Tổng quan nghiên cứu

Theo số liệu thống kê của Euromonitor năm 2010, tiêu dùng thực phẩm bình quân đầu người tại Việt Nam đạt gần 165 USD, trong khi thu nhập bình quân là hơn 1.160 USD. Chi tiêu thực phẩm chiếm tới 62% tổng chi tiêu bán lẻ, phản ánh tiềm năng tăng trưởng lớn của ngành thực phẩm tiêu dùng nhanh. Công ty Cổ phần Thực phẩm Á Châu (AFC) hiện chiếm hơn 14% thị phần mì và cháo ăn liền, tuy nhiên để tận dụng cơ hội thị trường và đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người tiêu dùng, AFC cần phát triển thêm dòng sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền trong giai đoạn 2013-2020.

Mục tiêu nghiên cứu là xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền của AFC tại thị trường Việt Nam theo học thuyết chiến lược đại dương xanh nhằm tìm ra khoảng trống thị trường mới, gia tăng giá trị sản phẩm và nâng cao thị phần. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào thị trường Việt Nam trong giai đoạn 2013-2020, với trọng tâm là phân tích đối thủ cạnh tranh, khảo sát người tiêu dùng và xây dựng đường giá trị mới cho sản phẩm.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc giúp AFC đa dạng hóa sản phẩm, giảm thiểu cạnh tranh trực tiếp, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo cho các doanh nghiệp và học viên nghiên cứu chiến lược đại dương xanh trong ngành thực phẩm tiêu dùng nhanh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: chiến lược kinh doanh truyền thống và chiến lược đại dương xanh (Blue Ocean Strategy - BOS). Chiến lược kinh doanh được hiểu là quá trình xác định mục tiêu dài hạn, phân bổ nguồn lực và lựa chọn phương thức cạnh tranh phù hợp. Chiến lược đại dương xanh do W. Chan Kim và Renée Mauborgne phát triển nhấn mạnh việc tạo ra thị trường mới không có cạnh tranh hoặc cạnh tranh không còn quan trọng, thông qua đổi mới giá trị.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Đường giá trị (Value Curve): Biểu đồ thể hiện mức độ đầu tư vào các yếu tố cạnh tranh của sản phẩm/dịch vụ trên thị trường.
  • Khuôn khổ bốn hành động: Loại bỏ, giảm bớt, gia tăng và hình thành các yếu tố mới để tạo ra giá trị khác biệt.
  • Sáu nguyên tắc hình thành chiến lược đại dương xanh: Xác lập lại ranh giới thị trường, tập trung vào sơ đồ tổng thể, vươn ra ngoài nhu cầu hiện tại, đưa ra trình tự hợp lý, vượt qua rào cản tổ chức và xây dựng quá trình thực hiện.
  • Sơ đồ PMS (Người mở đường - Người di cư - Người định cư): Phân loại các đơn vị kinh doanh theo mức độ đổi mới và tăng trưởng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Thu thập thông tin thứ cấp, quan sát và thảo luận với nhà quản trị để phân tích thực trạng thị trường và đường giá trị hiện tại của sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền. Phương pháp này chủ yếu áp dụng trong chương 2.
  • Nghiên cứu định lượng: Khảo sát 175 người tiêu dùng tại Việt Nam để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trong đường giá trị sản phẩm. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS nhằm đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy.

Cỡ mẫu 175 người tiêu dùng được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho nhóm khách hàng mục tiêu. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2011 đến 2012, tập trung tại các thành phố lớn như TP.HCM và Hà Nội.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thị trường phở, hủ tiếu ăn liền Việt Nam có sự phân khúc rõ rệt: Gồm ba phân khúc cao cấp, trung cấp và bình dân với sự khác biệt về giá cả, chất lượng sợi, hương vị nước lèo và thiết kế bao bì. Ví dụ, Vina Acecook chiếm 41,9% thị phần sản phẩm ăn liền từ gạo, Vifon chiếm 37,8%, Việt Hưng chiếm hơn 10%.

  2. Đường giá trị hiện tại tập trung vào 9 yếu tố cạnh tranh: Giá cả, chất lượng sợi, hương vị nước lèo, thiết kế bao bì, quảng cáo, khuyến mãi, thương hiệu, hệ thống phân phối và đa dạng hương vị. Tuy nhiên, các sản phẩm hiện tại chưa đa dạng nhiều hương vị, hạn chế sự lựa chọn của người tiêu dùng.

  3. Khoảng trống thị trường tiềm năng cho sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền của AFC: Qua phân tích sơ đồ chiến lược và khảo sát người tiêu dùng, AFC có thể khai thác nhu cầu chưa được đáp ứng về sản phẩm tiện lợi, an toàn và đa dạng hương vị, đồng thời tận dụng xu hướng tiêu dùng thực phẩm lành mạnh.

  4. Chiến lược đại dương xanh phù hợp với AFC: Việc áp dụng khuôn khổ bốn hành động giúp AFC loại bỏ các yếu tố không cần thiết, giảm chi phí, gia tăng giá trị mới và hình thành các yếu tố khác biệt nhằm tạo ra đại dương xanh trong thị trường cạnh tranh khốc liệt.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy thị trường phở, hủ tiếu ăn liền đang bị chi phối bởi các doanh nghiệp lớn với chiến lược cạnh tranh truyền thống, dẫn đến cạnh tranh khốc liệt và bão hòa. Việc AFC lựa chọn chiến lược đại dương xanh là phù hợp để tạo ra sự khác biệt và khai thác khoảng trống thị trường mới.

So sánh với các nghiên cứu về chiến lược đại dương xanh của các tập đoàn lớn như Southwest Airlines hay Ford, AFC có thể áp dụng các nguyên tắc tương tự như xác lập lại ranh giới thị trường, tập trung vào sơ đồ tổng thể và vươn ra ngoài nhu cầu hiện tại để phát triển sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền.

Dữ liệu khảo sát và phân tích sơ đồ chiến lược có thể được trình bày qua biểu đồ đường giá trị hiện tại và đường giá trị mới dự kiến, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và lợi thế cạnh tranh của sản phẩm mới.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng đường giá trị mới cho sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền: Loại bỏ các yếu tố không cần thiết như hương vị đơn điệu, giảm bớt chi phí không hiệu quả, gia tăng các yếu tố về an toàn thực phẩm, đa dạng hương vị và tiện lợi sử dụng. Thời gian thực hiện: 2013-2015. Chủ thể: Ban R&D và Marketing AFC.

  2. Phát triển mô hình kinh doanh dựa trên chiến lược đại dương xanh: Tập trung vào tính hữu dụng của sản phẩm, định giá hợp lý và kiểm soát chi phí mục tiêu để đảm bảo lợi nhuận. Thời gian: 2013-2016. Chủ thể: Ban chiến lược và tài chính AFC.

  3. Tăng cường truyền thông và xây dựng thương hiệu: Sử dụng khẩu hiệu hấp dẫn, truyền tải thông điệp rõ ràng về sự khác biệt và giá trị mới của sản phẩm nhằm thu hút khách hàng mục tiêu. Thời gian: 2014-2017. Chủ thể: Ban Marketing AFC.

  4. Vượt qua rào cản tổ chức và xây dựng quy trình thực hiện chiến lược: Áp dụng nguyên tắc lãnh đạo trọng điểm, tăng cường sự tham gia của nhân viên và đối tác, đồng thời xây dựng quy trình quản lý minh bạch, rõ ràng. Thời gian: 2013-2018. Chủ thể: Ban lãnh đạo AFC.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp ngành thực phẩm: Nhận diện cơ hội phát triển sản phẩm mới, xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả trong môi trường cạnh tranh cao.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên ngành quản trị kinh doanh: Tài liệu tham khảo về ứng dụng học thuyết chiến lược đại dương xanh trong thực tiễn, phương pháp phân tích thị trường và xây dựng chiến lược.

  3. Chuyên gia tư vấn chiến lược và marketing: Cung cấp công cụ và khung phân tích để tư vấn cho doanh nghiệp phát triển sản phẩm mới và tìm kiếm khoảng trống thị trường.

  4. Nhà đầu tư và các tổ chức tài chính: Hiểu rõ tiềm năng và rủi ro của các doanh nghiệp trong ngành thực phẩm tiêu dùng nhanh, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược đại dương xanh là gì và tại sao nên áp dụng cho sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền?
    Chiến lược đại dương xanh tập trung tạo ra thị trường mới không có cạnh tranh hoặc cạnh tranh không còn quan trọng bằng cách đổi mới giá trị. Áp dụng cho phở, hủ tiếu ăn liền giúp AFC khai thác khoảng trống thị trường, tránh cạnh tranh khốc liệt và tăng lợi nhuận.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn kết hợp nghiên cứu định tính (phân tích thị trường, thảo luận với nhà quản trị) và định lượng (khảo sát 175 người tiêu dùng, xử lý dữ liệu bằng SPSS) để đảm bảo tính khách quan và thực tiễn.

  3. Làm thế nào để xây dựng đường giá trị mới cho sản phẩm?
    Sử dụng khuôn khổ bốn hành động: loại bỏ yếu tố không cần thiết, giảm bớt chi phí, gia tăng giá trị mới và hình thành các yếu tố khác biệt dựa trên nhu cầu khách hàng và phân tích đối thủ cạnh tranh.

  4. Những rào cản tổ chức nào cần vượt qua khi triển khai chiến lược đại dương xanh?
    Bao gồm nhận thức của nhân viên, giới hạn nguồn lực, động lực thay đổi và mối quan hệ giữa các nhóm quyền lợi. Giải pháp là lãnh đạo trọng điểm, phân chia trách nhiệm rõ ràng và tạo sự đồng thuận trong tổ chức.

  5. Chiến lược này có thể áp dụng cho các doanh nghiệp khác không?
    Có, chiến lược đại dương xanh là mô hình linh hoạt, có thể áp dụng cho nhiều ngành nghề, đặc biệt là các doanh nghiệp muốn đổi mới, tìm kiếm thị trường mới và tránh cạnh tranh trực tiếp.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng thành công chiến lược phát triển sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền của AFC theo học thuyết chiến lược đại dương xanh, giúp khai thác khoảng trống thị trường mới.
  • Phân tích thị trường và khảo sát người tiêu dùng cung cấp cơ sở dữ liệu thực tiễn, hỗ trợ xây dựng đường giá trị mới phù hợp.
  • Áp dụng khuôn khổ bốn hành động và sáu nguyên tắc của chiến lược đại dương xanh giúp AFC tạo ra sự khác biệt và gia tăng giá trị sản phẩm.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về mô hình kinh doanh, truyền thông, tổ chức và quản lý nhằm đảm bảo triển khai hiệu quả chiến lược.
  • Tiếp theo, AFC cần tập trung vào thực thi chiến lược, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh linh hoạt để duy trì lợi thế cạnh tranh bền vững.

Hành động ngay hôm nay: Ban lãnh đạo AFC và các nhà quản lý nên triển khai các bước xây dựng đường giá trị mới và mô hình kinh doanh theo chiến lược đại dương xanh để tận dụng cơ hội phát triển sản phẩm phở, hủ tiếu ăn liền trong giai đoạn 2013-2020.