I. Lý luận về xung đột xã hội và vai trò của nhà nước
Luận án phân tích xung đột xã hội như một hiện tượng phổ biến trong xã hội, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang chuyển đổi kinh tế và hội nhập quốc tế. Nhà nước được xem là chủ thể chính trong việc giải quyết xung đột xã hội, thông qua các chính sách và pháp luật. Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng hệ thống pháp luật và bộ máy quản lý nhà nước để đảm bảo ổn định xã hội và phát triển bền vững.
1.1. Khái niệm và nguyên nhân xung đột xã hội
Xung đột xã hội được định nghĩa là sự mâu thuẫn giữa các nhóm, tầng lớp trong xã hội, phát sinh từ sự khác biệt về lợi ích, quan điểm, hoặc điều kiện sống. Nguyên nhân chính bao gồm sự bất bình đẳng trong phân phối tài nguyên, sự yếu kém trong quản lý nhà nước, và tác động của toàn cầu hóa. Luận án chỉ ra rằng, xung đột lợi ích là yếu tố cốt lõi dẫn đến các mâu thuẫn xã hội.
1.2. Vai trò của nhà nước trong giải quyết xung đột
Vai trò nhà nước được thể hiện qua việc xây dựng và thực thi các chính sách xã hội, đảm bảo công bằng xã hội và bảo vệ quyền lợi của người dân. Nhà nước cần tăng cường đối thoại xã hội và hòa giải xung đột để giảm thiểu căng thẳng. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao năng lực quản lý của các cơ quan nhà nước.
II. Thực trạng xung đột xã hội và vai trò của nhà nước Việt Nam
Luận án đánh giá thực trạng xung đột xã hội tại Việt Nam từ thời kỳ đổi mới (1986) đến nay. Các xung đột chủ yếu xoay quanh vấn đề đất đai, môi trường, và bất bình đẳng xã hội. Nhà nước Việt Nam đã có những thành công trong việc giải quyết các điểm nóng xã hội, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc đảm bảo an ninh xã hội và phát triển xã hội bền vững.
2.1. Đặc điểm xung đột xã hội tại Việt Nam
Các xung đột xã hội tại Việt Nam thường diễn ra ở cả nông thôn và thành thị, với sự tham gia của nhiều nhóm xã hội khác nhau. Các vụ việc như Dương Nội (Hà Nội) và Thủ Thiêm (TP.HCM) là minh chứng cho sự phức tạp của các xung đột này. Luận án chỉ ra rằng, sự thiếu minh bạch trong quản lý đất đai và sự yếu kém trong thực thi pháp luật là nguyên nhân chính dẫn đến các xung đột.
2.2. Thành công và hạn chế của nhà nước
Nhà nước Việt Nam đã đạt được những thành công nhất định trong việc giải quyết các xung đột xã hội, đặc biệt là các điểm nóng chính trị - xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế, như sự thiếu đồng bộ trong chính sách, sự yếu kém trong quản lý nhà nước, và sự thiếu minh bạch trong quá trình giải quyết xung đột. Luận án đề xuất cần tăng cường sự tham gia của người dân và các tổ chức xã hội trong quá trình giải quyết xung đột.
III. Giải pháp nâng cao vai trò của nhà nước trong giải quyết xung đột
Luận án đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao vai trò nhà nước trong việc giải quyết xung đột xã hội tại Việt Nam. Các giải pháp bao gồm hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường năng lực quản lý của các cơ quan nhà nước, và thúc đẩy đối thoại xã hội. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng một cơ chế giải quyết xung đột hiệu quả, đảm bảo ổn định xã hội và phát triển bền vững.
3.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật
Luận án đề xuất cần tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt trong các lĩnh vực dễ xảy ra xung đột xã hội như đất đai, môi trường, và lao động. Việc này sẽ giúp tạo ra một khuôn khổ pháp lý vững chắc, đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quá trình giải quyết xung đột.
3.2. Tăng cường đối thoại xã hội
Đối thoại xã hội được xem là một công cụ quan trọng trong việc giải quyết xung đột xã hội. Luận án đề xuất cần tăng cường sự tham gia của người dân và các tổ chức xã hội trong quá trình đối thoại, nhằm tạo ra sự đồng thuận và giảm thiểu căng thẳng. Điều này sẽ góp phần xây dựng một xã hội hòa bình và ổn định.
