I. Quyền con người và người bị buộc tội
Quyền con người là nền tảng của hệ thống pháp luật hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực tố tụng hình sự. Người bị buộc tội cần được bảo vệ các quyền cơ bản như quyền được suy đoán vô tội, quyền bào chữa, và quyền không tự buộc tội. Việc bảo đảm các quyền này không chỉ là trách nhiệm của Viện kiểm sát mà còn là yêu cầu của công lý và hệ thống tư pháp. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc tôn trọng quyền con người trong quá trình chứng minh buộc tội, đặc biệt trong các giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố, và xét xử.
1.1. Quyền được suy đoán vô tội
Nguyên tắc suy đoán vô tội là một trong những nguyên tắc cơ bản trong tố tụng hình sự. Người bị buộc tội phải được coi là vô tội cho đến khi có bản án chính thức. Việc áp dụng nguyên tắc này giúp ngăn chặn tình trạng oan sai và bảo vệ quyền lợi của người bị buộc tội. Luận án chỉ ra rằng, mặc dù Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 đã ghi nhận nguyên tắc này, việc thực thi trên thực tế vẫn còn nhiều hạn chế.
1.2. Quyền bào chữa và tự do cá nhân
Quyền bào chữa là quyền cơ bản của người bị buộc tội, giúp họ có cơ hội bảo vệ mình trước tòa. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường quyền này trong quá trình chứng minh buộc tội. Đồng thời, quyền tự do cá nhân cũng cần được bảo đảm, đặc biệt trong việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn như tạm giam, tạm giữ.
II. Chứng minh buộc tội và trách nhiệm của Viện kiểm sát
Chứng minh buộc tội là quá trình thu thập và đánh giá chứng cứ để xác định tội phạm. Viện kiểm sát đóng vai trò trung tâm trong quá trình này, vừa là cơ quan buộc tội, vừa là cơ quan bảo vệ quyền con người. Luận án phân tích sự cân bằng giữa hai vai trò này, đồng thời chỉ ra những thách thức mà Viện kiểm sát phải đối mặt trong việc bảo đảm công lý.
2.1. Trách nhiệm chứng minh buộc tội
Viện kiểm sát có trách nhiệm chứng minh tội phạm một cách khách quan và công bằng. Luận án nhấn mạnh rằng, việc chứng minh buộc tội phải dựa trên chứng cứ xác thực, tránh tình trạng bức cung, nhục hình. Đồng thời, Viện kiểm sát cần tuân thủ các quy định pháp luật để bảo đảm quyền lợi của người bị buộc tội.
2.2. Bảo vệ quyền con người trong chứng minh buộc tội
Luận án chỉ ra rằng, Viện kiểm sát cần thực hiện trách nhiệm bảo vệ quyền con người xuyên suốt quá trình chứng minh buộc tội. Điều này bao gồm việc đảm bảo quyền được suy đoán vô tội, quyền bào chữa, và quyền không tự buộc tội. Việc thực hiện tốt trách nhiệm này sẽ góp phần nâng cao niềm tin của công chúng vào hệ thống tư pháp.
III. Thực tiễn bảo đảm quyền con người trong tố tụng hình sự
Luận án phân tích thực tiễn bảo đảm quyền con người của người bị buộc tội trong các giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố, và xét xử. Kết quả cho thấy, mặc dù đã có nhiều cải tiến, vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề như oan sai, bức cung, và lạm dụng biện pháp ngăn chặn. Luận án đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế này.
3.1. Tồn tại và nguyên nhân
Luận án chỉ ra rằng, tình trạng oan sai, bức cung, và lạm dụng biện pháp ngăn chặn vẫn còn phổ biến. Nguyên nhân chính là do sự thiếu hiểu biết về quyền con người và áp lực từ phía cơ quan điều tra. Đồng thời, các quy định pháp luật còn nhiều bất cập, dẫn đến việc bảo đảm quyền lợi của người bị buộc tội chưa hiệu quả.
3.2. Giải pháp hoàn thiện
Luận án đề xuất các giải pháp như hoàn thiện pháp luật, tăng cường đào tạo cho cán bộ tư pháp, và nâng cao nhận thức về quyền con người. Đồng thời, Viện kiểm sát cần tăng cường giám sát và kiểm tra việc thực hiện các quy định pháp luật trong quá trình chứng minh buộc tội.
