Tổng quan nghiên cứu

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), hàng năm có khoảng 2,78 triệu ca tử vong liên quan đến an toàn lao động trên toàn cầu, cùng với khoảng 374 triệu ca chấn thương và bệnh tật liên quan đến lao động. Tại Việt Nam, năm 2019 ghi nhận 8.150 vụ tai nạn lao động (TNLĐ), làm 8.327 người gặp nạn và gần 1.000 người tử vong. Những con số này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người lao động mà còn gây thiệt hại lớn về kinh tế, với gánh nặng ước tính chiếm khoảng 3,94% GDP toàn cầu. Trong bối cảnh đó, việc nâng cao hiệu quả quản lý an toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm giảm thiểu rủi ro, bảo vệ sức khỏe người lao động và tăng năng suất lao động.

Luận văn tập trung nghiên cứu việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 vào hệ thống quản lý ATVSLĐ tại Tập đoàn Thang máy Thiết bị Thăng Long, một doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp và lắp đặt thang máy, thang cuốn tại Việt Nam. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý ATVSLĐ hiện tại và đề xuất giải pháp áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 nhằm nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ hoạt động của Tập đoàn trong giai đoạn từ tháng 12/2019 đến tháng 12/2020.

Việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 không chỉ giúp Tập đoàn đáp ứng các yêu cầu pháp luật mà còn nâng cao uy tín, cải thiện môi trường làm việc an toàn, góp phần phát triển bền vững. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp mô hình quản lý ATVSLĐ hiện đại, phù hợp với xu hướng toàn cầu, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp giảm thiểu chi phí do tai nạn và bệnh nghề nghiệp gây ra.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: Chu trình quản lý Deming (PDCA) và tiêu chuẩn ISO 45001:2018. Chu trình PDCA gồm bốn bước: Hoạch định (Plan), Thực hiện (Do), Kiểm tra (Check), và Hành động (Act), được áp dụng để xây dựng và cải tiến liên tục hệ thống quản lý ATVSLĐ. Tiêu chuẩn ISO 45001:2018 cung cấp cấu trúc cấp cao (High-Level Structure - HLS) tương thích với các tiêu chuẩn ISO khác như ISO 9001 và ISO 14001, giúp tích hợp quản lý chất lượng, môi trường và an toàn lao động.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Quản lý rủi ro ATVSLĐ: Nhận diện, đánh giá và kiểm soát các mối nguy nhằm giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp.
  • Sự tham gia của người lao động: Đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hệ thống quản lý an toàn.
  • Cam kết lãnh đạo: Lãnh đạo cao nhất chịu trách nhiệm và tạo điều kiện cho việc triển khai hệ thống quản lý ATVSLĐ.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm hồ sơ, tài liệu quản lý ATVSLĐ của Tập đoàn Thang máy Thiết bị Thăng Long từ năm 2015 đến 2020, các báo cáo tai nạn lao động, kết quả quan trắc môi trường lao động, và các văn bản pháp luật liên quan. Ngoài ra, tác giả sử dụng các tài liệu tham khảo quốc tế và trong nước về hệ thống quản lý ATVSLĐ.

Phương pháp phân tích chủ yếu là thống kê mô tả và phân tích định tính nhằm đánh giá thực trạng, điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý ATVSLĐ hiện tại. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ nhân sự và các dự án thi công lắp đặt thang máy của Tập đoàn trong giai đoạn nghiên cứu. Phương pháp chọn mẫu là toàn bộ dữ liệu có sẵn nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 12/2019 đến tháng 12/2020, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá và đề xuất giải pháp áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý ATVSLĐ hiện tại: Tập đoàn đã xây dựng hệ thống quản lý ATVSLĐ theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 và được chứng nhận vào năm 2020. Tuy nhiên, hệ thống này còn tồn tại một số hạn chế như thiếu sự tham gia đầy đủ của người lao động và chưa tối ưu hóa quy trình nhận diện rủi ro. Số liệu cho thấy trong giai đoạn 2017-2019, tỷ lệ tai nạn lao động vẫn duy trì ở mức khoảng 0,5% tổng số lao động.

  2. Hiệu quả huấn luyện và truyền thông: Các đợt huấn luyện ATVSLĐ được tổ chức hàng năm với hơn 90% nhân viên tham gia, tuy nhiên kết quả đánh giá cho thấy chỉ khoảng 75% nhân viên nắm vững kiến thức và kỹ năng an toàn cần thiết.

  3. Nhận diện và đánh giá rủi ro: Công tác nhận diện mối nguy và đánh giá rủi ro được thực hiện định kỳ nhưng chưa đồng bộ và thiếu cập nhật kịp thời khi có thay đổi công nghệ hoặc quy trình thi công. Khoảng 30% các biện pháp kiểm soát rủi ro chưa được thực hiện đầy đủ hoặc hiệu quả.

  4. Tuân thủ pháp luật và chính sách: Tập đoàn tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật về ATVSLĐ, nhưng việc giám sát và đánh giá nội bộ còn hạn chế, dẫn đến một số sai sót nhỏ trong quá trình vận hành hệ thống.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc hệ thống quản lý ATVSLĐ hiện tại chưa được cập nhật theo tiêu chuẩn ISO 45001:2018, vốn có cấu trúc chặt chẽ hơn và nhấn mạnh sự tham gia của người lao động cũng như cam kết lãnh đạo. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng và sản xuất, việc áp dụng ISO 45001 giúp giảm tỷ lệ tai nạn lao động trung bình từ 0,5% xuống còn khoảng 0,3% trong vòng 2 năm đầu tiên.

Việc huấn luyện chưa đạt hiệu quả tối đa có thể do phương pháp truyền đạt chưa đa dạng và chưa tận dụng công nghệ số. Ngoài ra, việc nhận diện rủi ro chưa kịp thời làm giảm khả năng phòng ngừa tai nạn, điều này cũng được ghi nhận trong các báo cáo của ngành thang máy tại một số địa phương.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ tai nạn lao động qua các năm và biểu đồ tròn phân bổ mức độ hiểu biết của nhân viên về ATVSLĐ sau các khóa huấn luyện. Bảng tổng hợp các biện pháp kiểm soát rủi ro và mức độ thực hiện cũng giúp minh họa rõ hơn các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018: Xây dựng kế hoạch chuyển đổi hệ thống quản lý ATVSLĐ từ OHSAS 18001 sang ISO 45001 trong vòng 12 tháng, với sự tham gia của Ban lãnh đạo và toàn bộ nhân viên. Mục tiêu giảm tỷ lệ tai nạn lao động ít nhất 20% trong năm đầu tiên.

  2. Tăng cường đào tạo và truyền thông: Phát triển chương trình đào tạo đa dạng, sử dụng công nghệ số và các phương pháp tương tác để nâng cao nhận thức và kỹ năng an toàn cho 100% nhân viên trong vòng 6 tháng. Đánh giá hiệu quả đào tạo qua khảo sát và kiểm tra định kỳ.

  3. Cải tiến quy trình nhận diện và đánh giá rủi ro: Thiết lập hệ thống cập nhật liên tục các mối nguy và rủi ro, áp dụng công cụ quản lý rủi ro điện tử để theo dõi và kiểm soát. Thực hiện đánh giá rủi ro định kỳ mỗi 3 tháng và sau mỗi thay đổi công nghệ hoặc quy trình.

  4. Tăng cường giám sát và đánh giá nội bộ: Thành lập đội ngũ kiểm tra nội bộ chuyên trách, thực hiện kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định và chính sách ATVSLĐ. Báo cáo kết quả kiểm tra hàng quý cho Ban lãnh đạo để kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm trong việc xây dựng và duy trì hệ thống quản lý ATVSLĐ hiệu quả, từ đó nâng cao uy tín và phát triển bền vững.

  2. Chuyên viên và cán bộ quản lý ATVSLĐ: Áp dụng các kiến thức và phương pháp thực tiễn trong việc triển khai tiêu chuẩn ISO 45001:2018, cải tiến quy trình và nâng cao hiệu quả công tác an toàn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý an toàn lao động: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và an toàn: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện quản lý ATVSLĐ tại các doanh nghiệp trong ngành thang máy và thiết bị.

Câu hỏi thường gặp

  1. ISO 45001:2018 là gì và có điểm gì khác biệt so với OHSAS 18001?
    ISO 45001:2018 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp, thay thế OHSAS 18001. ISO 45001 nhấn mạnh sự tham gia của người lao động và cam kết lãnh đạo, đồng thời tích hợp dễ dàng với các tiêu chuẩn ISO khác như ISO 9001 và ISO 14001.

  2. Việc áp dụng ISO 45001 có tốn kém không?
    Chi phí ban đầu có thể cao do đào tạo, xây dựng hệ thống và đầu tư nhân lực. Tuy nhiên, về lâu dài, doanh nghiệp sẽ giảm thiểu chi phí do tai nạn, bệnh nghề nghiệp và nâng cao năng suất lao động, mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt.

  3. Làm thế nào để đảm bảo sự tham gia của người lao động trong hệ thống quản lý ATVSLĐ?
    Doanh nghiệp cần tổ chức các buổi đào tạo, hội thảo, khuyến khích phản hồi và tham gia vào quá trình nhận diện rủi ro, đồng thời xây dựng văn hóa an toàn dựa trên sự tôn trọng và hợp tác giữa các cấp.

  4. Tiêu chuẩn ISO 45001 có áp dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa không?
    Tiêu chuẩn này linh hoạt và có thể điều chỉnh phù hợp với mọi quy mô doanh nghiệp, bao gồm cả doanh nghiệp nhỏ và vừa, giúp họ xây dựng hệ thống quản lý an toàn hiệu quả.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của hệ thống quản lý ATVSLĐ sau khi áp dụng ISO 45001?
    Hiệu quả được đánh giá qua các chỉ số như tỷ lệ tai nạn lao động, mức độ tuân thủ quy trình, kết quả kiểm tra nội bộ, phản hồi của người lao động và sự cải tiến liên tục trong hệ thống.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng quản lý ATVSLĐ tại Tập đoàn Thang máy Thiết bị Thăng Long, chỉ ra các điểm mạnh và hạn chế trong hệ thống hiện tại.
  • Đề xuất áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp.
  • Phương pháp nghiên cứu kết hợp phân tích số liệu thực tế và khung lý thuyết PDCA, ISO 45001 đảm bảo tính khoa học và thực tiễn.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào chuyển đổi hệ thống, đào tạo, cải tiến quy trình và tăng cường giám sát nội bộ.
  • Tiếp theo, Tập đoàn cần xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai ISO 45001, đào tạo nhân sự và thiết lập hệ thống đánh giá hiệu quả liên tục để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao an toàn lao động và phát triển bền vững doanh nghiệp của bạn!