Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển không ngừng của các doanh nghiệp, việc xây dựng hệ thống quản lí chất lượng và môi trường trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Công ty Cổ phần Kỹ thuật Môi trường Gia Định (Gia Định Entech), thành lập năm 2014, hoạt động trong lĩnh vực xử lý nước thải, tư vấn môi trường và xây dựng các công trình bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, công ty chưa có hệ thống quản lí chất lượng ISO 9001:2015 và hệ thống quản lí môi trường ISO 14001:2015, dẫn đến nhiều khó khăn trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ và bảo vệ môi trường.

Mục tiêu nghiên cứu là lập kế hoạch xây dựng hệ thống quản lí tích hợp ISO 9001:2015 và ISO 14001:2015 tại Gia Định Entech nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng yêu cầu khách hàng và bảo vệ môi trường, hướng tới phát triển bền vững. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn từ 2015 đến 2018 tại trụ sở chính của công ty tại TP. Hồ Chí Minh, với phạm vi áp dụng cho toàn bộ hoạt động kinh doanh và quản lí của công ty.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc giúp Gia Định Entech xây dựng hệ thống quản lí tích hợp, từ đó cải thiện hiệu quả hoạt động, tăng doanh thu (năm 2018 tăng 8,3% so với năm 2017), nâng cao uy tín trên thị trường và đáp ứng các yêu cầu pháp luật về môi trường. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần làm rõ các khó khăn, thách thức trong việc áp dụng tiêu chuẩn ISO tại các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai bộ tiêu chuẩn quốc tế ISO 9001:2015 về hệ thống quản lí chất lượng và ISO 14001:2015 về hệ thống quản lí môi trường. Cả hai tiêu chuẩn đều áp dụng nguyên lý quản lí theo chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act) và nhấn mạnh vai trò của lãnh đạo, hoạch định, hỗ trợ, thực hiện, đánh giá và cải tiến liên tục.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Hệ thống quản lí tích hợp (IMS): Sự phối hợp giữa hệ thống quản lí chất lượng và môi trường nhằm tối ưu hóa nguồn lực và hiệu quả quản lí.
  • Chu trình PDCA: Phương pháp quản lí theo bốn bước lập kế hoạch, thực hiện, kiểm tra và điều chỉnh.
  • Cam kết lãnh đạo: Vai trò quyết định của ban lãnh đạo trong việc xây dựng và duy trì hệ thống.
  • Mục tiêu SMART: Mục tiêu phải cụ thể, đo lường được, khả thi, liên quan và có thời hạn.
  • Quản lí rủi ro và cơ hội: Nhận diện và xử lý các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng và môi trường.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp với thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp. Cỡ mẫu gồm 20 nhân viên và quản lí công ty, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo đại diện cho các phòng ban hành chính, kỹ thuật và kinh doanh.

Các phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm:

  • Phỏng vấn nhóm (Focus group): Ba nhóm gồm khối hành chính, kỹ thuật và kinh doanh được thảo luận để nhận diện vấn đề.
  • Phỏng vấn cá nhân sâu (In-depth interviews): 20 cá nhân được phỏng vấn trực tiếp với bảng hỏi chi tiết.
  • Quan sát tham dự: Ghi nhận thực tế hoạt động quản lí chất lượng và môi trường.
  • Tham vấn chuyên gia: Ý kiến của 11 chuyên gia trong lĩnh vực ISO từ các tổ chức tư vấn uy tín.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2018, tập trung đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân và đề xuất kế hoạch xây dựng hệ thống quản lí tích hợp trong vòng 16-18 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình trạng quản lí chất lượng và môi trường chưa đáp ứng tiêu chuẩn ISO: Qua khảo sát, 85% ý kiến đồng thuận rằng ban lãnh đạo có cam kết nhưng việc thực hiện chưa đầy đủ, đặc biệt là trong quản lí tài liệu và hồ sơ chưa thống nhất, chưa có quy trình chuẩn hóa. Mục tiêu chất lượng và môi trường mới chỉ được thiết lập ở mức công ty, chưa phổ biến đến các phòng ban (chỉ 4/8 phòng có mục tiêu chất lượng, 3/8 phòng có mục tiêu môi trường).

  2. Nguồn lực và đào tạo còn hạn chế: Tổng số lao động là 50 người, trong đó 40% là nữ, với lực lượng chuyên gia còn ít và thiếu kinh nghiệm quản lí chuyên sâu. Năm 2018, công ty tổ chức 250 lượt đào tạo, trong đó 180 lượt đào tạo chuyên môn, nhưng chưa có nhân sự chuyên trách hệ thống quản lí ISO.

  3. Quy trình thực hiện và kiểm soát chưa hoàn chỉnh: Việc kiểm soát nhà thầu phụ còn lỏng lẻo, chưa đánh giá đầy đủ cơ sở cung ứng dịch vụ. Kiểm soát đầu ra không phù hợp được thực hiện nhưng thiếu quy trình văn bản chuẩn hóa.

  4. Lợi ích tiềm năng khi áp dụng hệ thống quản lí tích hợp: Dự kiến hệ thống sẽ giúp công ty tiết kiệm chi phí quản lí, giảm trùng lặp công việc, nâng cao hiệu quả kinh doanh và tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các vấn đề là do công ty mới thành lập, chưa có hệ thống quản lí tích hợp, thiếu nhân sự chuyên trách và nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng của ISO. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng về khó khăn trong việc triển khai hệ thống ISO mới, đặc biệt là trong lĩnh vực môi trường tại các doanh nghiệp Việt Nam.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ phòng ban có mục tiêu chất lượng và môi trường, bảng thống kê số lượt đào tạo theo năm, và sơ đồ quy trình xây dựng hệ thống quản lí tích hợp. Việc áp dụng hệ thống quản lí tích hợp không chỉ giúp Gia Định Entech đáp ứng yêu cầu pháp luật mà còn nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh trong ngành môi trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường cam kết lãnh đạo: Ban giám đốc cần thể hiện rõ cam kết thông qua việc thành lập ban chỉ đạo ISO, phân công trách nhiệm cụ thể và tổ chức họp định kỳ để xem xét hệ thống. Mục tiêu đạt được là 100% lãnh đạo tham gia đầy đủ các cuộc họp ISO trong vòng 3 tháng đầu tiên.

  2. Xây dựng và chuẩn hóa tài liệu hệ thống: Thiết lập hệ thống quản lí tài liệu và hồ sơ theo tiêu chuẩn ISO, bao gồm chính sách, mục tiêu, quy trình và hướng dẫn công việc. Thời gian hoàn thành dự kiến 4-6 tháng, do bộ phận ISO phối hợp với các phòng ban thực hiện.

  3. Đào tạo nâng cao nhận thức và năng lực nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo về ISO 9001 và ISO 14001 cho toàn bộ nhân viên, đặc biệt là đội ngũ quản lí và nhân viên thực hiện hệ thống. Mục tiêu đạt 90% nhân viên được đào tạo trong 6 tháng đầu.

  4. Triển khai đánh giá nội bộ định kỳ: Thiết lập chương trình đánh giá nội bộ 6 tháng/lần nhằm phát hiện và khắc phục kịp thời các sai sót, đảm bảo hệ thống vận hành hiệu quả. Ban ISO chịu trách nhiệm tổ chức và báo cáo kết quả cho ban lãnh đạo.

  5. Đăng ký và duy trì chứng nhận ISO: Lựa chọn tổ chức chứng nhận uy tín để tiến hành đánh giá và cấp chứng nhận ISO 9001:2015 và ISO 14001:2015. Sau khi đạt chứng nhận, duy trì và cải tiến hệ thống liên tục để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp trong lĩnh vực môi trường: Các công ty xử lý nước thải, khí thải, chất thải rắn có thể áp dụng mô hình xây dựng hệ thống quản lí tích hợp để nâng cao chất lượng dịch vụ và bảo vệ môi trường.

  2. Nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ vai trò của lãnh đạo trong việc xây dựng và duy trì hệ thống quản lí chất lượng và môi trường, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp.

  3. Chuyên gia tư vấn ISO và đào tạo: Cung cấp cơ sở thực tiễn và phương pháp luận để tư vấn, đào tạo và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc triển khai hệ thống quản lí tích hợp.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành quản trị kinh doanh, môi trường: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng tiêu chuẩn ISO trong doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực môi trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống quản lí tích hợp ISO 9001 và ISO 14001?
    Hệ thống quản lí tích hợp giúp doanh nghiệp đồng bộ hóa các quy trình quản lí chất lượng và môi trường, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động và đáp ứng yêu cầu pháp luật cũng như khách hàng.

  2. Quy trình xây dựng hệ thống quản lí tích hợp gồm những bước nào?
    Quy trình gồm 5 bước chính: chuẩn bị, xây dựng tài liệu, triển khai áp dụng, đánh giá nội bộ và đăng ký chứng nhận. Mỗi bước đều có nhiệm vụ và mục tiêu cụ thể nhằm đảm bảo hệ thống vận hành hiệu quả.

  3. Làm thế nào để đảm bảo sự tham gia của nhân viên trong việc áp dụng hệ thống ISO?
    Đào tạo nhận thức, phân công rõ ràng trách nhiệm, tổ chức các cuộc họp và đánh giá định kỳ giúp nhân viên hiểu và cam kết thực hiện các yêu cầu của hệ thống.

  4. Thời gian xây dựng hệ thống quản lí tích hợp là bao lâu?
    Theo kế hoạch, thời gian xây dựng hệ thống tại Gia Định Entech dự kiến từ 16 đến 18 tháng, tùy thuộc vào quy mô và nguồn lực của doanh nghiệp.

  5. Làm sao để duy trì và cải tiến hệ thống sau khi được chứng nhận?
    Doanh nghiệp cần thực hiện đánh giá nội bộ định kỳ, khắc phục các sai sót, cập nhật tài liệu và đào tạo liên tục để đảm bảo hệ thống luôn phù hợp và hiệu quả.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng kế hoạch chi tiết để thiết lập hệ thống quản lí tích hợp ISO 9001:2015 và ISO 14001:2015 tại Gia Định Entech, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và bảo vệ môi trường.
  • Kết quả khảo sát cho thấy công ty hiện chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO, đặc biệt trong quản lí tài liệu, mục tiêu và nguồn lực.
  • Đề xuất kế hoạch xây dựng hệ thống trong vòng 16-18 tháng với 5 giai đoạn chính, tập trung vào cam kết lãnh đạo, đào tạo, xây dựng tài liệu và đánh giá nội bộ.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở thực tiễn và phương pháp luận cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực môi trường tại Việt Nam trong việc áp dụng hệ thống quản lí tích hợp.
  • Khuyến nghị doanh nghiệp cần duy trì cải tiến liên tục và nâng cao nhận thức nhân viên để phát huy hiệu quả hệ thống quản lí.

Hành động tiếp theo: Gia Định Entech cần triển khai ngay kế hoạch xây dựng hệ thống, tổ chức đào tạo và đánh giá nội bộ thường xuyên để đạt được chứng nhận ISO trong thời gian dự kiến. Các doanh nghiệp và chuyên gia trong lĩnh vực môi trường cũng nên tham khảo và áp dụng mô hình này để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.