Ảnh Hưởng Của Chênh Lệch Giữa Lợi Nhuận Kế Toán Và Thu Nhập Chịu Thuế Đến Tính Ổn Định Của Lợi Nhuận Tại Các Công Ty Niêm Yết

Tính ổn định của lợi nhuận là một tiêu chí quan trọng để đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp và cung cấp thông tin quan trọng cho người sử dụng báo cáo tài chính. Theo Kousenidis và cộng sự (2013), chất lượng lợi nhuận là một đề tài được nghiên cứu nhiều trong các tài liệu. P. Dechow và cộng sự (2010) và Mohammady (2010) cho rằng tính ổn định của lợi nhuận được xem như là đại diện của chất lượng lợi nhuận. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tính ổn định này giúp nhà đầu tư và các bên liên quan đưa ra quyết định chính xác hơn.

Sự khác biệt giữa lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế có thể ảnh hưởng đến chất lượng lợi nhuận trên báo cáo tài chính. Hanlon (2005), Tang (2006), Lev và Nissim (2004), và H. Choi và cộng sự (2020) cho rằng những thông tin này rất hữu ích đối với người sử dụng để dự báo lợi nhuận tương lai. Việc công bố thông tin về chênh lệch lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế giúp các nhà đầu tư và các bên liên quan hiểu rõ hơn về tình hình tài chính thực tế của doanh nghiệp.

Nguyễn Việt và Nguyễn Văn Hương (2017) đã chỉ ra rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đang nổi lên vấn đề chênh lệch số liệu trước và sau kiểm toán, đặc biệt là khoản mục lợi nhuận. Điều này gây ra sự hoài nghi về tính trung thực của thông tin tài chính và ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư. Các công ty niêm yết cần có giải pháp để giảm thiểu chênh lệch số liệu và nâng cao độ tin cậy của báo cáo tài chính.

Biến động lợi nhuận có thể gây ra sự bất ổn trên thị trường chứng khoán và ảnh hưởng đến giá trị doanh nghiệp. Nhà đầu tư có thể mất niềm tin vào các công ty có lợi nhuận biến động lớn và chuyển sang đầu tư vào các công ty ổn định hơn. Do đó, việc duy trì tính ổn định của lợi nhuận là rất quan trọng để thu hút và giữ chân nhà đầu tư.

Blaylock và cộng sự (2012) cho thấy BTD xuất phát từ điều chỉnh lợi nhuận, tránh thuế và do các quy định khác nhau giữa kế toán và thuế. Các nguyên nhân này đều ảnh hưởng đến tính ổn định của lợi nhuận và các khoản dồn tích. Việc xác định rõ các yếu tố gây ra BTD giúp nhà phân tích hiểu rõ hơn về bản chất của chênh lệch và tác động của nó đến lợi nhuận.

Việc sử dụng dữ liệu bảng và các phương pháp ước lượng phù hợp giúp kiểm tra ảnh hưởng của BTD và các nguyên nhân gây ra BTD đến tính ổn định của lợi nhuận và các thành phần trong lợi nhuận. Các phương pháp như bình phương tối thiểu tổng quát (FGLS) có thể được sử dụng để ước lượng các mô hình hồi quy và đánh giá tác động của BTD đến tính ổn định lợi nhuận.

Cần phân tích BTD theo các giai đoạn khác nhau để đánh giá tác động của các thay đổi trong chính sách kế toán và thuế. Ví dụ, việc áp dụng Thông tư 200/2014/TT-BTC có thể ảnh hưởng đến cách các công ty ghi nhận và báo cáo lợi nhuận, từ đó tác động đến BTD và tính ổn định lợi nhuận.

Kết quả nghiên cứu cho thấy khi doanh nghiệp áp dụng các chế độ kế toán khác nhau, lợi nhuận và các thành phần trong lợi nhuận đều có tính ổn định. Tuy nhiên, ảnh hưởng của BTD và các nguyên nhân gây ra BTD đến tính ổn định lợi nhuận và các thành phần trong lợi nhuận sẽ khác biệt. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc xem xét các yếu tố cụ thể khi đánh giá tác động của BTD.

Trong giai đoạn áp dụng Thông tư 200/2014/TT-BTC, BTD càng lớn thì tính ổn định của lợi nhuận và các thành phần trong lợi nhuận càng giảm. Điều này có thể là do các công ty có BTD lớn có xu hướng điều chỉnh lợi nhuận hoặc tránh thuế nhiều hơn, dẫn đến sự biến động trong lợi nhuận.

Các nhà hoạch định chính sách cần xem xét các biện pháp để giảm thiểu điều chỉnh lợi nhuận và tránh thuế, đồng thời tăng cường kiểm soát sai lệch kế toán. Điều này có thể bao gồm việc sửa đổi các quy định kế toán và thuế, tăng cường kiểm tra và giám sát, và áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với các công ty vi phạm.

Kế toán trưởng và nhà quản lý cần chú trọng đến việc lập báo cáo tài chính minh bạch và tuân thủ các quy định kế toán. Điều này bao gồm việc ghi nhận chính xác các giao dịch kinh tế, trình bày thông tin tài chính một cách rõ ràng và dễ hiểu, và tuân thủ các chuẩn mực kế toán.

Nhà đầu tư cần thận trọng khi đánh giá các công ty có BTD lớn và xem xét các yếu tố khác để đưa ra quyết định đầu tư chính xác. Điều này bao gồm việc phân tích báo cáo tài chính, tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của công ty, và đánh giá rủi ro tài chính.

Nghiên cứu này có một số hạn chế, bao gồm phạm vi nghiên cứu hạn chế, dữ liệu có thể không đầy đủ, và phương pháp phân tích có thể chưa hoàn toàn chính xác. Cần có các nghiên cứu tiếp theo để khắc phục những hạn chế này và cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về ảnh hưởng của chênh lệch lợi nhuận kế toán đến tính ổn định lợi nhuận.

Cần mở rộng phạm vi nghiên cứu để bao gồm các yếu tố khác ảnh hưởng đến tính ổn định lợi nhuận, như cơ cấu vốn, chính sách kế toán, và môi trường kinh doanh. Nghiên cứu cũng có thể tập trung vào việc so sánh ảnh hưởng của BTD đến tính ổn định lợi nhuận giữa các ngành nghề khác nhau. Ngoài ra, cần có các nghiên cứu định tính để hiểu rõ hơn về động cơ của các công ty khi điều chỉnh lợi nhuận hoặc tránh thuế.