Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Bắc Giang

Ngân sách nhà nước, theo Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015, là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một thời gian nhất định. Chi ngân sách nhà nước bao gồm chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên. Chi thường xuyên đảm bảo duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập, các hoạt động sự nghiệp kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và các hoạt động khác. Chi thường xuyên NSNN cấp huyện là một bộ phận của chi thường xuyên NSNN, do UBND cấp huyện quản lý trực tiếp.

Chi thường xuyên NSNN cấp huyện được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, như theo lĩnh vực (chi quản lý hành chính, chi sự nghiệp giáo dục, chi sự nghiệp y tế,...), theo mục lục ngân sách (chi lương, chi hoạt động chuyên môn,...), theo đơn vị sử dụng ngân sách. Việc phân loại chi thường xuyên là cơ sở quan trọng cho việc lập dự toán, phân bổ, quản lý và kiểm soát chi NSNN hiệu quả. Các khoản chi này thường mang tính chất không hoàn trả trực tiếp và có tính ổn định cao.

Chi thường xuyên ngân sách nhà nước có một số đặc điểm nổi bật. Thứ nhất, nó gắn liền với quyền lực nhà nước và mang tính pháp lý cao. Thứ hai, các khoản chi thường xuyên có tính ổn định. Thứ ba, phạm vi và mức độ chi thường xuyên gắn liền với cơ cấu tổ chức và hiệu lực hoạt động của bộ máy nhà nước. Cuối cùng, chi thường xuyên mang tính chất không hoàn trả trực tiếp, chủ yếu phục vụ cho tiêu dùng xã hội.

Công tác lập dự toán chi thường xuyên tại một số địa phương ở Bắc Giang còn mang tính hình thức, dựa trên số liệu của năm trước mà ít xem xét đến tình hình thực tế và nhu cầu phát triển của địa phương. Điều này dẫn đến tình trạng dự toán chi không sát với thực tế, gây khó khăn cho việc thực hiện nhiệm vụ và sử dụng ngân sách hiệu quả. Nhiều đơn vị còn chưa chủ động rà soát, cắt giảm các khoản chi không cần thiết.

Việc phân bổ ngân sách còn dàn trải, chưa tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên và các chương trình, dự án trọng điểm. Thủ tục thanh toán, quyết toán còn rườm rà, gây khó khăn cho các đơn vị sử dụng ngân sách. Tình trạng sử dụng ngân sách sai mục đích, lãng phí, kém hiệu quả vẫn còn xảy ra ở một số nơi, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực công.

Công tác kiểm tra, giám sát chi NSNN chưa được thực hiện thường xuyên, đầy đủ và hiệu quả. Hoạt động kiểm tra, giám sát còn mang tính hình thức, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong công tác kiểm tra, giám sát còn chưa chặt chẽ. Nhiều đơn vị còn chưa quan tâm đến công tác tự kiểm tra, giám sát.

Cần đổi mới phương pháp lập dự toán, chuyển từ phương pháp lập dự toán dựa trên số liệu của năm trước sang phương pháp lập dự toán dựa trên kết quả đầu ra và hiệu quả sử dụng ngân sách. Các đơn vị cần chủ động rà soát, cắt giảm các khoản chi không cần thiết, xây dựng dự toán chi sát với thực tế và nhu cầu phát triển của địa phương. Cần công khai, minh bạch thông tin về dự toán ngân sách để tạo điều kiện cho người dân và các tổ chức xã hội tham gia giám sát.

Phân cấp mạnh mẽ hơn nữa cho cấp huyện, tạo quyền chủ động trong việc phân bổ, sử dụng ngân sách, đồng thời tăng cường trách nhiệm giải trình. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định về phân cấp quản lý NSNN để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo việc phân cấp không dẫn đến tình trạng lạm quyền, tham nhũng, lãng phí.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi NSNN, từ khâu lập dự toán, phân bổ, đến thanh toán, quyết toán. Xây dựng hệ thống thông tin quản lý ngân sách đồng bộ, tích hợp để nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu rủi ro. Cần đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý ngân sách về kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin để đáp ứng yêu cầu công việc.

Cần xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu về quản lý ngân sách cho đội ngũ cán bộ tài chính. Chương trình cần bao gồm các kiến thức về lập dự toán, phân bổ ngân sách, kiểm soát chi tiêu, và đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách. Ngoài ra, cũng cần chú trọng đào tạo kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, và giải quyết vấn đề.

Thường xuyên tổ chức các khóa bồi dưỡng ngắn hạn để cập nhật kiến thức mới và nâng cao kỹ năng cho cán bộ tài chính. Các khóa học này nên tập trung vào các chủ đề như thay đổi chính sách, quy trình mới, và ứng dụng công nghệ trong quản lý ngân sách. Việc tổ chức nên linh hoạt, có thể là trực tuyến hoặc trực tiếp, để phù hợp với điều kiện của từng địa phương.

Cần tạo ra môi trường làm việc tích cực và tạo cơ hội cho cán bộ tài chính phát triển sự nghiệp. Điều này có thể bao gồm việc tăng lương, thưởng dựa trên hiệu quả công việc, cung cấp cơ hội thăng tiến, và khuyến khích tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học. Đồng thời, cũng cần có cơ chế khen thưởng và kỷ luật rõ ràng để đảm bảo tính công bằng và minh bạch.

Cần nâng cao năng lực và chất lượng hoạt động của các cơ quan kiểm toán và thanh tra tài chính. Điều này bao gồm việc tăng cường đào tạo chuyên môn, trang bị công cụ hiện đại, và cải thiện quy trình kiểm tra. Các hoạt động kiểm toán và thanh tra cần được thực hiện một cách độc lập, khách quan, và công bằng.

Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp cần tăng cường hoạt động giám sát việc sử dụng ngân sách nhà nước. HĐND cần yêu cầu các cơ quan chức năng báo cáo về tình hình thu chi ngân sách, và có quyền chất vấn, yêu cầu giải trình về các vấn đề liên quan. Đồng thời, HĐND cần tăng cường tiếp xúc cử tri để lắng nghe ý kiến phản ánh về việc sử dụng ngân sách.

Cần tạo điều kiện để người dân tham gia vào quá trình giám sát việc sử dụng ngân sách nhà nước. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc công khai thông tin về ngân sách, tạo kênh phản hồi cho người dân, và khuyến khích các tổ chức xã hội tham gia vào giám sát. Đồng thời, cũng cần bảo vệ những người tố cáo các hành vi sai phạm trong quản lý và sử dụng ngân sách.

Các giải pháp chính bao gồm hoàn thiện quy trình lập dự toán, tăng cường phân cấp quản lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý ngân sách, và tăng cường kiểm tra, giám sát. Việc triển khai các giải pháp này cần được thực hiện một cách đồng bộ và liên tục để đạt được hiệu quả cao nhất.

Hướng đi tương lai là tiếp tục đổi mới tư duy quản lý, tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, và ứng dụng các công cụ quản lý hiện đại. Đồng thời, cũng cần chú trọng đến việc xây dựng văn hóa tiết kiệm và chống lãng phí trong sử dụng ngân sách nhà nước. Việc này đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo các cấp và sự tham gia tích cực của toàn xã hội.

Quản lý ngân sách hiệu quả có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự phát triển bền vững của Bắc Giang. Nó không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực công, mà còn góp phần tăng cường niềm tin của người dân vào chính quyền, và tạo động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, việc hoàn thiện quản lý ngân sách là một nhiệm vụ quan trọng và cấp bách.