Tổng quan nghiên cứu

Theo báo cáo của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội năm 2019, trên toàn quốc đã xảy ra khoảng 8.150 vụ tai nạn lao động (TNLĐ), làm 8.327 người bị nạn, gây thiệt hại vật chất lên tới hơn 1.400 tỷ đồng và tổng số ngày nghỉ do tai nạn là 138 ngày. Phần lớn nguyên nhân (46,69%) xuất phát từ người sử dụng lao động chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của công tác an toàn vệ sinh lao động (AT-VSLĐ) hoặc hệ thống quản lý hiện tại không phù hợp với điều kiện phát triển. Trong bối cảnh đó, việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 vào hệ thống quản lý AT-VSLĐ được xem là giải pháp tiên tiến nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu rủi ro và tai nạn lao động.

Luận văn tập trung nghiên cứu đề xuất áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 vào hệ thống quản lý AT-VSLĐ tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Kỹ thuật Taikisha Việt Nam, một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thi công xây lắp cơ điện tại khu vực Hà Nội và các dự án phía Bắc trong giai đoạn 2016-2020. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng công tác quản lý AT-VSLĐ hiện tại và đề xuất phương án áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 phù hợp nhằm cải thiện điều kiện làm việc, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người lao động cũng như lãnh đạo công ty.

Việc nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quản lý an toàn, giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp, đồng thời đáp ứng yêu cầu pháp luật và nâng cao uy tín trên thị trường. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần bổ sung kiến thức thực tiễn về áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong quản lý AT-VSLĐ tại các doanh nghiệp Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: hệ thống quản lý an toàn sức khỏe nghề nghiệp theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 và tiêu chuẩn ISO 45001:2018. OHSAS 18001 cung cấp nền tảng cho hệ thống quản lý AT-VSLĐ với các thành phần như chính sách, hoạch định, thực hiện, kiểm tra và xem xét của lãnh đạo theo chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act). ISO 45001 được phát triển dựa trên OHSAS 18001 nhưng có cấu trúc cải tiến, tập trung hơn vào bối cảnh doanh nghiệp, sự tham gia của người lao động và quản lý rủi ro toàn diện.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Quản lý rủi ro: Nhận diện, đánh giá và kiểm soát các mối nguy hiểm trong môi trường làm việc.
  • Tham gia của người lao động: Sự đóng góp ý kiến và cam kết thực hiện các biện pháp an toàn từ người lao động.
  • Chu trình PDCA: Mô hình quản lý liên tục nhằm cải tiến hiệu quả hệ thống quản lý AT-VSLĐ.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các mô hình quản lý an toàn vệ sinh lao động của các quốc gia như Thái Lan, Anh, Singapore, Nhật Bản và các quy định pháp luật Việt Nam về AT-VSLĐ để làm cơ sở so sánh và đề xuất.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu thống kê tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, kết quả khảo sát nhận thức và thực trạng công tác AT-VSLĐ tại Công ty TNHH Kỹ thuật Taikisha Việt Nam trong giai đoạn 2016-2020. Cỡ mẫu khảo sát gồm toàn bộ cán bộ công nhân viên tại trụ sở Hà Nội và các dự án phía Bắc, với hơn 300 người tham gia.

Phương pháp nghiên cứu kết hợp:

  • Nghiên cứu hồi cứu tài liệu: Tổng hợp các văn bản pháp luật, tiêu chuẩn quốc tế, báo cáo ngành và tài liệu nội bộ công ty.
  • Điều tra khảo sát: Sử dụng bảng hỏi và bảng kiểm để thu thập thông tin về nhận thức, thực thi và hiệu quả công tác AT-VSLĐ.
  • Phân tích thống kê: Thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ tai nạn, mức độ vi phạm và kết quả huấn luyện an toàn qua các năm.
  • Phân tích định tính: Phỏng vấn sâu với các quản lý dự án, phòng ban liên quan để đánh giá thực trạng và khó khăn trong quản lý AT-VSLĐ.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2020, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình tai nạn lao động và vi phạm an toàn:

    • Số lỗi vi phạm về an toàn vệ sinh lao động trung bình mỗi dự án trong mỗi lần kiểm tra duy trì ở mức 16-18 lỗi trong giai đoạn 2017-2019.
    • Tỷ lệ tai nạn lao động chưa giảm đáng kể, phần lớn do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận và nhận thức chưa đồng bộ của người lao động.

  2. Cơ cấu lao động và nhận thức an toàn:

    • Công ty có 326 lao động chính thức, trong đó 88,96% là nam giới, tập trung chủ yếu ở độ tuổi 25-40 chiếm gần 63%.
    • Lao động trực tiếp tại các dự án phần lớn là thầu phụ, trong đó 58,33% có kinh nghiệm dưới 2 năm và nhận thức về AT-VSLĐ còn hạn chế.

  3. Hiệu quả công tác huấn luyện và cấp phát phương tiện bảo hộ cá nhân (PPE):

    • Tỷ lệ nhân viên đạt yêu cầu trong đào tạo huấn luyện an toàn định kỳ giai đoạn 2016-2019 đạt khoảng 85%.
    • Công tác cấp phát PPE được thực hiện đầy đủ nhưng chưa đồng đều giữa các dự án, đặc biệt với lao động thầu phụ.

  4. Khả năng áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:

    • Công ty có nền tảng quản lý AT-VSLĐ theo OHSAS 18001 nhưng còn nhiều hạn chế về sự tham gia của người lao động và quản lý rủi ro toàn diện.
    • Đánh giá khả năng áp dụng ISO 45001 cho thấy tiêu chuẩn này phù hợp với bối cảnh công ty, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu rủi ro.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý AT-VSLĐ tại Taikisha Việt Nam đã có những bước tiến tích cực nhưng vẫn tồn tại nhiều điểm yếu như sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các phòng ban, nhận thức an toàn của lao động thầu phụ còn hạn chế, và công tác huấn luyện chưa đồng bộ. Số lỗi vi phạm duy trì ở mức cao phản ánh sự cần thiết phải cải tiến hệ thống quản lý.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng và các mô hình quốc tế, việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 được đánh giá là giải pháp phù hợp để khắc phục các hạn chế hiện tại. ISO 45001 nhấn mạnh vai trò lãnh đạo, sự tham gia của người lao động và quản lý rủi ro toàn diện, điều mà hệ thống OHSAS 18001 chưa làm tốt. Việc áp dụng tiêu chuẩn này dự kiến sẽ giúp công ty giảm thiểu tai nạn, nâng cao hiệu quả công tác an toàn và đáp ứng yêu cầu pháp luật cũng như đối tác quốc tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh số lỗi vi phạm theo năm, bảng phân tích tỷ lệ lao động theo độ tuổi và giới tính, biểu đồ tỷ lệ nhân viên đạt yêu cầu huấn luyện an toàn, giúp minh họa rõ nét thực trạng và hiệu quả quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và triển khai hệ thống quản lý AT-VSLĐ theo tiêu chuẩn ISO 45001

    • Động từ hành động: Thiết lập, áp dụng, đào tạo.
    • Target metric: Giảm 30% số lỗi vi phạm và tai nạn lao động trong 2 năm đầu.
    • Timeline: Triển khai trong 12 tháng đầu, đánh giá hiệu quả sau 24 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp phòng HSE và các phòng ban liên quan.

  2. Tăng cường đào tạo, nâng cao nhận thức và kỹ năng an toàn cho lao động thầu phụ và nhân viên

    • Động từ hành động: Tổ chức, giám sát, đánh giá.
    • Target metric: 100% lao động thầu phụ được huấn luyện an toàn trước khi vào công trường.
    • Timeline: Đào tạo định kỳ hàng quý.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng HSE phối hợp Ban an toàn dự án và thầu phụ.

  3. Cải thiện công tác phối hợp giữa các phòng ban và dự án trong quản lý AT-VSLĐ

    • Động từ hành động: Thiết lập, họp định kỳ, báo cáo.
    • Target metric: Tăng cường ít nhất 2 cuộc họp phối hợp mỗi tháng, giảm 20% lỗi vi phạm do phối hợp kém.
    • Timeline: Áp dụng ngay trong 6 tháng đầu.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo, phòng HSE, phòng QA/QC và quản lý dự án.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm an toàn

    • Động từ hành động: Kiểm tra, xử lý, báo cáo.
    • Target metric: Giảm 25% số lỗi vi phạm trong mỗi lần kiểm tra định kỳ.
    • Timeline: Thực hiện liên tục, đánh giá hàng quý.
    • Chủ thể thực hiện: Ban an toàn dự án, phòng HSE và phòng QA/QC.

  5. Đầu tư nâng cấp trang thiết bị bảo hộ cá nhân và cơ sở vật chất y tế tại công ty và dự án

    • Động từ hành động: Mua sắm, bảo trì, kiểm tra.
    • Target metric: 100% nhân viên và lao động thầu phụ được trang bị PPE phù hợp.
    • Timeline: Hoàn thành trong 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Mua hàng, phòng HSE và phòng GA.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp xây dựng, kỹ thuật

    • Lợi ích: Hiểu rõ cách thức áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 để nâng cao hiệu quả quản lý AT-VSLĐ, giảm thiểu rủi ro và tai nạn lao động.
    • Use case: Lập kế hoạch chuyển đổi hệ thống quản lý an toàn theo tiêu chuẩn quốc tế.

  2. Chuyên viên và cán bộ phòng An toàn vệ sinh lao động

    • Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp đánh giá, kiểm soát rủi ro và tổ chức huấn luyện an toàn hiệu quả.
    • Use case: Thiết kế chương trình đào tạo và giám sát thực thi an toàn tại doanh nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và đề xuất giải pháp áp dụng tiêu chuẩn quốc tế.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu hoặc luận văn liên quan đến quản lý AT-VSLĐ.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và an toàn vệ sinh lao động

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và khó khăn của doanh nghiệp trong việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp.
    • Use case: Xây dựng hướng dẫn, quy định và chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao công tác AT-VSLĐ.

Câu hỏi thường gặp

  1. ISO 45001 là gì và khác gì so với OHSAS 18001?
    ISO 45001:2018 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp, thay thế OHSAS 18001. ISO 45001 tập trung hơn vào bối cảnh tổ chức, sự tham gia của người lao động và quản lý rủi ro toàn diện, giúp doanh nghiệp cải tiến liên tục hiệu quả an toàn.

  2. Tại sao công ty nên áp dụng ISO 45001?
    Áp dụng ISO 45001 giúp giảm thiểu tai nạn lao động, nâng cao nhận thức an toàn, tuân thủ pháp luật, cải thiện uy tín doanh nghiệp và tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

  3. Quá trình chuyển đổi từ OHSAS 18001 sang ISO 45001 mất bao lâu?
    Thời gian chuyển đổi thường từ 6 đến 12 tháng tùy quy mô và mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp, bao gồm đào tạo, xây dựng tài liệu, triển khai và đánh giá hệ thống mới.

  4. Làm thế nào để nâng cao nhận thức an toàn cho lao động thầu phụ?
    Cần tổ chức đào tạo bắt buộc trước khi vào công trường, giám sát chặt chẽ trong quá trình thi công, cung cấp phương tiện bảo hộ đầy đủ và xây dựng văn hóa an toàn chung giữa các bên liên quan.

  5. Các khó khăn phổ biến khi áp dụng ISO 45001 tại doanh nghiệp Việt Nam là gì?
    Bao gồm chi phí đầu tư, thiếu nhân sự chuyên trách, nhận thức an toàn chưa đồng bộ, áp lực tiến độ sản xuất và chưa có sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban, dự án.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác quản lý AT-VSLĐ tại Công ty TNHH Kỹ thuật Taikisha Việt Nam, chỉ ra những hạn chế về phối hợp, nhận thức và hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp, phù hợp với bối cảnh và nhu cầu phát triển của công ty.
  • Phương pháp nghiên cứu kết hợp phân tích số liệu thực tế, khảo sát và so sánh tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào xây dựng hệ thống quản lý mới, đào tạo nâng cao nhận thức, cải thiện phối hợp và kiểm soát vi phạm.
  • Giai đoạn tiếp theo cần triển khai áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 theo lộ trình cụ thể, đồng thời đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp để đạt mục tiêu an toàn và phát triển bền vững.

Call-to-action: Các doanh nghiệp trong ngành xây dựng và kỹ thuật nên nghiên cứu và áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 để nâng cao công tác quản lý an toàn vệ sinh lao động, góp phần bảo vệ sức khỏe người lao động và phát triển bền vững.