Tổng quan nghiên cứu

Năng suất chăn nuôi gia cầm, đặc biệt là gà thịt, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các yếu tố ngoại cảnh, trong đó nhiệt độ chuồng nuôi đóng vai trò quan trọng. Tại Việt Nam, vùng trung du miền núi phía Bắc như Thái Nguyên có sự biến động nhiệt độ rõ rệt giữa các mùa, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng và sản xuất thịt của gà broiler giống Ross 308. Theo ước tính, gà Ross 308 nuôi trong điều kiện lý tưởng có thể đạt khối lượng 2,2 - 2,3 kg/con sau 42 ngày với tỷ lệ thân thịt đạt 74-75%. Tuy nhiên, trong vụ hè - thu, nhiệt độ cao có thể làm giảm khả năng sinh trưởng và sức đề kháng của gà, dẫn đến giảm hiệu quả sản xuất.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá ảnh hưởng của nhiệt độ chuồng nuôi đến sinh trưởng, sức sống, tiêu tốn thức ăn và năng suất thịt của gà Ross 308 nuôi nhốt trong vụ hè - thu tại huyện Phú Lương, Thái Nguyên. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2012 đến tháng 10/2013, tại trại gà Hoàng Văn Giáp, xã Phấn Mễ. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hiểu rõ tác động của nhiệt độ đến các chỉ số sinh trưởng và sản xuất thịt, đồng thời cung cấp cơ sở thực tiễn để điều chỉnh kỹ thuật chăn nuôi nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế trong ngành chăn nuôi gia cầm tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sinh trưởng và trao đổi nhiệt của gia cầm trong môi trường nuôi nhốt. Sinh trưởng được định nghĩa là quá trình tích lũy các chất do đồng hóa và dị hóa, biểu hiện qua tăng khối lượng và kích thước cơ thể. Các chỉ tiêu sinh trưởng gồm sinh trưởng tích lũy, sinh trưởng tuyệt đối và sinh trưởng tương đối, phản ánh sự phát triển của gà qua từng giai đoạn tuổi.

Lý thuyết trao đổi nhiệt giữa cơ thể và môi trường nhấn mạnh vai trò của nhiệt độ trong việc duy trì thân nhiệt ổn định. Gia cầm mất nhiệt qua tiếp xúc, đối lưu, bức xạ và bốc hơi. Nhiệt độ cao gây stress nhiệt, làm giảm ăn, giảm tốc độ sinh trưởng và tăng tỷ lệ chết. Ngoài ra, các yếu tố như ẩm độ, độ thông thoáng và mật độ nuôi cũng ảnh hưởng đến sinh trưởng và sức khỏe của gà.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chỉ số sản xuất (Performance Index - PI): phản ánh hiệu quả sinh trưởng và tỷ lệ nuôi sống.
  • Chỉ số kinh tế (Economic Number - EN): đánh giá hiệu quả kinh tế dựa trên chi phí thức ăn và sản lượng thịt.
  • Tỷ lệ thân thịt, tỷ lệ cơ ngực, cơ đùi và tỷ lệ mỡ bụng: các chỉ tiêu đánh giá năng suất thịt.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tiến hành theo phương pháp phân lô so sánh với 5 lô gà Ross 308, mỗi lô 30 con, lặp lại 3 lần, nuôi trong chuồng kín tại Phú Lương, Thái Nguyên. Thời gian nuôi 42 ngày, từ 20/9/2012 đến 20/10/2013. Các lô thí nghiệm (I, II, III, IV) được điều chỉnh nhiệt độ chuồng ở các mức 30ºC, 32ºC, 34ºC và 36ºC trong 8 giờ/ngày, trong khi lô đối chứng giữ nhiệt độ ổn định 27-28ºC.

Dữ liệu thu thập gồm tỷ lệ nuôi sống, khối lượng cơ thể hàng tuần, tiêu tốn thức ăn, các chỉ số sinh trưởng tuyệt đối và tương đối, cùng kết quả mổ khảo sát năng suất thịt ở 42 ngày tuổi. Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê sinh vật học, so sánh cặp đôi để xác định sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu đảm bảo đồng đều về giống, tuổi, giới tính và điều kiện chăm sóc nhằm loại trừ các yếu tố nhiễu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ nuôi sống: Lô đối chứng có tỷ lệ nuôi sống cộng dồn cao nhất đạt 93,33%, trong khi các lô thí nghiệm dao động từ 83,33% đến 92,22%. Lô có nhiệt độ cao nhất (36ºC) có tỷ lệ nuôi sống thấp nhất (83,33%), cho thấy nhiệt độ cao làm giảm sức sống của gà (Bảng 3.2).

  2. Sinh trưởng tích lũy: Khối lượng trung bình gà ở lô đối chứng đạt 2544,64 g/con sau 42 ngày, trong khi các lô thí nghiệm có khối lượng giảm dần theo nhiệt độ tăng, thấp nhất là 1922,40 g/con ở lô 36ºC, giảm khoảng 24,4% so với đối chứng (Bảng 3.4).

  3. Tiêu tốn thức ăn: Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng tăng theo nhiệt độ, từ khoảng 2,0 kg thức ăn/kg tăng khối lượng ở lô đối chứng lên đến khoảng 2,3 kg ở lô 36ºC, cho thấy hiệu quả sử dụng thức ăn giảm khi nhiệt độ tăng.

  4. Năng suất thịt: Tỷ lệ thân thịt, cơ ngực và cơ đùi giảm rõ rệt ở các lô có nhiệt độ cao hơn, tỷ lệ mỡ bụng tăng nhẹ, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng thịt. Ví dụ, tỷ lệ thân thịt ở lô đối chứng đạt khoảng 74%, trong khi lô 36ºC chỉ đạt khoảng 68%.

Thảo luận kết quả

Nhiệt độ chuồng nuôi cao trong vụ hè - thu gây stress nhiệt làm giảm khả năng ăn và chuyển hóa thức ăn của gà Ross 308, dẫn đến giảm tốc độ sinh trưởng và tỷ lệ nuôi sống. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy nhiệt độ trên 30ºC làm giảm hiệu quả sinh trưởng và tăng tỷ lệ chết ở gà broiler. Biểu đồ sinh trưởng tích lũy và tiêu tốn thức ăn có thể minh họa rõ sự khác biệt giữa các lô, giúp người chăn nuôi dễ dàng nhận biết mức độ ảnh hưởng của nhiệt độ.

Ngoài ra, tỷ lệ mắc bệnh như hen và cầu trùng tăng ở các lô có nhiệt độ cao, làm giảm sức đề kháng và tăng tỷ lệ chết, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc kiểm soát nhiệt độ chuồng nuôi để duy trì năng suất và sức khỏe đàn gà.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Điều chỉnh nhiệt độ chuồng nuôi: Khuyến cáo duy trì nhiệt độ chuồng nuôi trong khoảng 27-28ºC trong vụ hè - thu để tối ưu hóa sinh trưởng và tỷ lệ nuôi sống. Thời gian áp dụng từ 8 giờ/ngày, đặc biệt trong các giờ cao điểm nhiệt độ môi trường.

  2. Tăng cường hệ thống làm mát và thông thoáng: Lắp đặt quạt, hệ thống phun sương hoặc làm mát tự nhiên để giảm nhiệt độ và độ ẩm chuồng, hạn chế stress nhiệt và các bệnh hô hấp. Chủ thể thực hiện là các trang trại và hộ chăn nuôi trong vòng 1 năm tới.

  3. Điều chỉnh khẩu phần dinh dưỡng: Tăng mức năng lượng trao đổi (ME) và protein thô (CP) trong khẩu phần từ 10-15% so với vụ xuân để bù đắp giảm khả năng ăn do nhiệt độ cao, đảm bảo cân bằng axit amin và khoáng chất. Áp dụng ngay trong vụ hè - thu.

  4. Quản lý mật độ nuôi hợp lý: Giữ mật độ nuôi khoảng 8-10 con/m2 để giảm nhiệt độ chuồng và hạn chế phát sinh khí độc, đồng thời giảm nguy cơ bệnh tật. Chủ thể thực hiện là người chăn nuôi và các cơ quan quản lý chăn nuôi.

  5. Tăng cường phòng bệnh và chăm sóc: Thực hiện nghiêm ngặt quy trình tiêm phòng vacxin và vệ sinh chuồng trại, đặc biệt chú ý phòng các bệnh hen, cầu trùng trong mùa nóng. Thực hiện liên tục trong suốt quá trình nuôi.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Người chăn nuôi gà broiler: Nhận biết tác động của nhiệt độ đến sinh trưởng và năng suất, từ đó điều chỉnh kỹ thuật nuôi phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế.

  2. Chuyên gia kỹ thuật và cán bộ thú y: Áp dụng kết quả nghiên cứu để tư vấn, hướng dẫn các biện pháp quản lý nhiệt độ, dinh dưỡng và phòng bệnh cho các trang trại gà thịt.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành chăn nuôi: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo về ảnh hưởng của yếu tố môi trường đến sinh trưởng và sản xuất thịt gia cầm, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Dựa trên kết quả nghiên cứu để xây dựng các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, chính sách phát triển chăn nuôi bền vững tại các vùng có khí hậu nhiệt đới gió mùa.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nhiệt độ chuồng nuôi ảnh hưởng thế nào đến tỷ lệ nuôi sống của gà Ross 308?
    Nhiệt độ cao trên 30ºC làm giảm sức đề kháng, tăng tỷ lệ mắc bệnh và chết, dẫn đến tỷ lệ nuôi sống giảm từ khoảng 93% xuống còn khoảng 83% khi nhiệt độ lên đến 36ºC.

  2. Làm thế nào để giảm stress nhiệt cho gà trong mùa hè?
    Có thể sử dụng hệ thống làm mát như quạt, phun sương, tăng thông thoáng chuồng, điều chỉnh mật độ nuôi và cung cấp nước uống bổ sung vitamin C, đường glucose để tăng sức đề kháng.

  3. Ảnh hưởng của nhiệt độ đến tiêu tốn thức ăn của gà như thế nào?
    Nhiệt độ cao làm giảm khả năng ăn, khiến tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng tăng từ khoảng 2,0 lên 2,3 kg, làm giảm hiệu quả sử dụng thức ăn và tăng chi phí sản xuất.

  4. Có nên nuôi tách riêng gà trống và mái để tăng hiệu quả sinh trưởng không?
    Có, vì gà trống có tốc độ sinh trưởng nhanh hơn gà mái, nuôi tách riêng giúp điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp, tăng đồng đều đàn và hiệu quả kinh tế.

  5. Khi nào nên điều chỉnh khẩu phần dinh dưỡng cho gà broiler trong vụ hè?
    Khi nhiệt độ chuồng nuôi tăng trên 30ºC, cần tăng mức năng lượng và protein trong khẩu phần từ 10-15% để bù đắp giảm khả năng ăn và duy trì tốc độ sinh trưởng.

Kết luận

  • Nhiệt độ chuồng nuôi có ảnh hưởng rõ rệt đến tỷ lệ nuôi sống, sinh trưởng và năng suất thịt của gà Ross 308 trong vụ hè - thu tại Phú Lương, Thái Nguyên.
  • Tỷ lệ nuôi sống giảm từ 93,33% ở nhiệt độ 27-28ºC xuống còn 83,33% ở 36ºC; khối lượng trung bình giảm khoảng 24,4% khi nhiệt độ tăng.
  • Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng tăng và tỷ lệ mắc bệnh hen, cầu trùng cũng tăng theo nhiệt độ cao.
  • Cần áp dụng các biện pháp điều chỉnh nhiệt độ, dinh dưỡng, mật độ nuôi và phòng bệnh để nâng cao hiệu quả chăn nuôi.
  • Đề xuất triển khai hệ thống làm mát và điều chỉnh khẩu phần dinh dưỡng ngay trong vụ hè - thu tiếp theo nhằm tối ưu hóa năng suất và lợi nhuận.

Hãy áp dụng các giải pháp khoa học này để nâng cao hiệu quả chăn nuôi gà broiler trong điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa!