Chính Sách Tinh Giản Biên Chế Tại Thành Phố Hồ Chí Minh: Thực Trạng và Giải Pháp Đến Năm 2030

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục quan trọng của cả nước. Với quy mô dân số lớn và đóng góp đáng kể vào GDP quốc gia (hơn 20,5%), TP.HCM được giao thí điểm thực hiện chính quyền đô thị. Trong bối cảnh này, việc tinh giản biên chế đòi hỏi các giải pháp phù hợp. Việc nghiên cứu về thực trạng tinh giản biên chế tại TP.HCM là cần thiết để đóng góp vào công cuộc cải cách hành chính, xây dựng và phát triển đất nước.

Mục tiêu nghiên cứu là tìm ra những hạn chế trong việc thực hiện chính sách tinh giản biên chế tại TP.HCM giai đoạn 2015-2021. Từ đó, cung cấp căn cứ khoa học, khuyến nghị giải pháp để TP.HCM nói riêng và Việt Nam nói chung thực hiện chính sách này tốt hơn đến năm 2030. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm: hệ thống hóa lý luận về tinh giản biên chế, phân tích thực trạng tại TP.HCM, xác định nguyên nhân hạn chế, khái quát vấn đề đặt ra và khuyến nghị giải pháp.

Việc triển khai chính sách tinh giản biên chế ảnh hưởng đến quyền lợi và tâm tư của CBCCVC, cần có cách làm phù hợp, kế hoạch cụ thể và lộ trình rõ ràng. Bên cạnh đó, cần có cơ chế, chính sách phù hợp để nâng cao chất lượng thực thi công vụ, xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu quả. Quá trình tổ chức thực thi chính sách còn bất cập như một số cán bộ, công chức nhận thức chưa đầy đủ về chính sách, công tác xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách có nơi chưa chủ động.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến khó khăn trong đánh giá tinh giản biên chế. Thứ nhất, chính sách, cách làm và chất lượng, hiệu quả tinh giản biên chế từ phía các cơ quan, đơn vị còn nhiều vấn đề. Thứ hai, hiện tượng nhân lực chất lượng cao trong biên chế bỏ khu vực công lại đang gia tăng một cách đáng lo ngại. Chính vì thế, rất cần có sự tham gia vào cuộc của nhiều bên, trong đó có sự đóng góp quan trọng của giới khoa học, trong việc nghiên cứu vấn đề thực hiện chính sách tinh giản biên chế ở Việt Nam.

Vấn đề năng lực và trình độ của đối tượng tinh giản biên chế là một trong những thách thức lớn. Tinh giản biên chế hầu như giải quyết một cách thụ động, chủ yếu mang tính cơ học, chưa đạt mục tiêu đề ra nhằm sàng lọc, đưa ra khỏi bộ máy nhà nước những CBCCVC không đủ năng lực, trình độ, gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ CBCCVC.

Việc sắp xếp lại các cơ quan, đơn vị theo hướng tinh gọn, hiệu quả là một trong những giải pháp quan trọng. Cần rà soát, sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập, giảm đầu mối, tránh chồng chéo chức năng, nhiệm vụ. Đồng thời, cần đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị. Trong bối cảnh Thành phố thực hiện chính quyền đô thị, thì việc thực thi chính sách tinh giản biên chế càng cần phải có những giải pháp phù hợp.

Nâng cao chất lượng đội ngũ là yếu tố then chốt để tinh giản biên chế hiệu quả. Cần có các chương trình đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, cập nhật kiến thức, kỹ năng cho CBCCVC. Đồng thời, cần có cơ chế đánh giá, sàng lọc, loại bỏ những người không đáp ứng yêu cầu công việc. Thực hiện chính sách trả lương theo vị trí việc làm, gắn với hiệu quả công việc.

Đẩy mạnh cải cách hành chính là giải pháp quan trọng để giảm bớt khối lượng công việc, nâng cao năng suất lao động. Cần tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính quyền điện tử, tăng cường tính công khai, minh bạch.

Các tiêu chí đánh giá tinh giản biên chế cần bao gồm: giảm số lượng CBCCVC, giảm chi phí hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ công, tăng năng suất lao động. Các tiêu chí này cần được lượng hóa cụ thể để dễ dàng đo lường, đánh giá. Đánh giá trước hướng đến việc xem xét tác động dự kiến của chính sách. Đánh giá sau là việc xem xét các tác động của chính sách, tập trung vào kết quả đạt được chính là đầu ra của chính sách.

Cần sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để thu thập thông tin và đánh giá hiệu quả tinh giản biên chế, như: điều tra khảo sát, phỏng vấn sâu, phân tích số liệu thống kê. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị để đảm bảo tính chính xác, đầy đủ của thông tin. Thực hiện điều tra xã hội học bằng bảng hỏi đối với công chức của Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Quốc Hội (các cơ quan tại Thành phố Hồ Chí Minh), công chức Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh, công chức Quận 10.

Các chính sách hỗ trợ tài chính cần bao gồm: trợ cấp thôi việc, hỗ trợ học nghề, hỗ trợ tìm kiếm việc làm. Ngoài ra, cần có các chế độ chính sách ưu đãi về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Cần có những cơ chế, chính sách phù hợp, nhằm nâng cao chất lượng thực thi công vụ, xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu quả.

Cần có các trung tâm tư vấn, hướng nghiệp để giúp người tinh giản biên chế định hướng nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm phù hợp. Đồng thời, cần tạo điều kiện để họ tham gia các khóa đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Thực hiện phỏng vấn sâu các đối tượng liên quan như các chuyên gia, nhà khoa học.

Cần xác định rõ định hướng phát triển biên chế hành chính sự nghiệp, đảm bảo phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Ưu tiên phát triển các lĩnh vực then chốt, như: giáo dục, y tế, khoa học công nghệ, hạ tầng đô thị.

Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về tinh giản biên chế, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất. Đồng thời, cần có cơ chế thực thi hiệu quả, đảm bảo tính minh bạch, công bằng, và trách nhiệm giải trình.