Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, giáo dục đại học không chỉ là hoạt động phi lợi nhuận mà đã chuyển mình thành một loại hình dịch vụ, trong đó sự hài lòng của sinh viên đóng vai trò then chốt quyết định chất lượng và uy tín của nhà trường. Trường Đại học Quốc tế, trực thuộc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, với khoa Công nghệ sinh học là một trong những đơn vị đào tạo trọng điểm, đã thu hút lượng sinh viên ngày càng tăng với đa dạng ngành nghề và trang thiết bị hiện đại. Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên về chất lượng dịch vụ đào tạo tại khoa Công nghệ sinh học, dựa trên khảo sát ngẫu nhiên 250 sinh viên đang theo học. Mục tiêu cụ thể là phân tích mức độ tác động của năm nhân tố chính: chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, học phí và khả năng phục vụ, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao sự hài lòng của sinh viên. Nghiên cứu có phạm vi thực hiện tại khoa Công nghệ sinh học, Trường Đại học Quốc tế, trong giai đoạn năm học 2019-2021. Ý nghĩa của đề tài không chỉ nằm ở việc làm rõ cơ sở khoa học về chất lượng dịch vụ đào tạo mà còn góp phần thực tiễn trong việc cải tiến dịch vụ, nâng cao năng lực cạnh tranh của nhà trường trong môi trường giáo dục đại học ngày càng cạnh tranh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về dịch vụ và chất lượng dịch vụ đào tạo. Đầu tiên, định nghĩa dịch vụ theo Zeithaml và Biner (2000) là các hành vi, quá trình nhằm tạo ra giá trị sử dụng cho khách hàng. Dịch vụ đào tạo được xem là một loại hình dịch vụ đặc thù, trong đó sinh viên là khách hàng trung tâm. Về chất lượng dịch vụ, mô hình đánh giá của Gronroos (1984) phân biệt chất lượng kỹ thuật (cái được cung cấp) và chất lượng chức năng (cách thức cung cấp), cùng với hình ảnh dịch vụ. Mô hình SERVQUAL của Parasuraman và cộng sự (1985) với 5 thành phần: phương tiện hữu hình, tin cậy, đáp ứng, năng lực phục vụ và cảm thông, được sử dụng để đánh giá chất lượng dịch vụ đào tạo. Khái niệm sự hài lòng của khách hàng theo Oliver (1997) và Kotler (2012) là phản ứng cảm xúc dựa trên sự so sánh giữa kỳ vọng và kết quả nhận được. Nghiên cứu cũng tham khảo Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục đại học của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam (Thông tư 4/2016/TT-BGDĐT) với 11 tiêu chuẩn đánh giá chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, và các yếu tố liên quan.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp định tính. Giai đoạn định tính được thực hiện qua thảo luận nhóm với 12 sinh viên và phỏng vấn chuyên gia nhằm xác định và điều chỉnh các biến quan sát cho phù hợp. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát ngẫu nhiên 250 sinh viên đại học chính quy thuộc khoa Công nghệ sinh học, bao gồm các chuyên ngành như Công nghệ sinh học, Công nghệ thực phẩm, Hóa học, Kỹ thuật hóa học và Quản lý nguồn lợi thủy sản. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0, sử dụng các kỹ thuật phân tích như kiểm định Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, phân tích hồi quy bội để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự hài lòng, và phân tích phương sai ANOVA để kiểm định sự khác biệt giữa các nhóm. Thang đo sử dụng thang Likert 5 điểm với 30 biến quan sát, trong đó 5 nhân tố chính gồm chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, khả năng phục vụ và học phí, cùng biến phụ thuộc là sự hài lòng của sinh viên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của chương trình đào tạo: Đây là nhân tố có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng của sinh viên với hệ số hồi quy bội cao nhất trong mô hình. Khoảng 85% sinh viên đánh giá nội dung chương trình phù hợp với trình độ tiếng Anh đầu vào và nhu cầu xã hội, đồng thời cân bằng giữa lý thuyết và thực hành.

  2. Đội ngũ giảng viên: Nhân tố này đứng thứ hai về mức độ ảnh hưởng, với 78% sinh viên đồng ý rằng giảng viên thân thiện, nhiệt tình và có phương pháp truyền đạt sinh động, công bằng trong đánh giá kết quả học tập.

  3. Cơ sở vật chất: Khoảng 70% sinh viên hài lòng với phòng học đủ chỗ ngồi, trang thiết bị hiện đại, thư viện rộng rãi và hệ thống Internet ổn định. Tuy nhiên, một số ý kiến phản ánh về nhu cầu cải thiện thêm các phòng thí nghiệm thực hành.

  4. Học phí: Mức độ hài lòng về học phí đạt khoảng 65%, với sinh viên đánh giá học phí phù hợp mặt bằng chung và có chính sách học bổng tuyển sinh, khuyến khích học tập. Tuy nhiên, vẫn còn một số ý kiến mong muốn tăng cường minh bạch và ổn định học phí qua các kỳ.

  5. Khả năng phục vụ: Nhân tố này có ảnh hưởng thấp nhất trong số năm nhân tố, với khoảng 60% sinh viên hài lòng về thái độ thân thiện của cán bộ, quy trình giải quyết vấn đề hợp lý và sự quan tâm của ban chủ nhiệm khoa.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy chương trình đào tạo và đội ngũ giảng viên là hai nhân tố chủ chốt quyết định sự hài lòng của sinh viên, phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Ví dụ, nghiên cứu tại Đại học An Giang và Đại học Kinh tế Thái Nguyên cũng chỉ ra vai trò quan trọng của giảng viên và chương trình đào tạo trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo. Cơ sở vật chất tuy có ảnh hưởng tích cực nhưng chưa đạt mức tối ưu, phản ánh nhu cầu đầu tư thêm trang thiết bị thực hành để đáp ứng yêu cầu đào tạo thực tiễn. Học phí và khả năng phục vụ tuy có tác động thấp hơn nhưng vẫn cần được cải thiện để tăng sự hài lòng tổng thể. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ hài lòng trung bình của từng nhân tố, hoặc bảng phân tích hồi quy bội minh họa hệ số tác động và mức ý nghĩa thống kê. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đồng bộ giữa chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo, đồng thời cần chú trọng cải thiện các yếu tố hỗ trợ như học phí và khả năng phục vụ để tạo ra trải nghiệm học tập toàn diện cho sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải tiến chương trình đào tạo: Tổ chức rà soát, cập nhật nội dung chương trình đào tạo định kỳ theo nhu cầu xã hội và trình độ tiếng Anh của sinh viên. Tăng cường bổ sung kỹ năng mềm và cân bằng giữa lý thuyết và thực hành. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể: Ban giám hiệu và phòng đào tạo khoa.

  2. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực sư phạm, khuyến khích giảng viên áp dụng công nghệ dạy học trực tuyến và phương pháp truyền đạt sinh động. Tăng cường đánh giá và phản hồi từ sinh viên để cải thiện chất lượng giảng dạy. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Phòng nhân sự và khoa Công nghệ sinh học.

  3. Đầu tư cơ sở vật chất: Mở rộng và hiện đại hóa phòng thí nghiệm, trang thiết bị học tập, nâng cấp hệ thống Internet và thư viện điện tử. Đảm bảo môi trường học tập tiện nghi, đáp ứng nhu cầu thực hành và nghiên cứu của sinh viên. Thời gian: 2-3 năm. Chủ thể: Ban quản lý dự án và khoa.

  4. Chính sách học phí minh bạch và linh hoạt: Xây dựng chính sách học phí ổn định, công khai và có các chương trình học bổng, miễn giảm phù hợp nhằm hỗ trợ sinh viên có hoàn cảnh khó khăn. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Phòng tài chính và ban lãnh đạo trường.

  5. Cải thiện khả năng phục vụ: Đào tạo cán bộ nhân viên về kỹ năng giao tiếp, thái độ phục vụ thân thiện, nâng cao hiệu quả quy trình giải quyết các vấn đề của sinh viên. Tăng cường kênh thông tin phản hồi và hỗ trợ sinh viên kịp thời. Thời gian: 6 tháng đến 1 năm. Chủ thể: Phòng hành chính và khoa.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các trường đại học: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên, từ đó xây dựng chiến lược nâng cao chất lượng đào tạo và dịch vụ.

  2. Phòng đào tạo và quản lý chất lượng: Áp dụng các kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình đào tạo, đánh giá giảng viên và cải tiến cơ sở vật chất phù hợp với nhu cầu sinh viên.

  3. Giảng viên và cán bộ hỗ trợ sinh viên: Nắm bắt được vai trò của mình trong việc tạo ra trải nghiệm học tập tích cực, từ đó nâng cao kỹ năng giảng dạy và phục vụ.

  4. Sinh viên và các tổ chức sinh viên: Hiểu được các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng, từ đó có thể phản hồi và đề xuất ý kiến nhằm cải thiện môi trường học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao chương trình đào tạo lại ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của sinh viên?
    Chương trình đào tạo quyết định nội dung và phương pháp học tập, ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm và kết quả học tập của sinh viên. Khi chương trình phù hợp với nhu cầu xã hội và trình độ sinh viên, họ cảm thấy hài lòng hơn.

  2. Đội ngũ giảng viên có vai trò như thế nào trong chất lượng dịch vụ đào tạo?
    Giảng viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn hỗ trợ, tạo động lực và đánh giá công bằng, góp phần quan trọng vào sự hài lòng của sinh viên về dịch vụ đào tạo.

  3. Cơ sở vật chất ảnh hưởng ra sao đến trải nghiệm học tập?
    Cơ sở vật chất hiện đại, đầy đủ giúp sinh viên thực hành hiệu quả, nghiên cứu thuận lợi và tạo môi trường học tập thoải mái, từ đó nâng cao sự hài lòng.

  4. Học phí có phải là rào cản lớn đối với sinh viên không?
    Học phí phù hợp và có chính sách hỗ trợ giúp sinh viên yên tâm học tập, giảm áp lực tài chính, góp phần tăng sự hài lòng về dịch vụ đào tạo.

  5. Khả năng phục vụ của cán bộ nhân viên ảnh hưởng thế nào đến sinh viên?
    Thái độ thân thiện, hỗ trợ kịp thời và quy trình giải quyết vấn đề hợp lý giúp sinh viên cảm thấy được quan tâm, tạo sự tin tưởng và hài lòng với nhà trường.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định năm nhân tố chính ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng của sinh viên về chất lượng dịch vụ đào tạo tại khoa Công nghệ sinh học, Trường Đại học Quốc tế.
  • Chương trình đào tạo và đội ngũ giảng viên là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, tiếp theo là cơ sở vật chất, học phí và khả năng phục vụ.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để nhà trường xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo và dịch vụ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về cải tiến chương trình, nâng cao năng lực giảng viên, đầu tư cơ sở vật chất, chính sách học phí và cải thiện khả năng phục vụ.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi để nâng cao chất lượng đào tạo toàn diện.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao sự hài lòng của sinh viên và phát triển bền vững chất lượng đào tạo tại khoa Công nghệ sinh học!