Tổng quan nghiên cứu

Ngành công nghiệp xây dựng được đánh giá là một trong những ngành có mức độ rủi ro cao nhất trên thế giới, với tỷ lệ tai nạn lao động (TNLĐ) và thương tích nghiêm trọng luôn ở mức cao. Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, lĩnh vực xây dựng chiếm tới 51,11% tổng số vụ TNLĐ chết người, phản ánh mức độ nguy hiểm đặc thù của ngành. Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ các công trình xây dựng trên toàn quốc, việc nâng cao hiệu quả quản lý an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm giảm thiểu tai nạn và bảo vệ sức khỏe người lao động.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng công tác quản lý ATVSLĐ tại Công ty Cổ phần Nhân Bình, một doanh nghiệp xây dựng quy mô vừa với hơn 270 cán bộ công nhân viên, hoạt động đa dạng trong các lĩnh vực xây dựng dân dụng, công nghiệp, giao thông và thủy lợi. Mục tiêu chính của nghiên cứu là đánh giá thực trạng công tác ATVSLĐ tại công ty và đề xuất áp dụng tiêu chuẩn quốc tế ISO 45001:2018 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu rủi ro và cải thiện môi trường làm việc.

Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong thời gian từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2021, tập trung tại trụ sở và các công trường thi công của Công ty Cổ phần Nhân Bình tại Hà Nội và các tỉnh lân cận. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp công ty hoàn thiện hệ thống quản lý ATVSLĐ mà còn góp phần nâng cao nhận thức và thực hành an toàn trong ngành xây dựng, từ đó giảm thiểu tỷ lệ tai nạn và bệnh nghề nghiệp, đồng thời tăng năng suất lao động và uy tín doanh nghiệp trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý an toàn vệ sinh lao động hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act): Đây là mô hình quản lý liên tục được áp dụng trong tiêu chuẩn ISO 45001 nhằm đảm bảo việc hoạch định, thực hiện, kiểm tra và cải tiến hệ thống quản lý ATVSLĐ một cách hiệu quả.

  • Mô hình hệ thống quản lý an toàn vệ sinh lao động của ILO-OSH 2001: Cung cấp khung pháp lý và hướng dẫn thực hiện công tác ATVSLĐ dựa trên sự phối hợp giữa chính phủ, người sử dụng lao động và người lao động.

  • Tiêu chuẩn ISO 45001:2018: Tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp, thay thế OHSAS 18001, nhấn mạnh việc kiểm soát rủi ro, cải tiến liên tục và tích hợp với các hệ thống quản lý khác như ISO 9001 và ISO 14001.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: hệ thống quản lý, an toàn vệ sinh lao động, rủi ro nghề nghiệp, bệnh nghề nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý ATVSLĐ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm đánh giá toàn diện thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm tài liệu pháp luật, báo cáo nội bộ của Công ty Cổ phần Nhân Bình, số liệu thống kê tai nạn lao động trong ngành xây dựng tại Việt Nam giai đoạn 2012-2020, và kết quả khảo sát ý kiến người lao động tại công ty.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá số liệu tai nạn và tình hình thực hiện công tác ATVSLĐ; phân tích nội dung các văn bản pháp luật và tiêu chuẩn quốc tế; phân tích SWOT để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác quản lý hiện tại.

  • Phương pháp điều tra khảo sát xã hội học: Thu thập ý kiến của 150 người lao động trực tiếp qua phiếu hỏi tự điền nhằm đánh giá nhận thức, thái độ và thực hành về ATVSLĐ.

  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2021, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Cỡ mẫu khảo sát được lựa chọn đảm bảo tính đại diện cho các nhóm lao động khác nhau trong công ty, từ cán bộ quản lý đến công nhân thi công trực tiếp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác quản lý ATVSLĐ tại Công ty Cổ phần Nhân Bình còn nhiều hạn chế: Mặc dù công ty đã xây dựng bộ máy quản lý an toàn với các phòng ban và ban chỉ huy công trường, nhưng chưa có chính sách ATVSLĐ chính thức, chỉ áp dụng nội quy an toàn lao động. Việc lập kế hoạch và triển khai công tác ATVSLĐ chủ yếu dựa vào cán bộ chuyên trách, chưa có sự tham gia rộng rãi của người lao động. Tỷ lệ lao động chưa qua đào tạo chiếm khoảng 30%, ảnh hưởng đến ý thức và kỹ năng an toàn.

  2. Tỷ lệ tai nạn lao động trong ngành xây dựng có xu hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao: Số vụ TNLĐ trong lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam giai đoạn 2013-2020 dao động quanh mức 600 vụ/năm, với số người chết khoảng 600-700 người/năm. Từ năm 2016 đến 2020, số vụ và số ca tử vong có xu hướng giảm nhẹ nhờ sự thay đổi nhận thức và đầu tư cho công tác ATVSLĐ.

  3. Người lao động có nhận thức chưa đồng đều về ATVSLĐ: Kết quả khảo sát cho thấy khoảng 65% người lao động hiểu rõ về các quy định an toàn, tuy nhiên chỉ có khoảng 50% thực hiện đầy đủ các biện pháp bảo hộ cá nhân và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn tại công trường.

  4. Tiêu chuẩn ISO 45001:2018 phù hợp với nhu cầu phát triển của công ty: Việc áp dụng ISO 45001 giúp công ty xây dựng hệ thống quản lý ATVSLĐ toàn diện, kiểm soát rủi ro hiệu quả, nâng cao năng suất lao động và uy tín doanh nghiệp. Các tài liệu và hồ sơ theo tiêu chuẩn được đề xuất xây dựng phù hợp với quy mô và đặc thù hoạt động của công ty.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong công tác ATVSLĐ tại Công ty Cổ phần Nhân Bình là do chưa có hệ thống quản lý chính thức theo tiêu chuẩn quốc tế, sự phân công trách nhiệm chưa rõ ràng và thiếu sự tham gia tích cực của người lao động. So với các doanh nghiệp cùng ngành đã áp dụng ISO 45001, công ty còn nhiều điểm cần cải thiện để đạt hiệu quả quản lý cao hơn.

Việc giảm nhẹ số vụ tai nạn và tử vong trong ngành xây dựng từ năm 2016 đến 2020 phản ánh tác động tích cực của Luật ATVSLĐ và các chương trình quốc gia về an toàn lao động. Tuy nhiên, tỷ lệ tai nạn vẫn cao so với các ngành khác, đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động nâng cao chất lượng quản lý và đào tạo.

Áp dụng ISO 45001 không chỉ giúp công ty tuân thủ pháp luật mà còn tạo ra môi trường làm việc an toàn, lành mạnh, góp phần giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự gắn bó của người lao động. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh số vụ tai nạn trước và sau khi áp dụng tiêu chuẩn, bảng phân tích mức độ tuân thủ các quy định an toàn của người lao động, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả của giải pháp đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và ban hành chính sách ATVSLĐ theo tiêu chuẩn ISO 45001: Ban lãnh đạo công ty cần sớm phê duyệt chính sách an toàn vệ sinh lao động chính thức, làm cơ sở pháp lý và định hướng cho toàn bộ hệ thống quản lý. Thời gian thực hiện dự kiến trong 3 tháng, do Ban Tổng giám đốc chủ trì.

  2. Thiết lập hệ thống quản lý ATVSLĐ theo ISO 45001: Xây dựng bộ tài liệu, quy trình, hồ sơ quản lý an toàn phù hợp với đặc thù hoạt động của công ty. Đào tạo cán bộ chuyên trách và người lao động về tiêu chuẩn mới. Thời gian triển khai trong 6-9 tháng, do Phòng Kỹ thuật thi công phối hợp với Phòng Hành chính nhân sự thực hiện.

  3. Tăng cường đào tạo, huấn luyện và tuyên truyền ATVSLĐ: Định kỳ tổ chức các khóa đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng an toàn cho người lao động, đặc biệt là công nhân thi công trực tiếp. Mục tiêu nâng tỷ lệ tuân thủ quy định an toàn lên trên 80% trong vòng 1 năm.

  4. Cải tiến công tác giám sát, kiểm tra và báo cáo: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, phân công rõ trách nhiệm cho các cấp quản lý và cán bộ chuyên trách, đồng thời xây dựng cơ chế báo cáo và xử lý kịp thời các vi phạm an toàn. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Ban chỉ huy công trường và Phòng Kỹ thuật thi công phối hợp.

  5. Đầu tư trang thiết bị bảo hộ và cải thiện điều kiện làm việc: Đảm bảo cung cấp đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân và cải thiện môi trường lao động nhằm giảm thiểu các yếu tố nguy hiểm, có hại. Mục tiêu nâng cao mức độ hài lòng của người lao động về điều kiện làm việc lên trên 90% trong 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ về lợi ích và quy trình áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 để nâng cao hiệu quả quản lý ATVSLĐ, giảm thiểu rủi ro và tăng uy tín doanh nghiệp.

  2. Cán bộ quản lý và chuyên viên ATVSLĐ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về hệ thống quản lý an toàn vệ sinh lao động, các bước xây dựng và vận hành theo tiêu chuẩn quốc tế, từ đó nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Người lao động trong ngành xây dựng: Nâng cao nhận thức về quyền lợi và trách nhiệm trong công tác an toàn lao động, từ đó chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ bản thân và đồng nghiệp.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 trong doanh nghiệp xây dựng tại Việt Nam, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển học thuật.

Câu hỏi thường gặp

  1. ISO 45001:2018 là gì và tại sao nên áp dụng?
    ISO 45001:2018 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp, giúp tổ chức kiểm soát rủi ro, cải tiến liên tục và bảo vệ người lao động. Áp dụng tiêu chuẩn này giúp giảm tai nạn, nâng cao năng suất và uy tín doanh nghiệp.

  2. Công ty xây dựng quy mô vừa có thể áp dụng ISO 45001 không?
    Hoàn toàn có thể. ISO 45001 được thiết kế linh hoạt, phù hợp với mọi quy mô và loại hình tổ chức, từ doanh nghiệp nhỏ đến tập đoàn lớn, giúp xây dựng hệ thống quản lý an toàn hiệu quả.

  3. Quá trình triển khai ISO 45001 mất bao lâu?
    Thời gian triển khai thường từ 6 đến 12 tháng tùy quy mô và mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp, bao gồm xây dựng tài liệu, đào tạo, áp dụng và đánh giá hiệu quả.

  4. Làm thế nào để nâng cao nhận thức người lao động về ATVSLĐ?
    Thông qua các chương trình đào tạo, huấn luyện định kỳ, tuyên truyền trực quan và sự tham gia tích cực của người lao động trong các hoạt động an toàn, giúp họ hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm.

  5. ISO 45001 có bắt buộc phải áp dụng không?
    ISO 45001 là tiêu chuẩn tự nguyện, không bắt buộc về mặt pháp lý, nhưng áp dụng sẽ giúp doanh nghiệp tuân thủ tốt hơn các quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý an toàn.

Kết luận

  • Công tác quản lý an toàn vệ sinh lao động tại Công ty Cổ phần Nhân Bình hiện còn nhiều hạn chế, chưa có hệ thống quản lý chính thức theo tiêu chuẩn quốc tế.
  • Tỷ lệ tai nạn lao động trong ngành xây dựng tại Việt Nam vẫn ở mức cao, đòi hỏi doanh nghiệp phải nâng cao hiệu quả quản lý và đào tạo.
  • Tiêu chuẩn ISO 45001:2018 phù hợp với nhu cầu phát triển của công ty, giúp xây dựng hệ thống quản lý ATVSLĐ toàn diện và hiệu quả.
  • Đề xuất xây dựng chính sách, hệ thống quản lý, đào tạo và cải tiến công tác giám sát nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao năng suất lao động.
  • Các bước tiếp theo bao gồm phê duyệt chính sách, xây dựng tài liệu, đào tạo nhân sự và triển khai áp dụng tiêu chuẩn trong vòng 12 tháng.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao an toàn lao động và phát triển bền vững doanh nghiệp!