Bình Đẳng Giới Trong Việc Tiếp Cận Đất Sản Xuất Ở Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Quỳnh Hoa
• Người hướng dẫn: GS.TS Ngô Thắng Lợi
• Trường học: Đại học Kinh tế Quốc dân
• Chuyên ngành: Kinh tế Phát triển
• Đề tài: Bình Đẳng Giới Trong Tiếp Cận Đất Sản Xuất Ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN NGHIÊN CỨU BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG TIẾP CẬN ĐẤT SẢN XUẤT
• 1.1. Bình đẳng giới
• 1.2. Một số khái niệm
• 1.3. Các khía cạnh của bình đẳng giới
• 1.4. Các tiêu chí đánh giá bình đẳng giới
• 1.5. Bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 1.6. Một số khái niệm
• 1.7. Nội dung phân tích và tiêu chí đánh giá bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 1.8. Các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 1.9. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Khung phân tích
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
• 2.4. Nguồn dữ liệu, số liệu
• 2.5. Phương pháp phân tích dữ liệu
• 2.6. Thống kê mô tả
• 2.7. Mô hình hồi qui
• 2.8. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG TIẾP CẬN ĐẤT SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM
• 3.1. Thực trạng bình đẳng giới ở Việt Nam
• 3.2. Thực trạng bình đẳng giới trong lĩnh vực giáo dục, y tế
• 3.3. Thực trạng bình đẳng giới trong việc làm và thu nhập
• 3.4. Thực trạng bình đẳng giới dưới góc độ tăng cường “tiếng nói”
• 3.5. Thực trạng các yếu tố tác động tới bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất ở Việt Nam
• 3.6. Thực trạng các chính sách, pháp luật (thể chế chính thức) bảo đảm bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất ở Việt Nam
• 3.7. Thực trạng yếu tố văn hóa, phong tục tập quán (thể chế phi chính thức) tác động tới bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 3.8. Thực trạng thị trường đất sản xuất ở Việt Nam
• 3.9. Đặc điểm hộ gia đình Việt Nam ảnh hưởng tới bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 3.10. Thực trạng bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất ở Việt Nam
• 3.11. Bình đẳng giới về khả năng được sử dụng đất để sản xuất
• 3.12. Bình đẳng giới về khả năng sử dụng đất sản xuất để thu lợi
• 3.13. Đánh giá bình đẳng giới trong tiếp cận đất đai ở Việt Nam
• 3.14. Những khía cạnh tích cực và nguyên nhân
• 3.15. Những khía cạnh hạn chế và nguyên nhân
• 4. CHƯƠNG 4: QUAN ĐIỂM ĐỊNH HƯỚNG VÀ KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH CẢI THIỆN BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG TIẾP CẬN ĐẤT SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM
• 4.1. Bối cảnh trong nước và quốc tế ảnh hưởng tới việc thực hiện bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 4.2. Quan điểm định hướng cải thiện bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 4.3. Khuyến nghị giải pháp tăng cường bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 4.4. Hoàn thiện thể chế chính thức đảm bảo bình đẳng giới trong tiếp cận đất đai
• 4.5. Đổi mới công tác truyền thông nâng cao nhận thức của xã hội về quyền bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 4.6. Nâng cao năng lực tự thân của phụ nữ
• 4.7. Tổ chức thực hiện và theo dõi, đánh giá thực hiện các chính sách liên quan đến quyền bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất
• 4.8. Thúc đẩy hoạt động của thị trường đất đai
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Bình Đẳng Giới và Đất Sản Xuất

Luận án tập trung phân tích khía cạnh bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất ở Việt Nam. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng, thống kê mô tả và mô hình hồi quy trên dữ liệu lớn, đại diện quốc gia. Mục tiêu là đánh giá thực trạng bình đẳng giới trong khả năng sử dụng đất và thu lợi từ đất. Từ đó, đề xuất định hướng và giải pháp chính sách. Luận án gồm 151 trang, chia thành 4 chương chính. Chương 1 tập trung vào cơ sở lý luận, định nghĩa, tiêu chí đánh giá và yếu tố ảnh hưởng. Chương 2 trình bày phương pháp nghiên cứu, nguồn dữ liệu và phân tích. Chương 3 phân tích thực trạng, kết quả và hạn chế. Chương 4 đề xuất quan điểm và khuyến nghị chính sách. Nghiên cứu tham khảo 112 tài liệu, minh họa bằng 20 bảng số liệu và 8 hình vẽ.

1.1. Tầm quan trọng của bình đẳng giới trong nông nghiệp

Việt Nam là quốc gia nông nghiệp, nơi đất đai là nguồn lực quan trọng. Phụ nữ đóng vai trò lớn trong sản xuất nông nghiệp. Đảm bảo bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất có ý nghĩa kinh tế và xã hội. Nó góp phần tăng năng suất, bảo đảm an ninh lương thực và giảm nghèo bền vững. Chính phủ đã ban hành các chính sách như Luật Đất đai 2003 và Luật Bình đẳng giới 2006. Tuy nhiên, bất bình đẳng vẫn còn tồn tại, đòi hỏi các giải pháp hiệu quả hơn.

1.2. Mục tiêu và phạm vi của nghiên cứu về bình đẳng giới

Nghiên cứu này tập trung vào xây dựng khung nghiên cứu về bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất. Nó bao gồm nội hàm, tiêu chí đánh giá và các yếu tố tác động. Đánh giá thực trạng một cách hệ thống và khoa học dưới góc độ kinh tế. Tìm nguyên nhân của bất bình đẳng và đề xuất chính sách cải thiện. Nghiên cứu đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, biến đổi khí hậu và thay đổi trong phát triển kinh tế, giảm nghèo.

II. Vì Sao Cần Nghiên Cứu Bình Đẳng Giới và Tiếp Cận Đất

Vấn đề giới và bình đẳng giới đã trở thành trọng tâm trong các diễn đàn phát triển toàn cầu. Nhiều nỗ lực đã đạt được tiến bộ, đặc biệt trong giáo dục, tuổi thọ và cơ hội chính trị. Tuy nhiên, bình đẳng giới trong tiếp cận đất đai vẫn còn hạn chế. Thống kê toàn cầu cho thấy phụ nữ chiếm tỷ lệ lớn trong lực lượng lao động nông nghiệp, nhưng lại ít có cơ hội nắm giữ đất đai. Diện tích đất do phụ nữ nắm giữ cũng nhỏ hơn so với nam giới. Bất bình đẳng này hạn chế cơ hội kinh tế của phụ nữ, làm giảm năng suất và tạo ra khoảng cách thu nhập.

2.1. Tác động của bất bình đẳng giới đến giảm nghèo

Bất bình đẳng giới trong tiếp cận đất đai cản trở nỗ lực giảm nghèo. Việc phụ nữ khó tiếp cận quyền sở hữu đất đai làm tăng nguy cơ thiếu đói. Trao quyền tiếp cận nguồn lực bình đẳng cho phụ nữ có thể tăng sản lượng nông nghiệp và giảm số người đói nghèo trên thế giới. Bình đẳng giới còn tác động đến phúc lợi xã hội, tăng tiếng nói của phụ nữ trong gia đình và cải thiện chi tiêu cho thực phẩm, y tế và giáo dục.

2.2. Thực trạng bất bình đẳng giới trong tiếp cận đất ở Việt Nam

Việt Nam đã đạt được thành tựu trong tăng cường bình đẳng giới. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại bất bình đẳng trong tiếp cận đất sản xuất. Điều tra cho thấy hộ do phụ nữ làm chủ có tỷ lệ không có đất cao hơn và diện tích đất nhỏ hơn. Tỷ lệ hộ có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên cả vợ và chồng còn thấp. Điều này cho thấy cần có nghiên cứu sâu hơn để giải quyết triệt để vấn đề.

III. Nghiên Cứu Về Bình Đẳng Giới Tổng Quan Tình Hình Trong Nước

Các nghiên cứu về giới đã tồn tại từ lâu, nhưng phần lớn tập trung vào vai trò của phụ nữ dưới góc độ khoa học xã hội. Các nghiên cứu này ít liên kết vấn đề giới với phát triển kinh tế. Tổng quan này tập trung vào các nghiên cứu có tính gắn kết giữa vấn đề giới và phát triển, đặc biệt là các nghiên cứu điển hình có ảnh hưởng lớn. Các nghiên cứu nhỏ lẻ khác không thuộc phạm vi đề cập.

3.1. Các nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới về bình đẳng giới

Ngân hàng Thế giới (2001) đã công bố báo cáo “Đưa vấn đề giới vào phát triển”, được coi là nghiên cứu tổng hợp đầu tiên về vấn đề giới, chính sách công và sự phát triển. Báo cáo đưa ra khái niệm bình đẳng giới là bình đẳng về luật pháp, cơ hội và “tiếng nói”. Nó chỉ ra thực trạng phân biệt giới trên toàn thế giới và cái giá phải trả cho bất bình đẳng giới. Báo cáo phân tích vai trò của thể chế xã hội, kinh tế, mối quan hệ quyền lực và chính sách phát triển trong việc giải thích bất bình đẳng giới.

3.2. Nghiên cứu của UNDP về bình đẳng giới và phát triển con người

Chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP) trong báo cáo phát triển con người năm 2010 cũng xem xét bình đẳng giới trong quyền pháp lý, tiếng nói chính trị và quyền năng kinh tế. Cách tiếp cận này được sử dụng để xây dựng các chỉ số đánh giá bình đẳng giới. Các nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của bình đẳng giới trong việc thúc đẩy phát triển con người và kinh tế.

IV. Phương Pháp Đánh Giá Bình Đẳng Giới Trong Tiếp Cận Đất

Luận án sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng để đánh giá bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất. Phương pháp định tính được sử dụng để xây dựng khung phân tích, xác định các tiêu chí đánh giá và các yếu tố ảnh hưởng. Phương pháp định lượng được sử dụng để phân tích thực trạng, đo lường mức độ bất bình đẳng và kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Dữ liệu được thu thập từ các nguồn thống kê chính thức, điều tra xã hội học và phỏng vấn sâu.

4.1. Sử dụng mô hình hồi quy để phân tích bất bình đẳng giới

Mô hình hồi quy được sử dụng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất. Mô hình này cho phép kiểm soát các yếu tố khác nhau và xác định tác động riêng của từng yếu tố. Kết quả phân tích hồi quy cung cấp bằng chứng định lượng về mức độ bất bình đẳng giới và các yếu tố quyết định.

4.2. Phân tích dữ liệu định tính để hiểu sâu hơn về bất bình đẳng giới

Dữ liệu định tính từ phỏng vấn sâu và nghiên cứu trường hợp được sử dụng để hiểu sâu hơn về các khía cạnh bất bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất. Phân tích dữ liệu định tính giúp làm rõ các cơ chế và quá trình dẫn đến bất bình đẳng và cung cấp thông tin chi tiết về kinh nghiệm của phụ nữ trong việc tiếp cận đất đai.

V. Thực Trạng Bình Đẳng Giới Trong Tiếp Cận Đất Tại Việt Nam

Chương này tập trung phân tích thực trạng bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất ở Việt Nam. Nó bao gồm đánh giá bình đẳng giới trong khả năng được sử dụng đất và khả năng sử dụng đất để thu lợi. Chương này cũng chỉ ra những kết quả đạt được, những mặt còn tồn tại và nguyên nhân của thực trạng này. Dữ liệu được sử dụng từ các cuộc điều tra quốc gia và các nghiên cứu khác.

5.1. Bình đẳng giới về khả năng được sử dụng đất sản xuất

Phân tích này xem xét liệu phụ nữ và nam giới có cơ hội ngang nhau trong việc tiếp cận đất sản xuất. Nó bao gồm đánh giá tỷ lệ phụ nữ và nam giới sở hữu đất, diện tích đất trung bình mà họ sở hữu và các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận đất đai của họ.

5.2. Bình đẳng giới về khả năng sử dụng đất sản xuất để thu lợi

Phân tích này xem xét liệu phụ nữ và nam giới có cơ hội ngang nhau trong việc sử dụng đất để tạo ra thu nhập. Nó bao gồm đánh giá năng suất đất, thu nhập từ nông nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng thu lợi từ đất của họ.

VI. Giải Pháp Cải Thiện Bình Đẳng Giới Trong Tiếp Cận Đất

Chương này đưa ra các quan điểm định hướng và khuyến nghị chính sách để cải thiện bình đẳng giới trong tiếp cận đất sản xuất ở Việt Nam. Nó bao gồm các giải pháp hoàn thiện thể chế, nâng cao nhận thức, tăng cường năng lực cho phụ nữ và thúc đẩy thị trường đất đai. Các khuyến nghị này dựa trên kết quả phân tích và kinh nghiệm quốc tế.

6.1. Hoàn thiện thể chế đảm bảo bình đẳng giới trong tiếp cận đất

Giải pháp này tập trung vào việc sửa đổi và bổ sung các quy định pháp luật để đảm bảo bình đẳng giới trong tiếp cận đất đai. Nó bao gồm việc đảm bảo quyền sở hữu đất chung của vợ chồng, tăng cường quyền của phụ nữ trong quản lý và sử dụng đất và giải quyết tranh chấp đất đai một cách công bằng.

6.2. Nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong tiếp cận đất

Giải pháp này tập trung vào việc nâng cao nhận thức của xã hội về tầm quan trọng của bình đẳng giới trong tiếp cận đất đai. Nó bao gồm việc tổ chức các chiến dịch truyền thông, giáo dục và đào tạo để thay đổi thái độ và hành vi của mọi người.