I. Tổng Quan Về Kiểm Toán CNTT Định Nghĩa Vai Trò Xu Hướng 55 ký tự
Trong bối cảnh kỷ nguyên số, sự phát triển của CNTT đã tạo ra những thay đổi lớn trong môi trường kiểm soát của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp nhận thức được tầm quan trọng của việc duy trì và phát triển hệ thống CNTT an toàn, bảo mật và hiệu quả. Từ đó, hoạt động kiểm toán CNTT ngày càng có giá trị và sức ảnh hưởng lớn. Tại Việt Nam, việc sử dụng kiểm toán CNTT còn khá mới mẻ, chủ yếu tập trung ở các tập đoàn kiểm toán lớn và đang dần được áp dụng bởi các công ty kiểm toán vừa và nhỏ. Nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán CNTT tại TP.HCM có ý nghĩa thực tiễn lớn trong bối cảnh hội nhập kinh tế hiện nay.
1.1. Định nghĩa và bản chất của kiểm toán CNTT
Theo Trần Thị Hải Vân (2021), kiểm toán CNTT là việc kiểm tra và đánh giá hệ thống công nghệ thông tin, cơ sở hạ tầng, các chính sách và hoạt động của hệ thống CNTT. Quá trình này bao gồm thu thập và đánh giá bằng chứng để xác định hệ thống CNTT của doanh nghiệp có đáp ứng yêu cầu về bảo vệ tài sản, duy trì tính toàn vẹn dữ liệu và hỗ trợ đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp một cách hiệu quả. ISACA (2010) nhấn mạnh sự tuân thủ tiêu chuẩn và hướng dẫn trong kiểm toán CNTT.
1.2. Vai trò quan trọng của kiểm toán CNTT trong doanh nghiệp
Kiểm toán CNTT đóng vai trò chính trong việc đảm bảo tính toàn vẹn của hệ thống thông tin của tổ chức (Harb, 2012). Việc xác định và giải quyết rủi ro là trọng tâm của bất kỳ tổ chức nào, và CNTT là trọng tâm trong vấn đề đó. Kiểm toán CNTT giúp đánh giá việc triển khai CNTT để đảm bảo không tạo ra rủi ro không thể chấp nhận được (Mengistu, 2016). Do đó, cần xác định lại vai trò của kiểm toán CNTT, đặc biệt trong kỷ nguyên chuyển đổi số.
II. Thách Thức Chất Lượng Kiểm Toán CNTT Tại TP
Mặc dù kiểm toán CNTT ngày càng quan trọng, thực tế cho thấy nó vẫn chưa thực sự được coi trọng bởi nhiều doanh nghiệp. Điều này xuất phát từ việc kiểm toán CNTT chưa thực sự bắt kịp những thay đổi nhanh chóng của môi trường kinh doanh. Bên cạnh đó, kiến thức quản lý về CNTT hạn chế khiến doanh nghiệp khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả triển khai CNTT vào hoạt động kinh doanh. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán CNTT tại TP.HCM, từ đó đưa ra các giải pháp cải thiện.
2.1. Các vấn đề nổi cộm về thực trạng kiểm toán CNTT
Kiến thức hạn chế quản lý về CNTT khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đánh giá tính hiệu quả của việc triển khai CNTT trên hoạt động kinh doanh. Ban quản lý cấp cao đã nhận ra rằng kiểm toán CNTT trở nên rất quan trọng để giúp quản lý để đánh giá việc triển khai CNTT nhằm đảm bảo rằng việc triển khai CNTT không tạo ra những rủi ro không thể chấp nhận được của doanh nghiệp.
2.2. Tại sao cần nâng cao chất lượng kiểm toán CNTT tại TP.HCM
Sự tồn tại của kiểm toán CNTT thường được coi là ít quan trọng hơn và thậm chí chỉ có ấn tượng là đang tồn tại. Điều này chủ yếu là do thực tế kiểm toán CNTT không được chuẩn bị trước những thay đổi trong môi trường kinh doanh xảy ra. Vì vậy, cần phải sàng lọc và xác định lại vai trò của kiểm toán CNTT, đặc biệt trong kỷ nguyên số chuyển đổi.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Kiểm Toán CNTT 56 ký tự
Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng, kế thừa thang đo của Yahya Hasas Yeghaneh và cộng sự (2015) về các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán CNTT. Dữ liệu được thu thập từ các công ty kiểm toán tại TP.HCM thông qua bảng câu hỏi khảo sát. Phần mềm SPSS được sử dụng để phân tích dữ liệu, bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach's Alpha, phân tích yếu tố khám phá (EFA) và phân tích hồi quy tuyến tính bội. Mục tiêu là xác nhận các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán CNTT tại TP.HCM.
3.1. Quy trình thu thập và xử lý dữ liệu phục vụ nghiên cứu
Thông qua các dữ liệu thu thập được bằng cách sử dụng các công cụ khảo sát (bảng câu hỏi gửi trực tiếp qua email, khảo sát trực tuyến qua công cụ Google Docs hoặc thu thập bằng phiếu khảo sát) cùng với sự hỗ trợ của phần mềm SPSS. Phương pháp nghiên cứu định lượng được sử dụng sau khi đã thu được dữ liệu từ khảo sát nhằm xác nhận các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán CNTT, từ đó cung cấp thêm bằng chứng thực nhiệm tại TP.HCM.
3.2. Các công cụ phân tích dữ liệu chính trong nghiên cứu
Cụ thể: kiểm định độ tin cậy thông qua hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích yếu tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy tuyến tính bội từ việc sử dụng phần mềm SPSS. Đề tài sử dụng những dữ liệu nghiên cứu sau: dữ liệu của các doanh nghiệp kiểm toán trên địa bàn TP.HCM trong giai đoạn 2020 – 2023. Trong đó, số liệu khảo sát và thu thập dự kiến từ tháng 01/2024.
3.3. Mô hình nghiên cứu đề xuất và các giả thuyết
Mô hình nghiên cứu có 6 nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán CNTT khảo sát tại TP.HCM, đó là: Trách nhiệm của các thành viên trong nhóm kiểm toán, Khuôn khổ và quy trình kiểm toán, Tiêu chí kinh doanh và phạm vi kiểm toán, Khả năng kiểm toán, Lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán, Quyền truy cập vào dữ liệu của đơn vị. Trong đó, yếu tố Khả năng kiểm toán tác động mạnh nhất đến Chất lượng kiểm toán CNTT.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Các Yếu Tố Chính Tác Động Đến Chất Lượng 56 ký tự
Kết quả nghiên cứu cho thấy 6 yếu tố chính ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán CNTT tại TP.HCM: Trách nhiệm của thành viên nhóm kiểm toán, Khuôn khổ và quy trình kiểm toán, Tiêu chí kinh doanh và phạm vi kiểm toán, Khả năng kiểm toán, Lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán, và Quyền truy cập dữ liệu. Trong đó, năng lực kiểm toán viên có tác động mạnh mẽ nhất đến chất lượng kiểm toán CNTT. Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng thực nghiệm về các yếu tố quan trọng cần được quan tâm để nâng cao chất lượng kiểm toán trong lĩnh vực CNTT.
4.1. Tầm quan trọng của năng lực kiểm toán viên trong quy trình
Trong đó, yếu tố Khả năng kiểm toán tác động mạnh nhất đến Chất lượng kiểm toán CNTT. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, tác giả đã đưa ra những đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp kiểm toán trên địa bàn TP.HCM.
4.2. Ảnh hưởng của khuôn khổ và quy trình đối với hiệu quả kiểm toán
Khuôn khổ và quy trình kiểm toán: đây là các yếu tố khách quan tác động đến kết quả và chất lượng kiểm toán, một quy trình bài bản sẽ giúp việc kiểm toán dễ dàng và hạn chế sai sót.
4.3. Mức độ quan trọng của trách nhiệm của các thành viên trong nhóm kiểm toán
Trách nhiệm của các thành viên trong nhóm kiểm toán: các thành viên phải có tính thần trách nhiệm cao với công việc, hoàn thành đúng thời gian và đạt được các mục tiêu kiểm toán đã đặt ra.
V. Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Kiểm Toán CNTT Cho Doanh Nghiệp 54 ký tự
Dựa trên kết quả nghiên cứu, các giải pháp được đề xuất nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán CNTT bao gồm: tăng cường đào tạo và phát triển năng lực kiểm toán viên, xây dựng và cải tiến khuôn khổ và quy trình kiểm toán, đảm bảo quyền truy cập đầy đủ vào dữ liệu, và thúc đẩy văn hóa trách nhiệm trong nhóm kiểm toán. Nghiên cứu này cung cấp hướng dẫn thực tế cho các doanh nghiệp kiểm toán tại TP.HCM trong việc cải thiện chất lượng kiểm toán CNTT và giảm thiểu rủi ro CNTT.
5.1. Tăng cường đào tạo và phát triển năng lực kiểm toán viên CNTT
Để nâng cao năng lực kiểm toán viên CNTT, cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về các công nghệ mới, các tiêu chuẩn kiểm toán và các phương pháp tiếp cận rủi ro hiện đại. Bên cạnh đó, việc khuyến khích kiểm toán viên tham gia các chứng chỉ chuyên nghiệp như CISA, CISSP cũng rất quan trọng.
5.2. Hoàn thiện khuôn khổ và quy trình kiểm toán theo chuẩn quốc tế
Doanh nghiệp nên áp dụng các khuôn khổ kiểm toán CNTT chuẩn quốc tế như COBIT, ITIL và ISO 27001 để đảm bảo quy trình kiểm toán được thực hiện một cách có hệ thống và hiệu quả. Việc tùy chỉnh khuôn khổ cho phù hợp với đặc điểm riêng của doanh nghiệp cũng rất quan trọng.
VI. Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về Kiểm Toán CNTT Tại TP
Nghiên cứu này có một số hạn chế, đặc biệt về phạm vi khảo sát và phương pháp thu thập dữ liệu. Các nghiên cứu trong tương lai có thể mở rộng phạm vi khảo sát sang các ngành nghề khác nhau và sử dụng các phương pháp nghiên cứu định tính để hiểu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán CNTT. Ngoài ra, cần nghiên cứu tác động của các công nghệ mới như AI, Big Data đến kiểm toán CNTT.
6.1. Mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các lĩnh vực khác nhau
Do nhiều hạn chế về thời gian và điều kiện nghiên cứu, nghiên cứu này còn một số hạn chế cần được khắc phục bằng các nghiên cứu tiếp theo.
6.2. Nghiên cứu tác động của AI và Big Data đến kiểm toán CNTT
Với sự phát triển mạnh mẽ của AI và Big Data, cần nghiên cứu sâu hơn về cách các công nghệ này có thể được ứng dụng trong kiểm toán CNTT để tăng cường hiệu quả và giảm thiểu rủi ro. Việc đánh giá tác động của các công nghệ này đến vai trò và kỹ năng của kiểm toán viên cũng rất quan trọng.
