Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển và cạnh tranh gay gắt, việc xác định giá thành sản phẩm chính xác trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp sản xuất. Tại Việt Nam, phần lớn doanh nghiệp vẫn áp dụng phương pháp tính giá truyền thống, trong đó chi phí gián tiếp được phân bổ dựa trên tiêu thức chi phí nhân công trực tiếp. Tuy nhiên, với sự gia tăng tỷ trọng chi phí sản xuất chung và sự đa dạng hóa sản phẩm, phương pháp này không còn phản ánh đúng bản chất chi phí, dẫn đến sai lệch trong giá thành sản phẩm. Luận văn tập trung nghiên cứu vận dụng phương pháp tính giá dựa trên cơ sở hoạt động (Activity Based Costing - ABC) tại Công ty Nguồn Lực Quảng Nam nhằm nâng cao độ chính xác trong tính giá thành sản phẩm may mặc, cụ thể là quần không túi MQ#1927 và quần túi hông MQ#1928.

Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa lý luận về phương pháp ABC, phân tích thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành tại công ty, đánh giá ưu nhược điểm của phương pháp truyền thống, đồng thời vận dụng phương pháp ABC để so sánh và đề xuất giải pháp cải tiến. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên số liệu thu thập trực tiếp từ hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty trong giai đoạn gần đây, với phạm vi tập trung tại nhà máy sản xuất đặt tại Quảng Nam.

Việc áp dụng phương pháp ABC không chỉ giúp phản ánh chính xác hơn chi phí sản xuất, mà còn cung cấp thông tin chi tiết về cơ cấu chi phí từng sản phẩm, hỗ trợ nhà quản trị trong việc ra quyết định chiến lược, nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Đây là một bước tiến quan trọng trong công tác kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất may mặc ở Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Phương pháp tính giá dựa trên cơ sở hoạt động (ABC) được phát triển nhằm khắc phục những hạn chế của phương pháp tính giá truyền thống. Theo đó, chi phí gián tiếp không còn được phân bổ dựa trên một tiêu thức đơn lẻ như chi phí nhân công trực tiếp, mà được phân bổ dựa trên mức độ tiêu hao các hoạt động tạo ra chi phí. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Nguồn lực (Resources): Các yếu tố kinh tế như nhân công, nguyên vật liệu, thiết bị được sử dụng để thực hiện các hoạt động.
  • Hoạt động (Activities): Các sự kiện hoặc nghiệp vụ phát sinh chi phí trong quá trình sản xuất, ví dụ như kiểm tra chất lượng, vận chuyển nguyên liệu, chuẩn bị máy móc.
  • Đối tượng chịu chi phí (Cost Objects): Sản phẩm, dịch vụ hoặc khách hàng mà chi phí được phân bổ đến.
  • Tiêu thức phân bổ chi phí nguồn lực (Resource Drivers): Yếu tố đo lường mức độ tiêu hao nguồn lực cho từng hoạt động, ví dụ như số giờ lao động, số lần sử dụng máy.
  • Tiêu thức phân bổ chi phí hoạt động (Activity Drivers): Yếu tố đo lường mức độ tiêu hao hoạt động cho từng đối tượng chịu chi phí, có thể là số lần thực hiện, thời gian thực hiện hoặc mức độ phức tạp của hoạt động.

Phương pháp ABC được thực hiện qua hai giai đoạn chính: phân bổ chi phí nguồn lực vào các hoạt động, sau đó phân bổ chi phí hoạt động vào các đối tượng chịu chi phí dựa trên tiêu thức phân bổ phù hợp. Ngoài ra, nghiên cứu còn vận dụng mô hình quản trị dựa trên hoạt động (Activity Based Management - ABM) nhằm cải tiến quy trình và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập trực tiếp từ Công ty Nguồn Lực Quảng Nam thông qua quan sát thực tế quy trình sản xuất, phỏng vấn cán bộ quản lý và nhân viên kế toán, cùng với việc thu thập các báo cáo tài chính, bảng kê chi phí và tài liệu kế toán chi tiết. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các hoạt động sản xuất liên quan đến hai sản phẩm quần không túi MQ#1927 và quần túi hông MQ#1928 trong kỳ sản xuất gần nhất.

Phương pháp phân tích sử dụng bao gồm:

  • Phân tích định lượng chi phí sản xuất theo phương pháp truyền thống và phương pháp ABC.
  • So sánh tỷ lệ phân bổ chi phí và giá thành sản phẩm giữa hai phương pháp.
  • Phân tích định tính về ưu nhược điểm, thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng phương pháp ABC.
  • Sử dụng bảng ma trận chi phí hoạt động (EAD) và ma trận hoạt động sản phẩm (APD) để xác định tiêu thức phân bổ chi phí phù hợp.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong khoảng 6 tháng, từ thu thập số liệu, phân tích đến đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân bổ chi phí sản xuất chung theo phương pháp truyền thống gây sai lệch giá thành: Chi phí sản xuất chung được phân bổ chủ yếu dựa trên chi phí nhân công trực tiếp, trong khi chi phí nhân công chỉ chiếm khoảng 20-25% tổng chi phí sản xuất. Điều này dẫn đến việc giá thành sản phẩm bị đội lên hoặc hạ thấp không chính xác, ảnh hưởng đến quyết định giá bán và chiến lược sản phẩm.

  2. Phương pháp ABC giúp phân bổ chi phí chính xác hơn: Áp dụng phương pháp ABC, chi phí sản xuất chung được phân bổ dựa trên các hoạt động thực tế như số giờ máy chạy, số lần kiểm tra chất lượng, số lệnh sản xuất. Kết quả cho thấy giá thành sản phẩm quần không túi MQ#1927 giảm khoảng 8%, trong khi quần túi hông MQ#1928 tăng khoảng 5% so với phương pháp truyền thống, phản ánh đúng mức độ tiêu hao nguồn lực của từng sản phẩm.

  3. Xác định rõ các hoạt động và tiêu thức phân bổ chi phí: Qua phân tích, công ty đã xác định được 5 cấp độ hoạt động gồm hoạt động cấp đơn vị sản phẩm, lô sản phẩm, sản phẩm, khách hàng và hỗ trợ phương tiện sản xuất. Việc lựa chọn tiêu thức phân bổ phù hợp như số giờ lao động, số lần máy chạy giúp tăng độ tin cậy của thông tin chi phí.

  4. Khó khăn trong áp dụng phương pháp ABC: Công ty gặp phải một số khó khăn như chi phí triển khai hệ thống ABC cao hơn phương pháp truyền thống, yêu cầu phối hợp nhiều phòng ban, và cần nâng cao nhận thức của cán bộ nhân viên về phương pháp mới. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của ban lãnh đạo và đào tạo chuyên sâu, các khó khăn này đang được từng bước khắc phục.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp ABC vượt trội hơn phương pháp truyền thống trong việc phản ánh chính xác chi phí sản xuất, đặc biệt trong bối cảnh chi phí sản xuất chung chiếm tỷ trọng lớn và sản phẩm đa dạng. Việc phân bổ chi phí dựa trên hoạt động giúp nhà quản trị hiểu rõ hơn về nguồn sinh phí và mức độ tiêu hao nguồn lực của từng sản phẩm, từ đó đưa ra quyết định giá bán và chiến lược sản phẩm hợp lý hơn.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành may mặc tại Việt Nam, kết quả này tương đồng với xu hướng áp dụng ABC nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Việc trình bày dữ liệu qua bảng so sánh chi phí sản xuất và giá thành giữa hai phương pháp giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và lợi ích của phương pháp ABC.

Tuy nhiên, chi phí và công sức triển khai hệ thống ABC là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Do đó, việc lựa chọn áp dụng phương pháp này cần cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên quy mô, đặc điểm sản xuất và nguồn lực của doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng hệ thống kế toán chi phí theo phương pháp ABC: Công ty cần hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí dựa trên cơ sở hoạt động, bao gồm việc xác định đầy đủ các hoạt động, tiêu thức phân bổ và quy trình thu thập dữ liệu. Mục tiêu nâng cao độ chính xác của giá thành sản phẩm trong vòng 12 tháng tới, do phòng kế toán chủ trì phối hợp với các phòng ban liên quan.

  2. Đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng cho cán bộ nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phương pháp ABC và quản trị chi phí cho đội ngũ kế toán, quản lý sản xuất và các bộ phận liên quan nhằm đảm bảo sự hiểu biết và phối hợp hiệu quả. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng nhân sự và phòng kế toán phối hợp thực hiện.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ triển khai ABC: Đầu tư phần mềm kế toán quản trị tích hợp chức năng ABC để tự động hóa việc thu thập và phân tích dữ liệu chi phí, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả quản lý. Kế hoạch triển khai trong 18 tháng, do ban giám đốc và phòng công nghệ thông tin quyết định và giám sát.

  4. Tăng cường kiểm soát và đánh giá hiệu quả hoạt động: Áp dụng mô hình quản trị dựa trên hoạt động (ABM) để liên tục phân tích, đánh giá và cải tiến các hoạt động sản xuất, loại bỏ các hoạt động không tạo giá trị, từ đó giảm chi phí và nâng cao năng suất. Thực hiện theo chu kỳ hàng quý, do phòng quản lý chất lượng và phòng kế toán phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất: Luận văn cung cấp thông tin chi tiết về phương pháp ABC và cách vận dụng thực tiễn, giúp nhà quản trị nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và ra quyết định chiến lược giá bán.

  2. Chuyên viên kế toán quản trị: Tài liệu là nguồn tham khảo quý giá để hiểu rõ các bước triển khai hệ thống kế toán chi phí theo phương pháp ABC, từ đó áp dụng vào công tác kế toán tại doanh nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên kinh tế: Luận văn tổng hợp lý thuyết và thực tiễn vận dụng phương pháp ABC trong ngành may mặc, hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu và giảng dạy về kế toán quản trị.

  4. Các doanh nghiệp ngành may mặc và sản xuất đa sản phẩm: Thông qua nghiên cứu trường hợp cụ thể tại Công ty Nguồn Lực Quảng Nam, các doanh nghiệp có thể học hỏi kinh nghiệm áp dụng ABC để cải thiện công tác tính giá thành và quản lý chi phí.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phương pháp ABC khác gì so với phương pháp tính giá truyền thống?
    Phương pháp ABC phân bổ chi phí gián tiếp dựa trên mức độ tiêu hao các hoạt động cụ thể, trong khi phương pháp truyền thống thường dựa trên một tiêu thức đơn lẻ như chi phí nhân công trực tiếp, dẫn đến sai lệch trong giá thành sản phẩm.

  2. Áp dụng phương pháp ABC có tốn kém không?
    Việc triển khai ABC đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống kế toán, đào tạo nhân sự và công nghệ thông tin, nhưng lợi ích lâu dài về độ chính xác chi phí và hiệu quả quản lý thường vượt trội so với chi phí bỏ ra.

  3. Làm thế nào để xác định các hoạt động và tiêu thức phân bổ trong ABC?
    Các hoạt động được xác định qua phân tích quy trình sản xuất, phỏng vấn nhân viên và đánh giá nguồn sinh phí. Tiêu thức phân bổ được lựa chọn dựa trên mối quan hệ nhân quả giữa hoạt động và đối tượng chịu chi phí, có thể là số lần thực hiện, thời gian hoặc mức độ phức tạp.

  4. Phương pháp ABC phù hợp với loại hình doanh nghiệp nào?
    ABC phù hợp với các doanh nghiệp sản xuất đa dạng sản phẩm, có chi phí gián tiếp lớn và phức tạp, đặc biệt là các doanh nghiệp quy mô vừa và lớn có đủ nguồn lực triển khai.

  5. Làm sao để khắc phục khó khăn khi áp dụng ABC?
    Cần có sự cam kết từ ban lãnh đạo, đào tạo bài bản cho nhân viên, phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và ứng dụng công nghệ thông tin để giảm thiểu chi phí và tăng hiệu quả triển khai.

Kết luận

  • Phương pháp tính giá dựa trên cơ sở hoạt động (ABC) giúp phân bổ chi phí sản xuất chung chính xác hơn, phản ánh đúng mức độ tiêu hao nguồn lực của từng sản phẩm.
  • Áp dụng ABC tại Công ty Nguồn Lực Quảng Nam đã làm thay đổi giá thành sản phẩm, giúp nhà quản trị có thông tin tin cậy để ra quyết định giá bán và chiến lược sản phẩm.
  • Việc triển khai ABC đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các phòng ban, đầu tư công nghệ và nâng cao nhận thức nhân viên.
  • Phương pháp ABC không chỉ cải thiện công tác kế toán chi phí mà còn hỗ trợ quản trị hoạt động, cắt giảm chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống ABC tại công ty trong vòng 12-18 tháng tới, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Nhà quản trị và chuyên viên kế toán tại các doanh nghiệp sản xuất nên cân nhắc áp dụng phương pháp ABC để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và ra quyết định kinh doanh chính xác hơn trong môi trường cạnh tranh hiện đại.