Tổng quan nghiên cứu

Tỉnh Bắc Ninh, với diện tích tự nhiên 82.271,1 ha và dân số khoảng 1,6 triệu người năm 2019, là một trong những địa phương có mật độ dân số cao nhất Việt Nam, đạt 1.664 người/km². Trong giai đoạn 2017-2019, công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) tại Bắc Ninh được triển khai mạnh mẽ nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý đất đai và phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, việc nâng cao hiệu quả quản trị và hành chính công trong lĩnh vực này vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh áp dụng chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) như một công cụ đánh giá và cải tiến. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng công tác cấp GCNQSDĐ tại Bắc Ninh giai đoạn 2017-2019, phân tích hiệu quả quản trị và hành chính công qua chỉ số PAPI, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào tỉnh Bắc Ninh trong khoảng thời gian từ tháng 4/2019 đến tháng 4/2020, với trọng tâm là các đối tượng sử dụng đất và các đơn vị hành chính liên quan. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn, hỗ trợ cải cách hành chính, nâng cao minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý đất đai, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: Thứ nhất, Luật Đất đai 2013 và các văn bản pháp luật liên quan, làm nền tảng pháp lý cho công tác đăng ký đất đai và cấp GCNQSDĐ. Khái niệm đăng ký đất đai bao gồm đăng ký lần đầu và đăng ký biến động, với các quy định chi tiết về đối tượng, thẩm quyền và nguyên tắc cấp giấy chứng nhận. Thứ hai, chỉ số PAPI (Provincial Governance and Public Administration Performance Index) được sử dụng như một công cụ đánh giá hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh, bao gồm sáu nội dung chính: tham gia của người dân cấp cơ sở, công khai minh bạch, trách nhiệm giải trình với người dân, kiểm soát tham nhũng trong khu vực công, thủ tục hành chính công và cung ứng dịch vụ công. Các khái niệm chuyên ngành như hồ sơ địa chính, thủ tục hành chính công, và các chỉ số thành phần của PAPI được phân tích để đánh giá toàn diện công tác cấp GCNQSDĐ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các cơ quan quản lý đất đai tỉnh Bắc Ninh, bao gồm dữ liệu về diện tích đất, số lượng hồ sơ cấp GCNQSDĐ giai đoạn 2017-2019 và kết quả khảo sát PAPI. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát điều tra xã hội học với 120 hộ dân được chọn ngẫu nhiên tại hai khu vực thành thị (phường Võ Cường, Ninh Xá) và nông thôn (xã Tân Chi, Đại Đồng) của tỉnh. Cỡ mẫu được xác định theo công thức Slovin với độ tin cậy 95%. Phiếu điều tra tập trung vào các nội dung liên quan đến sự tham gia của người dân, công khai minh bạch, trách nhiệm giải trình, kiểm soát tham nhũng, thủ tục hành chính và cung ứng dịch vụ công trong công tác cấp GCNQSDĐ. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Excel và IBM SPSS Statistics 20, áp dụng các phương pháp thống kê mô tả và so sánh để đánh giá mức độ và xu hướng biến động các chỉ số. Người dân đánh giá theo thang đo Likert 5 cấp độ, giúp định lượng mức độ hài lòng và hiệu quả quản trị.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Kết quả cấp GCNQSDĐ theo đối tượng sử dụng đất: Giai đoạn 2017-2019, tổng số hồ sơ cấp GCNQSDĐ tại Bắc Ninh tăng mạnh, từ 3.887 hồ sơ năm 2017 lên 14.617 hồ sơ năm 2019. Tỷ lệ cấp giấy đạt gần 100% mỗi năm, trong đó hộ gia đình chiếm trên 97%, tổ chức chiếm dưới 3%. Năm 2019, có 126 hồ sơ chưa được cấp do không đủ điều kiện, chủ yếu liên quan đến tranh chấp đất đai và các vấn đề pháp lý khác.

  2. Kết quả cấp GCNQSDĐ theo đơn vị hành chính: Thành phố Bắc Ninh và thị xã Từ Sơn là hai địa phương có số lượng hồ sơ cấp GCNQSDĐ nhiều nhất, chiếm khoảng 33% tổng số hồ sơ toàn tỉnh. Các huyện như Yên Phong, Quế Võ cũng có số lượng hồ sơ lớn, trong khi Tiên Du và Lương Tài có số lượng hồ sơ ít hơn, chiếm dưới 10%.

  3. Đánh giá chỉ số PAPI trong công tác cấp GCNQSDĐ: Qua khảo sát 120 hộ dân, các chỉ số thành phần của PAPI cho thấy mức độ hài lòng cao về sự tham gia của người dân và công khai minh bạch, với điểm trung bình trên 4,0 trên thang Likert 5 cấp độ. Tuy nhiên, chỉ số về thủ tục hành chính công và kiểm soát tham nhũng có điểm thấp hơn, phản ánh tồn tại trong quy trình và nhận thức về tham nhũng vặt khi làm thủ tục cấp giấy.

  4. Nguyên nhân tồn đọng hồ sơ: Các nguyên nhân chính gồm tranh chấp đất đai chưa giải quyết, chủ đầu tư dự án chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính, chuyển nhượng đất bằng giấy tay chưa chứng thực, và đất nằm trong quy hoạch chưa được cấp giấy. Những vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả công tác cấp GCNQSDĐ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác cấp GCNQSDĐ tại Bắc Ninh đã đạt được nhiều thành tựu với tỷ lệ cấp giấy gần như hoàn chỉnh, góp phần bảo vệ quyền lợi người sử dụng đất và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Sự phân bố hồ sơ cấp giấy theo đơn vị hành chính phản ánh sự phát triển kinh tế - xã hội không đồng đều giữa các địa phương, trong đó các khu vực đô thị có nhu cầu và số lượng hồ sơ lớn hơn. Việc áp dụng chỉ số PAPI giúp đánh giá khách quan các khía cạnh quản trị và hành chính công, từ đó nhận diện điểm mạnh như sự tham gia của người dân và công khai minh bạch, cũng như điểm yếu như thủ tục hành chính còn phức tạp và tồn tại tham nhũng vặt. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với xu hướng cải thiện quản trị công nhưng vẫn cần đẩy mạnh cải cách thủ tục và minh bạch hóa. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện số lượng hồ sơ cấp GCNQSDĐ theo năm và theo đơn vị hành chính, cùng biểu đồ radar so sánh điểm các chỉ số PAPI để minh họa hiệu quả quản trị.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đơn giản hóa thủ tục hành chính: Rà soát, cắt giảm các bước không cần thiết trong quy trình cấp GCNQSDĐ nhằm giảm thời gian xử lý hồ sơ, nâng cao chỉ số thủ tục hành chính công. Thời gian thực hiện đề xuất trong 12 tháng, do Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với các phòng ban liên quan.

  2. Tăng cường công khai minh bạch: Đẩy mạnh công khai thông tin quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và tiến độ xử lý hồ sơ trên cổng thông tin điện tử, giúp người dân dễ dàng tiếp cận và giám sát. Thực hiện trong 6 tháng, do UBND các huyện, thành phố phối hợp với Văn phòng Đăng ký đất đai.

  3. Nâng cao trách nhiệm giải trình: Thiết lập các kênh đối thoại thường xuyên giữa chính quyền và người dân, tăng cường vai trò Ban Thanh tra Nhân dân và Ban Giám sát đầu tư cộng đồng trong giám sát công tác cấp giấy. Thời gian triển khai 9 tháng, do Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội đảm nhiệm.

  4. Phòng chống tham nhũng hiệu quả: Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực trong quá trình cấp GCNQSDĐ, đồng thời đào tạo nâng cao đạo đức công vụ cho cán bộ, công chức. Kế hoạch thực hiện trong 12 tháng, do Sở Nội vụ và Thanh tra tỉnh phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý đất đai và hành chính công: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích sâu sắc giúp cải thiện quy trình cấp GCNQSDĐ, nâng cao hiệu quả công tác quản lý.

  2. Nhà hoạch định chính sách: Thông tin về chỉ số PAPI và các giải pháp đề xuất hỗ trợ xây dựng chính sách cải cách hành chính, minh bạch và phòng chống tham nhũng.

  3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo: Tài liệu tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu về quản trị công, quản lý đất đai và phát triển kinh tế địa phương.

  4. Người dân và doanh nghiệp sử dụng đất: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và quy trình cấp giấy chứng nhận, từ đó nâng cao nhận thức và tham gia giám sát công tác quản lý đất đai.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chỉ số PAPI là gì và tại sao quan trọng trong công tác cấp GCNQSDĐ?
    PAPI là chỉ số đánh giá hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh, phản ánh mức độ hài lòng của người dân về các dịch vụ công, trong đó có cấp GCNQSDĐ. Nó giúp chính quyền nhận diện điểm mạnh, điểm yếu để cải thiện chất lượng phục vụ.

  2. Tại sao còn tồn đọng hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất?
    Nguyên nhân chủ yếu là tranh chấp đất đai, chủ đầu tư chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính, chuyển nhượng đất không đúng thủ tục và đất nằm trong quy hoạch chưa được cấp giấy.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu kết hợp thu thập số liệu thứ cấp từ các cơ quan quản lý và khảo sát điều tra xã hội học với 120 hộ dân, sử dụng phần mềm SPSS để phân tích dữ liệu định lượng.

  4. Làm thế nào để cải thiện thủ tục hành chính trong cấp GCNQSDĐ?
    Cần đơn giản hóa quy trình, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, công khai minh bạch thông tin và nâng cao năng lực cán bộ để giảm thời gian và chi phí cho người dân.

  5. Ai là đối tượng chịu trách nhiệm chính trong công tác cấp GCNQSDĐ?
    Ủy ban nhân dân cấp huyện và Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh là các cơ quan chủ chốt thực hiện cấp giấy, phối hợp với các phòng ban và chính quyền địa phương để đảm bảo quy trình đúng pháp luật.

Kết luận

  • Công tác cấp GCNQSDĐ tại Bắc Ninh giai đoạn 2017-2019 đạt tỷ lệ cấp giấy gần 100%, với số lượng hồ sơ tăng mạnh qua các năm.
  • Chỉ số PAPI cung cấp công cụ đánh giá toàn diện hiệu quả quản trị và hành chính công, giúp nhận diện các điểm mạnh và tồn tại trong công tác cấp giấy.
  • Các tồn đọng hồ sơ chủ yếu do tranh chấp đất đai, thủ tục pháp lý chưa hoàn chỉnh và quy hoạch đất đai.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm đơn giản hóa thủ tục, tăng cường minh bạch, nâng cao trách nhiệm giải trình và phòng chống tham nhũng.
  • Nghiên cứu là cơ sở dữ liệu quan trọng cho các nhà quản lý, chính sách và người dân, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý đất đai và phát triển bền vững tỉnh Bắc Ninh.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá chỉ số PAPI hàng năm để điều chỉnh chính sách phù hợp.

Call to action: Các cơ quan quản lý và cộng đồng dân cư cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả công tác cấp GCNQSDĐ, hướng tới sự phát triển bền vững và minh bạch trong quản lý đất đai.