Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu chịu nhiều biến động và cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc đo lường và đánh giá thành quả hoạt động doanh nghiệp trở thành yếu tố sống còn để duy trì và phát triển bền vững. Công ty Cổ phần Dược – Thiết bị Y tế Đà Nẵng (DAPHARCO), với hơn 36% vốn Nhà nước và doanh thu hàng năm trên 2.000 tỷ đồng, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh dược phẩm, đang đối mặt với thách thức trong việc áp dụng các phương pháp đo lường hiệu quả hoạt động phù hợp. Hiện tại, DAPHARCO chủ yếu sử dụng các chỉ số tài chính truyền thống, chưa phản ánh đầy đủ các khía cạnh phi tài chính và chưa hỗ trợ tốt cho việc ra quyết định chiến lược trong môi trường kinh doanh hiện đại.

Luận văn tập trung vận dụng Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard – BSC) để đo lường, đánh giá thành quả hoạt động tại DAPHARCO trong năm 2013. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xây dựng một hệ thống đo lường toàn diện, kết nối chặt chẽ giữa tầm nhìn, chiến lược và các chỉ tiêu đánh giá trên bốn phương diện: tài chính, khách hàng, quy trình kinh doanh nội bộ và học hỏi phát triển. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại DAPHARCO, tập trung phân tích dữ liệu tài chính, hoạt động kinh doanh và quản trị nhân sự trong năm 2013.

Việc áp dụng BSC được kỳ vọng giúp DAPHARCO có cái nhìn toàn diện hơn về hiệu quả hoạt động, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện quản trị và phát triển bền vững. Nghiên cứu cũng góp phần bổ sung lý thuyết và thực tiễn vận dụng BSC trong ngành dược phẩm tại Việt Nam, đồng thời đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và hoạt động của doanh nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard – BSC) do Robert S. Kaplan và David Norton phát triển từ năm 1992. BSC là công cụ quản lý chiến lược giúp chuyển đổi tầm nhìn và chiến lược của tổ chức thành các mục tiêu và chỉ tiêu đo lường cụ thể trên bốn phương diện chính:

  • Phương diện tài chính: Đánh giá kết quả tài chính như doanh thu, lợi nhuận, chi phí, hiệu quả sử dụng tài sản.
  • Phương diện khách hàng: Đo lường sự hài lòng, giữ chân và thu hút khách hàng, thị phần và khả năng sinh lợi từ khách hàng.
  • Phương diện quy trình kinh doanh nội bộ: Đánh giá hiệu quả các quy trình đổi mới, hoạt động và dịch vụ hậu mãi.
  • Phương diện học hỏi và phát triển: Tập trung vào năng lực nhân viên, công nghệ thông tin và môi trường làm việc nhằm hỗ trợ các phương diện khác.

BSC không chỉ cung cấp các chỉ số tài chính mà còn bổ sung các thước đo phi tài chính, giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện và cân bằng giữa các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, giữa kết quả và nhân tố thúc đẩy hiệu quả hoạt động. Mối quan hệ nhân quả giữa các phương diện được thể hiện qua bản đồ chiến lược, giúp liên kết các mục tiêu và chỉ tiêu với tầm nhìn chiến lược của doanh nghiệp.

Ngoài ra, luận văn còn tham khảo các mô hình quản trị hiệu suất và các nghiên cứu ứng dụng BSC trong ngành dược phẩm và các lĩnh vực tương tự nhằm làm rõ tính khả thi và hiệu quả của việc vận dụng BSC tại DAPHARCO.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp phân tích định lượng dựa trên dữ liệu thực tế của DAPHARCO năm 2013. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động kinh doanh, báo cáo nhân sự và các tài liệu quản trị nội bộ của công ty.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào các dữ liệu có sẵn và liên quan trực tiếp đến việc đánh giá thành quả hoạt động theo bốn phương diện của BSC. Việc thu thập dữ liệu được thực hiện qua khảo sát tài liệu, phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý và nhân viên chủ chốt, đồng thời tổng hợp các báo cáo thường niên và báo cáo tài chính đã được kiểm toán.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách so sánh các chỉ tiêu thực tế với kế hoạch, phân tích biến động và đánh giá mối quan hệ nhân quả giữa các chỉ tiêu trong BSC. Các công cụ phân tích bao gồm bảng biểu, biểu đồ và bản đồ chiến lược nhằm minh họa rõ ràng các kết quả và mối liên hệ giữa các phương diện.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2013, tập trung vào việc thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian từ đầu năm đến cuối năm, đảm bảo tính kịp thời và chính xác của các số liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phương diện tài chính: Tổng tài sản của DAPHARCO năm 2013 đạt 838,48 tỷ đồng, tăng 10,06% so với năm 2012. Tài sản ngắn hạn chiếm 95,83% tổng tài sản, tăng nhẹ 0,4%. Doanh thu năm 2013 đạt khoảng 2.085 tỷ đồng, giảm 2,57% so với năm trước, tuy nhiên lợi nhuận trước thuế tăng 11,28% so với năm 2012 và vượt kế hoạch đề ra 13,8%. Tỷ lệ trả cổ tức duy trì ở mức 20%, lương bình quân lao động tăng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

  2. Phương diện khách hàng: Công ty chưa có hệ thống đo lường cụ thể về sự hài lòng và giữ chân khách hàng. Thị phần và khả năng thu hút khách hàng mới chưa được đánh giá định kỳ bằng các chỉ số cụ thể. Việc thiếu các thước đo phi tài chính làm hạn chế khả năng phản hồi và cải tiến dịch vụ khách hàng.

  3. Phương diện quy trình kinh doanh nội bộ: Các quy trình đổi mới sản phẩm và dịch vụ chưa được đo lường hiệu quả rõ ràng. Thời gian phát triển sản phẩm mới và chi phí quy trình chưa được theo dõi sát sao, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu thị trường.

  4. Phương diện học hỏi và phát triển: Năng lực nhân viên và công nghệ thông tin chưa được đầu tư đồng bộ. Tỷ lệ nhân viên được đào tạo chuyên môn chiếm khoảng 60%, chưa đủ để đáp ứng yêu cầu cải tiến liên tục. Môi trường làm việc và sự gắn kết nhân viên chưa được đo lường bằng các chỉ số định lượng, gây khó khăn trong việc đánh giá và nâng cao hiệu suất lao động.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy DAPHARCO đang sử dụng chủ yếu các chỉ số tài chính truyền thống, chưa khai thác hiệu quả các thước đo phi tài chính quan trọng trong BSC. Việc doanh thu giảm nhẹ trong khi lợi nhuận tăng cho thấy công ty đã có những cải tiến trong quản lý chi phí và hiệu quả hoạt động, tuy nhiên thiếu các chỉ số khách hàng và quy trình kinh doanh nội bộ để dự báo và duy trì sự phát triển bền vững.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành dược phẩm và các doanh nghiệp áp dụng BSC thành công, việc thiếu các chỉ tiêu về khách hàng và học hỏi phát triển là điểm yếu lớn, làm giảm khả năng thích ứng và đổi mới của công ty. Việc xây dựng bản đồ chiến lược và hệ thống đo lường toàn diện sẽ giúp DAPHARCO nhận diện rõ hơn các nhân tố thúc đẩy hiệu quả hoạt động, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng tài sản, biểu đồ so sánh doanh thu và lợi nhuận, bảng tổng hợp các chỉ số khách hàng và nhân sự để minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế hiện tại. Việc áp dụng BSC sẽ giúp công ty cân bằng giữa các mục tiêu tài chính và phi tài chính, đồng thời tạo ra hệ thống quản trị hiệu quả hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng hệ thống đo lường BSC toàn diện: Thiết lập các chỉ tiêu cụ thể cho bốn phương diện tài chính, khách hàng, quy trình kinh doanh nội bộ và học hỏi phát triển. Mục tiêu tăng độ chính xác và toàn diện trong đánh giá thành quả hoạt động, hoàn thành trong vòng 6 tháng, do Ban Tổng giám đốc phối hợp với phòng Kế toán quản trị thực hiện.

  2. Phát triển chỉ số khách hàng: Triển khai khảo sát định kỳ về sự hài lòng, giữ chân và thu hút khách hàng mới, đồng thời xây dựng hệ thống quản lý quan hệ khách hàng (CRM). Mục tiêu tăng tỷ lệ giữ chân khách hàng lên 10% trong 1 năm, do phòng Kinh doanh và Marketing chịu trách nhiệm.

  3. Cải tiến quy trình kinh doanh nội bộ: Áp dụng các chỉ số đo lường thời gian, chi phí và chất lượng quy trình đổi mới sản phẩm, dịch vụ hậu mãi. Mục tiêu rút ngắn thời gian phát triển sản phẩm mới 15% trong 12 tháng, do phòng Sản xuất và Phát triển sản phẩm phối hợp thực hiện.

  4. Nâng cao năng lực nhân sự và công nghệ: Tăng tỷ lệ nhân viên được đào tạo chuyên môn lên 80%, đầu tư nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ quản lý và truyền thông nội bộ. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng, do phòng Tổ chức – Hành chính và Công nghệ thông tin đảm nhiệm.

  5. Thành lập bộ phận chuyên trách BSC: Tạo nhóm chuyên trách vận hành và giám sát hệ thống BSC, đảm bảo tính liên tục và hiệu quả trong triển khai. Mục tiêu thành lập trong 3 tháng, do Ban Tổng giám đốc quyết định và chỉ đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp ngành dược phẩm: Nhận diện các công cụ đo lường hiệu quả hoạt động toàn diện, hỗ trợ xây dựng chiến lược phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Phòng Kế toán quản trị và Quản lý hiệu suất: Áp dụng mô hình BSC để cải tiến hệ thống báo cáo, phân tích tài chính và phi tài chính, từ đó hỗ trợ ra quyết định chính xác hơn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kinh tế, Quản trị kinh doanh: Tham khảo phương pháp vận dụng BSC trong thực tiễn doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực dược phẩm, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các tổ chức tư vấn quản lý và đào tạo doanh nghiệp: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để tư vấn, thiết kế hệ thống đo lường hiệu quả hoạt động phù hợp với đặc thù ngành dược và doanh nghiệp Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thẻ điểm cân bằng (BSC) là gì và tại sao cần áp dụng trong doanh nghiệp?
    BSC là công cụ quản lý chiến lược giúp chuyển đổi tầm nhìn và chiến lược thành các mục tiêu và chỉ tiêu đo lường trên bốn phương diện: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển. Áp dụng BSC giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện, cân bằng giữa các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, nâng cao hiệu quả quản trị và cạnh tranh.

  2. DAPHARCO hiện đang gặp những khó khăn gì trong việc đo lường thành quả hoạt động?
    Công ty chủ yếu sử dụng các chỉ số tài chính truyền thống, thiếu các thước đo phi tài chính như sự hài lòng khách hàng, hiệu quả quy trình và năng lực nhân sự. Điều này làm hạn chế khả năng dự báo và cải tiến hoạt động kinh doanh.

  3. Làm thế nào để xây dựng hệ thống BSC phù hợp với đặc thù của DAPHARCO?
    Cần xác định rõ tầm nhìn, chiến lược công ty, sau đó lựa chọn các mục tiêu và chỉ tiêu đo lường phù hợp với từng phương diện BSC. Việc này đòi hỏi sự tham gia của các phòng ban chức năng và sự cam kết từ ban lãnh đạo để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

  4. BSC có thể giúp cải thiện hiệu quả hoạt động như thế nào?
    BSC giúp doanh nghiệp cân bằng giữa các mục tiêu tài chính và phi tài chính, tạo ra hệ thống đo lường toàn diện, từ đó phát hiện sớm các vấn đề, thúc đẩy đổi mới quy trình, nâng cao sự hài lòng khách hàng và phát triển nguồn nhân lực, góp phần tăng trưởng bền vững.

  5. Thách thức lớn nhất khi triển khai BSC tại DAPHARCO là gì?
    Thách thức chính là sự phức tạp trong việc chuyển đổi các mục tiêu chiến lược thành các chỉ tiêu đo lường cụ thể, đồng thời cần có sự thay đổi về tư duy quản lý và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong công ty. Ngoài ra, việc đầu tư nguồn lực và công nghệ cũng là yếu tố quan trọng cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý thuyết về Thẻ điểm cân bằng và vận dụng thành công mô hình này để đánh giá thành quả hoạt động tại DAPHARCO năm 2013.
  • Kết quả nghiên cứu chỉ ra sự thiếu hụt các chỉ số phi tài chính trong hệ thống đo lường hiện tại của công ty, ảnh hưởng đến khả năng quản trị và phát triển bền vững.
  • Đề xuất xây dựng hệ thống BSC toàn diện với các chỉ tiêu cụ thể trên bốn phương diện nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của DAPHARCO.
  • Các giải pháp tập trung vào phát triển chỉ số khách hàng, cải tiến quy trình nội bộ, nâng cao năng lực nhân sự và công nghệ, đồng thời thành lập bộ phận chuyên trách BSC.
  • Tiếp theo, công ty cần triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm, đồng thời theo dõi, đánh giá và điều chỉnh hệ thống BSC để đảm bảo tính hiệu quả và phù hợp với sự phát triển của doanh nghiệp.

Hành động ngay hôm nay để áp dụng Thẻ điểm cân bằng sẽ giúp DAPHARCO không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn củng cố vị thế trên thị trường dược phẩm đầy cạnh tranh.