I. Tổng Quan Về Ảnh Hưởng Quản Trị Nhà Nước Đến FDI ASEAN
Chất lượng quản trị nhà nước được công nhận là yếu tố then chốt, tạo nên sự khác biệt về tăng trưởng kinh tế và thu nhập bình quân đầu người. Các quốc gia bảo vệ tốt quyền công dân, quyền tài sản, tự do kinh tế, chính trị và chống tham nhũng thường thịnh vượng hơn. Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là mục tiêu quan trọng của nhiều quốc gia đang phát triển, bởi FDI không chỉ bổ sung nguồn vốn mà còn thúc đẩy phát triển công nghệ. Tỷ trọng FDI trong tổng vốn đầu tư ở các nước đang phát triển, đặc biệt là kém phát triển, là rất lớn. Nâng cao chất lượng quản trị nhà nước có thể giúp tăng cường thu hút FDI và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tổng thể (UNCTAD, 2004).
1.1. Tầm Quan Trọng Của Quản Trị Nhà Nước Với Thu Hút FDI
Để thu hút FDI, các quốc gia cần nâng cao chất lượng quản trị nhà nước để tạo ra kỳ vọng lợi nhuận cao hơn cho nhà đầu tư (Bénassy‐ Quéré và cộng sự 2007). FDI nhạy cảm với chi phí bổ sung như tham nhũng và chi phí chìm (Wei, 2000). Đặc biệt, FDI rất nhạy cảm với rủi ro từ quốc gia nhận đầu tư, như sự kém hiệu quả của Chính phủ, đảo ngược chính sách và bảo vệ quyền tài sản yếu kém.
1.2. Điểm Sáng FDI Của Các Quốc Gia Đông Nam Á ASEAN
Khu vực Đông Nam Á đang nổi lên là một điểm sáng trong thu hút FDI. Báo cáo đầu tư ASEAN 2019 cho thấy FDI vào ASEAN đã tăng năm thứ 3 liên tiếp, đạt kỷ lục 155 tỷ USD năm 2018. Tỷ lệ của ASEAN trong tổng FDI toàn cầu cũng tăng. Đông Nam Á có vị trí chiến lược với các tuyến hàng hải quan trọng và là khu vực của các quốc gia mới nổi với thị trường tiềm năng.
II. Thách Thức Quản Trị Nhà Nước Ảnh Hưởng Dòng Vốn FDI ASEAN
Mặc dù chủ đề tác động của quản trị nhà nước đến thu hút FDI nhận được nhiều sự quan tâm, vẫn còn thiếu nghiên cứu đối với khu vực Đông Nam Á. Các yếu tố phản ánh chất lượng nhà nước có thể tác động tích cực, tiêu cực hoặc không tác động đến thu hút FDI, tùy thuộc vào cách đo lường, khu vực và thời điểm nghiên cứu. Dòng vốn FDI vào một quốc gia có thể bị ảnh hưởng bởi sự kém hiệu quả của chính phủ, sự đảo ngược chính sách và sự yếu kém trong việc bảo vệ quyền tài sản của nhà đầu tư.
2.1. Sự Nhạy Cảm Của FDI Với Rủi Ro Chính Trị Và Tham Nhũng
Dòng vốn FDI khá nhạy cảm với các khoản chi phí bổ sung, mà cụ thể là chi phí liên quan đến vấn đề tham nhũng và các khoản chi phí chìm (Wei, 2000). Rủi ro đến từ quốc gia nhận đầu tư, như sự kém hiệu quả của Chính phủ, sự đảo ngược chính sách và sự yếu kém trong việc bảo vệ quyền tài sản của nhà đầu tư.
2.2. Thiếu Nghiên Cứu Chuyên Sâu Về Đông Nam Á Và FDI
Kết quả lược khảo các nghiên cứu trước chỉ ra sự thiếu vắng nghiên cứu đối với khu vực Đông Nam Á, nơi đang trở thành điểm sáng trong thu hút FDI. Các nghiên cứu hiện tại chưa đủ để đưa ra các kết luận chắc chắn về ảnh hưởng của quản trị nhà nước đến FDI trong khu vực này.
III. Cách Thức Đo Lường Quản Trị Nhà Nước Tác Động FDI ASEAN
Đo lường quản trị nhà nước là bước quan trọng để đánh giá tác động của nó đến FDI. Các chỉ số thường được sử dụng bao gồm: Quyền phát ngôn và trách nhiệm giải trình, Sự ổn định chính trị và không có bạo động, Hiệu quả của chính phủ, Chất lượng pháp lý, Kiểm soát tham nhũng. Việc lựa chọn chỉ số phù hợp là yếu tố then chốt để có được kết quả nghiên cứu chính xác. Các nghiên cứu khác nhau sử dụng các bộ chỉ số khác nhau, dẫn đến kết quả khác nhau.
3.1. Các Chỉ Số Chính Đo Lường Chất Lượng Quản Trị Nhà Nước
Các chỉ số thường được sử dụng để đo lường chất lượng quản trị nhà nước bao gồm: Quyền phát ngôn (của người dân) và chịu trách nhiệm (của chính quyền) (voice and accountability), Sự ổn định chính trị và không có bạo động (political stability and absence of violence) và Hiệu quả của chính quyền (government effectiveness).
3.2. Tác Động Của Các Chỉ Số Quản Trị Tới Dòng Vốn FDI
Các yếu tố Sự ổn định chính trị, Kiểm soát tham nhũng, Hiệu quả của chính phủ sẽ có tác động đến thu hút dòng vốn FDI. Tuy nhiên, tùy thuộc cách thức đo lường chất lượng quản trị nhà nước, tùy thuộc vào khu vực hoặc thời điểm nghiên cứu mà các yếu tố phản ánh chất lượng nhà nước có thể có tác động tích cực, hoặc không có tác động, hoặc thậm chí tác động tiêu cực đến việc thu hút vốn FDI.
IV. Nghiên Cứu Thực Tiễn Quản Trị Nhà Nước Thúc Đẩy FDI ASEAN
Nhiều nghiên cứu thực nghiệm đã chứng minh tác động của quản trị nhà nước đến thu hút FDI. Các nghiên cứu của Globerman và Shapiro (2002), Li và Filer (2007), và Gani (2007) đều cho thấy quản trị nhà nước có ảnh hưởng đáng kể đến dòng vốn FDI. Tuy nhiên, kết quả có thể khác nhau tùy thuộc vào khu vực và phương pháp nghiên cứu. Kết quả của các nghiên cứu kể trên hầu hết đều cho thấy quản trị nhà nước nói chung sẽ có tác động đến thu hút dòng vốn FDI.
4.1. Kết Quả Nghiên Cứu Tiêu Biểu Về Mối Quan Hệ Quản Trị FDI
Tiêu biểu như nghiên cứu của Globerman và Shapiro (2002), Li và Filer (2007), Gani (2007), Bénassy‐ Quéré và cộng sự (2007), Kok và Ersoy (2009), Mengistu và Adhikary (2011), Gangi và Abdulrazak (2012), Zeshan và Talat (2014), Shah (2014), Shah và Afridi (2015), Zidi và Ali (2016), Kurul và Yalta (2017), Biro và cộng sự (2019), Ross (2019), Younsi và Bechtini (2019).
4.2. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Kết Quả Nghiên Cứu Quản Trị Và FDI
Tùy thuộc cách thức đo lường chất lượng quản trị nhà nước, tùy thuộc vào khu vực hoặc thời điểm nghiên cứu mà các yếu tố phản ánh chất lượng nhà nước có thể có tác động tích cực, hoặc không có tác động, hoặc thậm chí tác động tiêu cực đến việc thu hút vốn FDI.
V. Hàm Ý Chính Sách Cải Thiện Quản Trị Thu Hút FDI ASEAN
Để thu hút FDI hiệu quả hơn, các quốc gia Đông Nam Á cần tập trung vào cải thiện quản trị nhà nước. Điều này bao gồm tăng cường minh bạch, chống tham nhũng, cải cách hành chính và đảm bảo ổn định chính trị. Các chính sách kinh tế vĩ mô ổn định và môi trường kinh doanh thuận lợi cũng rất quan trọng. Cải thiện môi trường đầu tư bao gồm phát triển cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực, và đơn giản hóa các thủ tục đầu tư. Cải cách thể chế chính trị cũng giúp làm tăng tính hấp dẫn đối với nhà đầu tư.
5.1. Các Biện Pháp Cụ Thể Nâng Cao Chất Lượng Quản Trị
Các biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng quản trị nhà nước bao gồm: tăng cường minh bạch trong hoạt động của chính phủ, xây dựng hệ thống pháp luật hiệu quả, chống tham nhũng và cải cách hành chính công. Cần thúc đẩy cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.
5.2. Chính Sách Kinh Tế Vĩ Mô Hỗ Trợ Thu Hút Vốn FDI
Duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tỷ giá hối đoái ổn định và chính sách tiền tệ linh hoạt. Xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, công bằng, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và giải quyết tranh chấp hiệu quả.
