng và trình độ chuyên môn, sự phối hợp giữa đồng nghiệp và sự quan tâm, động viên của lãnh đạo là những yếu tố chính ảnh hưởng đến chất lượng công tác chăm sóc.

  4. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, thu thập dữ liệu qua phỏng vấn trực tiếp 390 người bệnh và phỏng vấn sâu cán bộ y tế, phân tích bằng phần mềm SPSS và phương pháp phân tích nội dung.

  5. Luận văn có đề xuất giải pháp gì để nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng?
    Luận văn đề xuất tăng cường tuyển dụng và đào tạo điều dưỡng, cải thiện phân bổ nhân lực, nâng cao vai trò lãnh đạo và phối hợp đồng nghiệp, phát triển chương trình chăm sóc tâm lý và giáo dục sức khỏe cho người bệnh.

Kết luận

  • Công tác chăm sóc điều dưỡng người bệnh tại bệnh viện đa khoa khu vực Hóc Môn năm 2019 đạt mức khá với điểm trung bình 3,81/5, tương đương 76,2% hài lòng.
  • Các nội dung chăm sóc vệ sinh cá nhân và hỗ trợ tâm lý tinh thần còn nhiều hạn chế, cần được cải thiện.
  • Yếu tố ảnh hưởng chính gồm số lượng và chất lượng nhân lực điều dưỡng, sự phối hợp đồng nghiệp và quan tâm lãnh đạo.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng trong vòng 1-3 năm tới.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho quản lý bệnh viện và phát triển ngành điều dưỡng tại các bệnh viện tuyến cơ sở.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế và nhà quản lý cần áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng kế hoạch nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nhằm hoàn thiện hơn công tác chăm sóc người bệnh.