Cải Tiến Pháp Luật Về Công Cụ Thực Hiện Chính Sách Tiền Tệ Tại Việt Nam

Từ khi hệ thống ngân hàng hai cấp hình thành, chính sách tiền tệ và các công cụ điều hành chính sách tiền tệ đã được quan tâm nghiên cứu. Các nghiên cứu tập trung vào vai trò của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong việc ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát. Các công trình nghiên cứu cũng phân tích hiệu quả của các công cụ như lãi suất, tỷ giá hối đoái, và nghiệp vụ thị trường mở trong việc đạt được các mục tiêu chính sách.

Nghiên cứu về chính sách tiền tệ trên thế giới tập trung vào các mô hình kinh tế lượng phức tạp để dự báo tác động của chính sách. Các nghiên cứu cũng xem xét vai trò của chính sách tiền tệ trong việc ứng phó với các cuộc khủng hoảng tài chính và các cú sốc kinh tế. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy sự cần thiết của một chính sách tiền tệ linh hoạt và chủ động để đối phó với các biến động kinh tế toàn cầu.

Trong giai đoạn đầu, Ngân hàng Nhà nước sử dụng các công cụ trực tiếp như hạn mức tín dụng và ấn định lãi suất. Các công cụ này mang tính hành chính và can thiệp trực tiếp vào thị trường. Tuy nhiên, chúng không tạo ra các phản ứng thị trường và không phù hợp với quy luật thị trường.

Ngân hàng Nhà nước đã đổi mới điều hành chính sách tiền tệ theo hướng chuyển đổi mạnh mẽ từ sử dụng công cụ trực tiếp sang sử dụng công cụ gián tiếp một cách linh hoạt theo tín hiệu thị trường và từng bước nâng cao khả năng phối hợp giữa các công cụ nhằm đạt mục tiêu chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ. Việc chuyển đổi cơ chế điều tiết từ việc sử dụng các công cụ trực tiếp sang sử dụng các công cụ gián tiếp là cần thiết và hợp quy luật.

Mục tiêu của chính sách tiền tệ quốc gia được xác định là nhằm ổn định giá trị đồng tiền; bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng và hệ thống các tổ chức tín dụng; bảo đảm sự an toàn, hiệu quả của hệ thống thanh toán quốc gia; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Để đạt được mục tiêu đó, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải từng bước thực hiện nhiều công việc cụ thể, trong đó việc xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý hoàn chỉnh cho sự vận hành trôi chảy và có hiệu quả các công cụ của chính sách tiền tệ là một công việc có ý nghĩa quyết định.

Hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh các công cụ chính sách tiền tệ đã được hình thành, nhưng còn phân tán và phức tạp. Các quy định nằm rải rác trong nhiều văn bản khác nhau, gây khó khăn cho việc áp dụng và thực thi. Cần thiết phải hệ thống hóa và đơn giản hóa các quy định này để tăng cường tính minh bạch và hiệu quả.

Nhiều quy định pháp luật hiện hành còn hạn chế sự chủ động và độc lập của Ngân hàng Nhà nước trong việc điều hành chính sách tiền tệ. Sự can thiệp từ các cơ quan khác có thể làm giảm hiệu quả của các công cụ chính sách tiền tệ và ảnh hưởng đến khả năng đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô.

Để có thể điều hành một cách linh hoạt, thận trọng các công cụ chính sách tiền tệ và tạo ra sự phối hợp đồng giữa các công cụ, từ đó phát triển thị trường tiền tệ thì vấn đề hệ thống hoá các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh các công cụ chính sách tiền tệ, xây dựng một khung pháp lý thuận lợi, hợp lý nhằm tạo điều kiện đạt được các mục tiêu của chính sách tiền tệ là một nội dung cần phải có sự nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

Cần hoàn thiện các quy định về phạm vi, đối tượng và phương thức thực hiện nghiệp vụ thị trường mở. Các quy định cần đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả của công cụ này trong việc điều tiết thanh khoản và ổn định thị trường tiền tệ. Đồng thời, cần tăng cường tính minh bạch và công khai trong hoạt động nghiệp vụ thị trường mở.

Cần rà soát và điều chỉnh các quy định về điều kiện, lãi suất và thời hạn tái cấp vốn để phù hợp với tình hình thị trường và mục tiêu chính sách tiền tệ. Cần tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức tín dụng tiếp cận nguồn vốn tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước để hỗ trợ thanh khoản và ổn định hoạt động.

Cần nghiên cứu và điều chỉnh tỷ lệ dự trữ bắt buộc một cách hợp lý để đảm bảo ổn định thanh khoản và kiểm soát lạm phát. Cần xem xét các yếu tố như tình hình kinh tế vĩ mô, lạm phát và biến động thị trường để đưa ra quyết định phù hợp về tỷ lệ dự trữ bắt buộc.

Việc xây dựng và thực thi chính sách tiền tệ cần tuân thủ các nguyên tắc thị trường, đảm bảo tính minh bạch, công khai và cạnh tranh. Các công cụ chính sách tiền tệ cần được sử dụng một cách linh hoạt và hiệu quả để điều tiết thị trường tiền tệ và đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô.

Cần nghiên cứu và áp dụng các chuẩn mực quốc tế về nghiệp vụ Ngân hàng Trung ương để nâng cao hiệu quả và tính chuyên nghiệp của hoạt động điều hành chính sách tiền tệ. Việc tuân thủ các chuẩn mực quốc tế sẽ giúp Ngân hàng Nhà nước hội nhập sâu rộng vào hệ thống tài chính toàn cầu.

Cần hoàn thiện pháp luật về thị trường tiền tệ để phát triển thị trường này một cách bền vững và hiệu quả. Thị trường tiền tệ phát triển sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho Ngân hàng Nhà nước sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ một cách hiệu quả và đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô.

Để nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ, cần tăng cường tính độc lập của Ngân hàng Nhà nước. Điều này bao gồm việc trao quyền tự chủ trong việc quyết định và thực thi các công cụ chính sách tiền tệ, đồng thời giảm thiểu sự can thiệp từ các cơ quan khác.

Ngân hàng Nhà nước cần hoàn thiện các chức năng của một Ngân hàng Trung ương hiện đại, bao gồm phát hành tiền, quản lý dự trữ ngoại hối, điều tiết thị trường tiền tệ và giám sát hoạt động ngân hàng. Việc hoàn thiện các chức năng này sẽ giúp Ngân hàng Nhà nước thực hiện tốt vai trò của mình trong việc ổn định kinh tế vĩ mô.

Ngân hàng Nhà nước cần tăng cường giám sát và kiểm tra hoạt động của các tổ chức tín dụng để đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng. Việc đảm bảo an toàn hệ thống ngân hàng là yếu tố quan trọng để duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền.