Bài Giảng Công Tác Xã Hội Với Trẻ Em: Kiến Thức Và Kỹ Năng Cần Thiết

• Tác giả: Đào Thị Mai
• Trường học: Đại học Hải Phòng
• Chuyên ngành: Công tác xã hội
• Đề tài: Công Tác Xã Hội Với Trẻ Em: Hướng Dẫn Toàn Diện Và Hiệu Quả
• Loại tài liệu: bài giảng cấp trường
• Năm xuất bản: 2022-2023
• Địa điểm: Hải Phòng

• LỜI GIỚI THIỆU
• 1. CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM
• 1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
• 1.1.1. Khái niệm trẻ em
• 1.1.2. Khái niệm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt
• 1.1.3. Khái niệm công tác xã hội với trẻ em
• 1.2. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG CỦA CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM
• 1.2.1. Mục đích của công tác xã hội với trẻ em
• 1.2.2. Đối tượng của công tác xã hội với trẻ em
• 1.3. ĐẶC ĐIỂM CỦA TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
• 1.3.1. Đặc điểm thể chất
• 1.3.2. Đặc điểm tâm lý
• 1.3.3. Đặc điểm xã hội
• 1.4. NHU CẦU CỦA TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
• 1.4.1. Khái niệm nhu cầu
• 1.4.2. Nhu cầu của trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt
• 1.5. VAI TRÒ VÀ NHỮNG NGUYÊN TẮC HÀNH ĐỘNG CỦA CÁN BỘ CTXH VỚI TRẺ EM
• 1.5.1. Vai trò của cán bộ CTXH với trẻ em
• 1.5.2. Những nguyên tắc hành động của cán bộ CTXH với trẻ em
• 1.6. LUẬT PHÁP, CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
• 1.6.1. Luật pháp, chính sách của Việt Nam đối với trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt
• 1.6.2. Công ước quốc tế về quyền trẻ em
• 1.7. CÁC MÔ HÌNH DỊCH VỤ ĐỐI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
• 1.7.1. Mô hình tập trung dựa vào các cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội
• 1.7.1.1. Mô hình tập trung dựa vào các cơ quan nhà nước đối với trẻ em vi phạm pháp luật
• 1.7.2. Mô hình trợ giúp dựa vào cộng đồng
• 1.7.3. Mô hình nhà ở xã hội
• 1.7.4. Các mô hình khác
• 2. CHƯƠNG 2: NHỮNG KỸ NĂNG CƠ BẢN VÀ PHƯƠNG PHÁP CỦA CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM
• 2.1. NHỮNG KỸ NĂNG CƠ BẢN CỦA CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP CỦA CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM
• 2.2.1. Công tác xã hội với cá nhân trẻ em
• 2.2.2. Công tác xã hội với nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt
• 2.2.3. Phát triển cộng đồng trong đó có trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt
• 3. CHƯƠNG 3: TIẾN TRÌNH CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM
• 3.1. TIẾP NHẬN TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
• 3.1.1. Tiếp nhận thông báo
• 3.1.2. Thu thập thông tin ban đầu
• 3.1.3. Xác minh thông tin
• 3.1.4. Đánh giá sơ bộ mức độ tổn thương và nguy cơ
• 3.1.5. Hoàn thiện thủ tục tiếp nhận trẻ
• 3.2. THU THẬP THÔNG TIN, XÁC ĐỊNH NHU CẦU
• 3.2.1. Thu thập thông tin
• 3.2.2. Đánh giá các nhu cầu trợ giúp
• 3.3. XÂY DỰNG VÀ THỰC HIỆN KẾ HOẠCH TRỢ GIÚP
• 3.3.1. Xây dựng kế hoạch trợ giúp
• 3.3.2. Thực hiện kế hoạch trợ giúp
• 3.3.3. Theo dõi, rà soát và điều chỉnh kế hoạch trợ giúp
• 4. CHƯƠNG 4: CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI CÁC NHÓM TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT
• 4.1. TRẺ EM MỒ CÔI
• 4.1.1. Khái niệm trẻ mồ côi
• 4.1.2. Đặc điểm trẻ mồ côi
• 4.1.3. Nhu cầu của trẻ mồ côi
• 4.1.4. Thực hành CTXH với 1 trường hợp trẻ mồ côi tại cơ sở
• 4.1.5. Thực hành CTXH cá nhân hoặc nhóm tại cơ sở
• 4.2. TRẺ EM NHIỄM VÀ ẢNH HƯỞNG BỞI HIV
• 4.2.1. Khái niệm trẻ nhiễm và ảnh hưởng bởi HIV
• 4.2.2. Đặc điểm trẻ nhiễm HIV
• 4.2.3. Nhu cầu của trẻ nhiễm HIV
• 4.2.4. Thực hành CTXH với trẻ nhiễm HIV
• 4.2.5. Thực hành CTXH cá nhân hoặc nhóm tại cơ sở
• 4.3. TRẺ EM KHUYẾT TẬT
• 4.3.1. Đặc điểm của trẻ khuyết tật
• 4.3.2. Nhu cầu của trẻ khuyết tật
• 4.3.3. Thực hành CTXH với trẻ khuyết tật
• 4.3.4. Thực hành CTXH cá nhân hoặc nhóm tại cơ sở

I. Công Tác Xã Hội Với Trẻ Em Tổng Quan

Công tác xã hội với trẻ em là một lĩnh vực chuyên môn nhằm hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, gia đình và cộng đồng của họ. Mục tiêu chính là nâng cao năng lực, tăng cường chức năng xã hội, và thúc đẩy môi trường xã hội thông qua chính sách, nguồn lực và dịch vụ. Bài giảng này cung cấp kiến thức cơ bản về trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, các chính sách liên quan, và các mô hình hỗ trợ hiệu quả.

1.1. Khái Niệm Trẻ Em Và Trẻ Em Có Hoàn Cảnh Đặc Biệt

Theo Công ước Quốc tế về Quyền Trẻ Em, trẻ em là người dưới 18 tuổi. Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt là những trẻ không đủ điều kiện để thực hiện các quyền cơ bản và cần sự hỗ trợ đặc biệt từ nhà nước, gia đình và xã hội. Điều này bao gồm trẻ mồ côi, trẻ khuyết tật, trẻ bị bạo lực, và trẻ nhiễm HIV.

1.2. Mục Đích Và Đối Tượng Của Công Tác Xã Hội Với Trẻ Em

Mục đích của công tác xã hội với trẻ em là giúp trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt nâng cao năng lực, cải thiện môi trường xã hội, và tiếp cận các chính sách, nguồn lực. Đối tượng bao gồm 14 nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, như trẻ mồ côi, trẻ bị bỏ rơi, trẻ khuyết tật, và trẻ bị xâm hại tình dục.

II. Đặc Điểm Và Nhu Cầu Của Trẻ Em Có Hoàn Cảnh Đặc Biệt

Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt thường gặp nhiều khó khăn về thể chất, tâm lý và xã hội. Họ cần sự hỗ trợ toàn diện để đảm bảo sức khỏe, giáo dục, và hòa nhập cộng đồng. Bài giảng phân tích chi tiết các đặc điểm và nhu cầu của nhóm trẻ này, từ đó đề xuất các biện pháp can thiệp hiệu quả.

2.1. Đặc Điểm Thể Chất Và Tâm Lý

Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt thường có vấn đề về sức khỏe, khuyết tật, hoặc suy dinh dưỡng. Về tâm lý, họ dễ bị trầm cảm, tự ti, và có niềm tin bị hủy hoại. Những đặc điểm này đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ các nhân viên công tác xã hội.

2.2. Nhu Cầu Của Trẻ Em Có Hoàn Cảnh Đặc Biệt

Theo tháp nhu cầu của Maslow, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt cần đáp ứng các nhu cầu cơ bản như thức ăn, nơi ở, và an toàn. Ngoài ra, họ cần được yêu thương, hỗ trợ tâm lý, và cơ hội học tập, vui chơi để phát triển toàn diện.

III. Kỹ Năng Và Phương Pháp Công Tác Xã Hội Với Trẻ Em

Để hỗ trợ hiệu quả trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, các nhân viên công tác xã hội cần trang bị các kỹ năng và phương pháp chuyên nghiệp. Bài giảng đề cập đến các kỹ năng cơ bản như phân tích, đánh giá, và lựa chọn phương pháp can thiệp phù hợp.

3.1. Kỹ Năng Cơ Bản

Các kỹ năng cơ bản bao gồm thu thập thông tin, đánh giá nhu cầu, và xây dựng kế hoạch hỗ trợ. Nhân viên công tác xã hội cần có khả năng giao tiếp tốt, đồng cảm, và tôn trọng quyền trẻ em.

3.2. Phương Pháp Can Thiệp

Các phương pháp can thiệp bao gồm hỗ trợ cá nhân, nhóm, và phát triển cộng đồng. Mỗi phương pháp đều hướng đến mục tiêu giúp trẻ em giải quyết khó khăn và tái hòa nhập xã hội.

IV. Chính Sách Và Dịch Vụ Hỗ Trợ Trẻ Em

Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách và dịch vụ hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, bao gồm các mô hình tập trung và dựa vào cộng đồng. Bài giảng phân tích các chính sách này và đề xuất cách thức triển khai hiệu quả.

4.1. Chính Sách Quốc Gia Và Quốc Tế

Các chính sách như Luật Trẻ Em 2016 và Công ước Quốc tế về Quyền Trẻ Em đều nhấn mạnh quyền được bảo vệ, chăm sóc và giáo dục của trẻ em. Những chính sách này là nền tảng để xây dựng các dịch vụ hỗ trợ.

4.2. Mô Hình Dịch Vụ Hỗ Trợ

Các mô hình dịch vụ bao gồm nhà ở xã hội, trợ giúp dựa vào cộng đồng, và các cơ sở giáo dục đặc biệt. Những mô hình này cần được triển khai linh hoạt để đáp ứng nhu cầu đa dạng của trẻ em.