Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới, các doanh nghiệp trong nước phải đối mặt với môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Đặc biệt, ngành xăng dầu, một lĩnh vực chiến lược quan trọng, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ biến động giá dầu thế giới và sự cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp đầu mối và thương nhân phân phối. Theo số liệu thống kê giai đoạn 2020-2022, thị trường xăng dầu Việt Nam có sự tham gia của 38 doanh nghiệp đầu mối và hơn 300 thương nhân phân phối, tạo nên áp lực cạnh tranh lớn. Công ty xăng dầu Hà Sơn Bình, thành lập năm 1991 và là thành viên của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam, cũng không nằm ngoài xu thế này.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là vận dụng ma trận SWOT để hoạch định chiến lược kinh doanh cho Công ty xăng dầu Hà Sơn Bình trong giai đoạn 2023-2027, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Công ty xăng dầu Hà Sơn Bình, sử dụng số liệu thu thập trong giai đoạn 2020-2022. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp một công cụ phân tích chiến lược hiệu quả, giúp doanh nghiệp nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, từ đó đề xuất các giải pháp chiến lược phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh và vị thế trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về ma trận SWOT và lý thuyết hoạch định chiến lược kinh doanh. Ma trận SWOT là công cụ phân tích chiến lược giúp doanh nghiệp xác định điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), cơ hội (Opportunities) và thách thức (Threats) từ môi trường nội bộ và bên ngoài. Lý thuyết này được phát triển từ những năm 1960-1970 và đã được ứng dụng rộng rãi trong quản trị doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, lý thuyết hoạch định chiến lược kinh doanh được xây dựng dựa trên các quan điểm của các nhà nghiên cứu như Alfred Chandler, Fred R. David và Michael Porter. Chiến lược kinh doanh được hiểu là tập hợp các quyết định và hành động nhằm đạt được mục tiêu dài hạn, tận dụng cơ hội và đối phó với thách thức từ môi trường kinh doanh. Các khái niệm chính bao gồm: chiến lược cấp doanh nghiệp, cấp đơn vị kinh doanh và cấp chức năng; các loại chiến lược như chiến lược khác biệt hóa, tập trung, thâm nhập thị trường, phát triển thị trường và phát triển sản phẩm.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động kinh doanh của Công ty xăng dầu Hà Sơn Bình giai đoạn 2020-2022, các tài liệu nghiên cứu liên quan đến ma trận SWOT và hoạch định chiến lược kinh doanh trong ngành xăng dầu. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát bảng hỏi với 160 cán bộ và lãnh đạo của Công ty nhằm đánh giá quan điểm về điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm: phương pháp so sánh để đánh giá sự biến động các chỉ tiêu kinh doanh qua các năm; phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp số liệu tài chính và hoạt động kinh doanh; phương pháp phân tích tổng hợp để đánh giá năng lực cạnh tranh và môi trường kinh doanh. Cỡ mẫu 160 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các bộ phận quản lý và nhân viên chủ chốt. Thời gian nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2020-2023 với đề xuất chiến lược cho giai đoạn 2023-2027.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân tích môi trường kinh doanh: Công ty xăng dầu Hà Sơn Bình hoạt động trong môi trường kinh tế có tốc độ tăng trưởng GDP khoảng 6-7% giai đoạn 2020-2022, tuy nhiên chịu ảnh hưởng bởi biến động giá dầu thế giới và các chính sách pháp luật liên quan. Môi trường ngành có sự cạnh tranh cao với 38 doanh nghiệp đầu mối và hơn 300 thương nhân phân phối.

  2. Môi trường nội bộ: Công ty có điểm mạnh về hệ thống kho bể hiện đại, mạng lưới cửa hàng xăng dầu rộng khắp, đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn cao và tiềm lực tài chính ổn định. Tuy nhiên, điểm yếu gồm chi phí kinh doanh còn cao, số lượng cửa hàng phân bố rải rác gây khó khăn trong quản lý, và chưa có bộ phận chuyên trách marketing.

  3. Ma trận SWOT: Qua khảo sát và phân tích, các cơ hội chính gồm sự phát triển của khoa học công nghệ, chính sách hỗ trợ của Chính phủ, và nhu cầu sử dụng xăng dầu tăng cao. Nguy cơ gồm biến động kinh tế thế giới, cạnh tranh gay gắt, và rủi ro về nguồn nhân lực. Kết hợp các yếu tố này, Công ty đã xây dựng các chiến lược phát triển thị trường, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và cải tiến hoạt động quản trị.

  4. Kết quả hoạt động kinh doanh: Giai đoạn 2020-2022, doanh thu của Công ty tăng trung bình khoảng 8% mỗi năm, thị phần duy trì ổn định trong bối cảnh cạnh tranh. Năng suất lao động và hiệu quả tài chính có xu hướng cải thiện, tuy nhiên vẫn còn tiềm năng phát triển trong việc tối ưu hóa chi phí và mở rộng mạng lưới phân phối.

Thảo luận kết quả

Việc ứng dụng ma trận SWOT giúp Công ty xăng dầu Hà Sơn Bình có cái nhìn toàn diện về môi trường kinh doanh và nội bộ, từ đó đề xuất các chiến lược phù hợp. So với các nghiên cứu tương tự trong ngành xăng dầu như tại Công ty xăng dầu Hà Tĩnh và PVOIL Phú Yên, kết quả cho thấy sự tương đồng về các yếu tố cơ hội và thách thức, đồng thời nhấn mạnh vai trò của tiềm lực tài chính và nguồn nhân lực trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện sự biến động doanh thu và thị phần qua các năm, bảng tổng hợp điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, cũng như sơ đồ ma trận SWOT để minh họa các chiến lược đề xuất. Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc hoạch định chiến lược bài bản, khoa học trong bối cảnh thị trường xăng dầu biến động và cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Mở rộng và tối ưu hóa mạng lưới phân phối: Tăng cường phát triển các cửa hàng xăng dầu tại các khu vực tiềm năng, đồng thời tái cấu trúc mạng lưới hiện tại để nâng cao hiệu quả quản lý. Mục tiêu tăng thị phần thêm khoảng 5% trong giai đoạn 2023-2027. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Công ty phối hợp với phòng kinh doanh và quản lý cửa hàng.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Đầu tư đào tạo chuyên môn và kỹ năng quản lý cho cán bộ công nhân viên, xây dựng bộ phận marketing chuyên trách để tăng cường năng lực cạnh tranh. Mục tiêu cải thiện năng suất lao động 10% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và đào tạo.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị: Triển khai hệ thống quản lý hiện đại, tích hợp công nghệ số để tối ưu hóa quy trình kinh doanh và nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng. Mục tiêu hoàn thành trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng công nghệ thông tin và quản lý dự án.

  4. Tăng cường nghiên cứu và phát triển sản phẩm: Đẩy mạnh hoạt động R&D để cải tiến sản phẩm, phát triển các dịch vụ giá trị gia tăng nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Mục tiêu tăng doanh thu từ sản phẩm mới 15% vào năm 2027. Chủ thể thực hiện: Phòng nghiên cứu và phát triển.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp xăng dầu: Giúp hiểu rõ cách thức vận dụng ma trận SWOT trong hoạch định chiến lược, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị và phát triển bền vững.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh: Cung cấp cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu thực tiễn về ứng dụng công cụ phân tích chiến lược trong doanh nghiệp thực tế.

  3. Chuyên gia tư vấn chiến lược: Là tài liệu tham khảo hữu ích để xây dựng các giải pháp chiến lược phù hợp với đặc thù ngành xăng dầu và môi trường kinh doanh Việt Nam.

  4. Các phòng ban chức năng trong doanh nghiệp: Như phòng marketing, nhân sự, tài chính có thể áp dụng các đề xuất để cải tiến hoạt động chuyên môn, góp phần thực hiện chiến lược chung của doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ma trận SWOT là gì và tại sao lại quan trọng trong hoạch định chiến lược?
    Ma trận SWOT là công cụ phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp. Nó giúp nhà quản trị có cái nhìn tổng quan, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp để tận dụng ưu thế và khắc phục hạn chế.

  2. Phương pháp thu thập dữ liệu trong nghiên cứu này như thế nào?
    Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, hoạt động kinh doanh và dữ liệu sơ cấp qua khảo sát 160 cán bộ, lãnh đạo nhằm thu thập thông tin đa chiều, đảm bảo tính khách quan và chính xác.

  3. Các chiến lược đề xuất dựa trên ma trận SWOT có thể áp dụng trong thực tế ra sao?
    Các chiến lược như mở rộng mạng lưới phân phối, nâng cao chất lượng nhân lực, ứng dụng công nghệ và phát triển sản phẩm được thiết kế cụ thể, có mục tiêu rõ ràng và lộ trình thực hiện, phù hợp với điều kiện thực tế của Công ty.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của chiến lược kinh doanh đã hoạch định?
    Hiệu quả được đánh giá qua các chỉ tiêu tài chính như doanh thu, lợi nhuận, thị phần, năng suất lao động và sự hài lòng của khách hàng, đồng thời theo dõi tiến độ thực hiện các kế hoạch chiến lược.

  5. Có thể áp dụng ma trận SWOT cho các doanh nghiệp khác ngoài ngành xăng dầu không?
    Có, ma trận SWOT là công cụ phổ biến và linh hoạt, có thể áp dụng cho nhiều ngành nghề khác nhau để phân tích môi trường kinh doanh và xây dựng chiến lược phù hợp.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về ma trận SWOT và hoạch định chiến lược kinh doanh, đồng thời vận dụng thành công vào phân tích thực trạng và đề xuất chiến lược cho Công ty xăng dầu Hà Sơn Bình.
  • Phân tích SWOT giúp nhận diện rõ điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, từ đó xây dựng các chiến lược phát triển phù hợp giai đoạn 2023-2027.
  • Các chiến lược đề xuất tập trung vào mở rộng mạng lưới phân phối, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ và phát triển sản phẩm mới.
  • Nghiên cứu cung cấp tài liệu tham khảo quý giá cho lãnh đạo doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và chuyên gia tư vấn trong lĩnh vực quản trị kinh doanh.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thực hiện chiến lược, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh kịp thời để đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu này để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh đầy biến động hiện nay.