Tổng quan nghiên cứu

Việc thực hiện chính sách mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung (MSTT) đã trở thành một chủ đề quan trọng trong quản lý tài sản công tại Việt Nam, đặc biệt trên địa bàn tỉnh An Giang từ năm 2017 đến 2020. Theo báo cáo của Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính tỉnh An Giang, việc áp dụng MSTT đã giúp tiết kiệm cho ngân sách khoảng 1,452 tỷ đồng so với kế hoạch lựa chọn nhà thầu được duyệt và 1,027 tỷ đồng so với dự toán gói thầu được duyệt. Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng gặp nhiều khó khăn như chậm trễ trong bàn giao tài sản, sự không hợp tác của đơn vị sử dụng và những yêu cầu điều chỉnh sau khi ký thỏa thuận khung.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách MSTT trên địa bàn tỉnh An Giang, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác mua sắm và quản lý tài sản công. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc cấp tỉnh An Giang trong giai đoạn 2017-2020, với trọng tâm là hoạt động của Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần hoàn thiện cơ chế chính sách mà còn nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, đảm bảo tính minh bạch và chống lãng phí trong mua sắm tài sản công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cùng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về quản lý tài sản công. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý công: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc quản lý tài sản công nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực quốc gia, chống tham nhũng và lãng phí.
  2. Lý thuyết mua sắm tập trung: Định nghĩa MSTT là phương thức tổ chức đấu thầu rộng rãi qua đơn vị mua sắm tập trung nhằm giảm chi phí, thời gian và tăng tính chuyên nghiệp trong đấu thầu.

Các khái niệm chính bao gồm: tài sản công, mua sắm tập trung, thỏa thuận khung, đơn vị mua sắm tập trung, tiêu chuẩn và định mức sử dụng tài sản công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu chính thức, báo cáo của các cơ quan chức năng tỉnh An Giang và các công trình nghiên cứu liên quan. Dữ liệu thu thập từ các báo cáo thực hiện MSTT của Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính tỉnh An Giang giai đoạn 2017-2020, bao gồm số liệu tiết kiệm ngân sách, danh mục tài sản mua sắm, quy trình thực hiện và các khó khăn phát sinh.

Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các đơn vị mua sắm tập trung trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính với vai trò chủ đạo. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ các đơn vị thực hiện MSTT theo quy định của UBND tỉnh An Giang. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp định tính và định lượng, so sánh số liệu tiết kiệm chi phí qua các năm và đánh giá hiệu quả thực hiện qua các chỉ số như thời gian bàn giao, chất lượng tài sản và mức độ hài lòng của đơn vị sử dụng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiết kiệm ngân sách đáng kể: Từ năm 2017 đến 2020, Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính tỉnh An Giang đã tiết kiệm khoảng 1,452 tỷ đồng so với kế hoạch lựa chọn nhà thầu và 1,027 tỷ đồng so với dự toán gói thầu được duyệt, thể hiện hiệu quả kinh tế rõ rệt của MSTT.

  2. Mua sắm đồng bộ và minh bạch: Việc mua sắm tập trung đã giúp đồng nhất danh mục tài sản, đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật và giá cả thống nhất trên địa bàn tỉnh, góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch và giảm thiểu tiêu cực trong đấu thầu.

  3. Thời gian thực hiện kéo dài: Thời gian từ khi lập dự toán đến khi bàn giao tài sản thường kéo dài, có trường hợp đăng ký mua sắm đầu năm nhưng đến cuối năm mới nhận được tài sản, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng tài sản công.

  4. Khó khăn trong phối hợp và thực hiện: Một số đơn vị sử dụng tài sản sau khi ký thỏa thuận khung đã từ chối mua hoặc yêu cầu điều chỉnh giảm số lượng, thay đổi cấu hình. Quá trình bàn giao, nghiệm thu và bảo hành cũng gặp khó khăn do sự không hợp tác của đơn vị sử dụng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những tồn tại trên xuất phát từ cả yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, MSTT là nhiệm vụ mới, nhân sự thực hiện còn thiếu kinh nghiệm, đồng thời quy định pháp luật liên quan khá phức tạp và đa dạng. Về chủ quan, công tác tuyên truyền chưa hiệu quả, dẫn đến sự chưa đồng thuận và thiếu phối hợp giữa các đơn vị. Việc đăng ký nhu cầu mua sắm không sát thực tế, vượt tiêu chuẩn hoặc không đúng danh mục cũng gây khó khăn cho đơn vị mua sắm tập trung trong việc tổng hợp và lập kế hoạch.

So sánh với các nghiên cứu tại các tỉnh khác như Cà Mau, Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Thuận, các vấn đề về thời gian thực hiện và phối hợp cũng là thách thức chung. Tuy nhiên, hiệu quả tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng tài sản là điểm mạnh nổi bật của MSTT. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong đấu thầu qua mạng từ năm 2019 tại An Giang đã góp phần rút ngắn thời gian và tăng tính minh bạch.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tiến độ bàn giao tài sản theo từng năm, bảng so sánh chi phí tiết kiệm qua các năm và biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng của đơn vị sử dụng tài sản.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về MSTT cho đội ngũ cán bộ thực hiện tại các đơn vị mua sắm tập trung nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng xử lý tình huống. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng; Chủ thể: Sở Tài chính phối hợp với các cơ quan liên quan.

  2. Cải tiến quy trình và rút ngắn thời gian thực hiện: Rà soát, đơn giản hóa các bước trong quy trình mua sắm tập trung, áp dụng công nghệ thông tin để tự động hóa các khâu lập kế hoạch, thẩm định và phê duyệt. Mục tiêu giảm thời gian từ đăng ký nhu cầu đến bàn giao tài sản xuống dưới 6 tháng. Thời gian thực hiện: 18 tháng; Chủ thể: Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính phối hợp Sở Kế hoạch và Đầu tư.

  3. Tăng cường công tác tuyên truyền và phối hợp liên ngành: Xây dựng chương trình truyền thông nâng cao nhận thức về MSTT, tạo sự đồng thuận và phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị sử dụng tài sản và đơn vị mua sắm tập trung. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài chính và các đơn vị liên quan.

  4. Xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, định kỳ đánh giá hiệu quả mua sắm tập trung, xử lý nghiêm các vi phạm và phản hồi kịp thời các khó khăn phát sinh. Thời gian thực hiện: bắt đầu ngay và duy trì thường xuyên; Chủ thể: Sở Tài chính, Thanh tra tỉnh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và tài sản công: Giúp hoàn thiện chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản công, đồng thời tăng cường công tác phòng chống tham nhũng.

  2. Đơn vị mua sắm tập trung và các cơ quan, đơn vị sử dụng tài sản công: Cung cấp hướng dẫn thực tiễn về quy trình, tiêu chuẩn và các giải pháp nâng cao hiệu quả mua sắm tập trung.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành chính sách công, quản lý công: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn quản lý tài sản công, phương thức mua sắm tập trung tại Việt Nam.

  4. Các tổ chức tư vấn, chuyên gia đấu thầu và kiểm toán: Hỗ trợ trong việc tư vấn, đánh giá và cải tiến quy trình đấu thầu mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mua sắm tài sản công theo phương thức tập trung là gì?
    MSTT là hình thức tổ chức đấu thầu rộng rãi qua đơn vị mua sắm tập trung nhằm giảm chi phí, thời gian và tăng tính chuyên nghiệp trong đấu thầu, góp phần tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công.

  2. Tại sao tỉnh An Giang chọn Trung tâm Thẩm định và Dịch vụ Tài chính làm đơn vị mua sắm tập trung?
    Trung tâm có chức năng, nhiệm vụ phù hợp, đội ngũ chuyên môn và cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu tổ chức mua sắm tập trung, giúp đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong quản lý tài sản công.

  3. Những khó khăn chính trong thực hiện MSTT tại An Giang là gì?
    Bao gồm thời gian thực hiện kéo dài, sự không hợp tác của đơn vị sử dụng tài sản, yêu cầu điều chỉnh sau khi ký thỏa thuận khung và hạn chế về năng lực cán bộ thực hiện.

  4. MSTT đã giúp tiết kiệm ngân sách như thế nào?
    Theo báo cáo, từ năm 2017 đến 2020, MSTT tại An Giang đã tiết kiệm khoảng 1,452 tỷ đồng so với kế hoạch lựa chọn nhà thầu và 1,027 tỷ đồng so với dự toán gói thầu được duyệt, nhờ mua sắm theo lô lớn và đấu thầu rộng rãi.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả MSTT trong tương lai?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, cải tiến quy trình, áp dụng công nghệ thông tin, tăng cường tuyên truyền và xây dựng hệ thống giám sát chặt chẽ nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong mua sắm tài sản công.

Kết luận

  • MSTT trên địa bàn tỉnh An Giang từ 2017 đến 2020 đã đạt được hiệu quả kinh tế rõ rệt, tiết kiệm ngân sách hàng tỷ đồng.
  • Việc mua sắm tập trung giúp đồng bộ danh mục tài sản, nâng cao tính minh bạch và chống lãng phí trong quản lý tài sản công.
  • Thời gian thực hiện còn kéo dài và gặp khó khăn trong phối hợp giữa các đơn vị sử dụng và nhà thầu.
  • Cần có các giải pháp đồng bộ như đào tạo cán bộ, cải tiến quy trình và tăng cường giám sát để nâng cao hiệu quả MSTT.
  • Đề nghị các cơ quan chức năng tỉnh An Giang tiếp tục hoàn thiện chính sách và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong mua sắm tài sản công.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để đảm bảo MSTT phát huy tối đa hiệu quả, góp phần nâng cao quản lý tài sản công và sử dụng ngân sách nhà nước hiệu quả hơn.