Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành y tế đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Các bệnh viện công lập, trong đó có Bệnh viện Xây dựng, là những đơn vị trực tiếp cung cấp dịch vụ y tế với đội ngũ cán bộ trình độ cao và cơ sở vật chất hiện đại. Tuy nhiên, việc tổ chức kế toán tại các bệnh viện công lập còn nhiều hạn chế, đặc biệt khi chuyển đổi sang cơ chế tài chính mới. Thông tin kế toán chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu quản lý, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực và chất lượng dịch vụ y tế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện tổ chức kế toán tại Bệnh viện Xây dựng nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán phục vụ quản lý và điều hành. Nghiên cứu tập trung vào phân tích thực trạng tổ chức kế toán trong năm 2020 tại bệnh viện, đánh giá các mặt ưu điểm, hạn chế và đề xuất giải pháp phù hợp. Phạm vi nghiên cứu bao gồm công tác kế toán tài chính trong bệnh viện, với số liệu thu thập từ phòng Tài chính - Kế toán và các khoa chuyên môn.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải tiến tổ chức kế toán, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, minh bạch thông tin và hỗ trợ ra quyết định chính xác. Qua đó, bệnh viện có thể phát huy tối đa vai trò của kế toán trong việc quản lý nguồn lực, đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL), bao gồm:

  • Lý thuyết về đơn vị sự nghiệp công lập: Đơn vị SNCL là tổ chức do Nhà nước thành lập, hoạt động không vì lợi nhuận, cung cấp dịch vụ công, được tài trợ chủ yếu từ ngân sách nhà nước. Đặc điểm chính là mục tiêu phục vụ lợi ích cộng đồng, sản phẩm mang tính bền vững và không cạnh tranh, chịu sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước.

  • Lý thuyết về tổ chức kế toán: Tổ chức kế toán là hệ thống các yếu tố cấu thành, bao gồm tổ chức vận dụng các phương pháp kế toán (chứng từ, tài khoản, tính giá, tổng hợp cân đối), tổ chức bộ máy kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm thu nhận, xử lý, phân tích, kiểm tra và cung cấp thông tin kế toán phục vụ quản lý.

  • Nguyên tắc tổ chức kế toán: Đảm bảo tính khoa học, hợp lý, phù hợp với đặc điểm đơn vị, tuân thủ pháp luật, nguyên tắc thống nhất, tiết kiệm và hiệu quả, bất kiêm nhiệm trong tổ chức bộ máy kế toán.

Các khái niệm chính bao gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức kế toán, hệ thống tài khoản kế toán (TKKT), chứng từ kế toán, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích và xử lý số liệu kết hợp với khảo sát thực tế tại Bệnh viện Xây dựng. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ phòng Tài chính - Kế toán và các khoa chuyên môn của bệnh viện, bao gồm chứng từ, sổ sách kế toán, báo cáo tài chính năm 2020. Ngoài ra, tổng hợp các văn bản pháp lý, chế độ kế toán hành chính sự nghiệp, các tài liệu chuyên ngành và nghiên cứu trước đây về tổ chức kế toán trong đơn vị SNCL.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn Bệnh viện Xây dựng làm đối tượng nghiên cứu điển hình trong hệ thống bệnh viện công lập, với quy mô và đặc điểm quản lý đại diện cho các đơn vị tương tự.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp quy nạp, diễn giải, so sánh và thống kê để đánh giá thực trạng tổ chức kế toán, xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Phân tích các quy trình thu thập, xử lý thông tin kế toán, tổ chức bộ máy kế toán và công tác kiểm tra kế toán.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích số liệu năm 2020, tổng hợp lý luận và thực tiễn trong giai đoạn 2021-2022, hoàn thiện đề xuất giải pháp và báo cáo luận văn năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán chưa đồng bộ và hiệu quả: Bệnh viện Xây dựng áp dụng mô hình tổ chức bộ máy kế toán vừa tập trung vừa phân tán, tuy nhiên còn tồn tại sự chồng chéo trong phân công nhiệm vụ giữa phòng kế toán trung tâm và các đơn vị trực thuộc. Khoảng 30% nhân viên kế toán chưa được đào tạo bài bản về nghiệp vụ kế toán hành chính sự nghiệp, ảnh hưởng đến chất lượng công tác kế toán.

  2. Hệ thống chứng từ và quy trình thu thập thông tin kế toán còn bất cập: Việc lập và kiểm tra chứng từ kế toán chưa đảm bảo tính kịp thời và chính xác, dẫn đến tỷ lệ sai sót trong chứng từ khoảng 12%. Quy trình luân chuyển chứng từ còn thủ công, gây chậm trễ trong việc tổng hợp số liệu và lập báo cáo.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán còn hạn chế: Mặc dù bệnh viện đã triển khai phần mềm kế toán, nhưng chỉ khoảng 60% nghiệp vụ được xử lý qua phần mềm, phần còn lại vẫn thực hiện thủ công, làm giảm hiệu quả xử lý và tăng nguy cơ sai sót.

  4. Báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý: Các báo cáo kế toán chưa phản ánh kịp thời và đầy đủ các chỉ tiêu tài chính quan trọng, đặc biệt trong việc theo dõi nguồn thu, chi và quản lý tài sản công. Tỷ lệ báo cáo gửi trễ hạn chiếm khoảng 15%, ảnh hưởng đến công tác ra quyết định của lãnh đạo.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc tổ chức bộ máy kế toán chưa phù hợp với quy mô và đặc điểm hoạt động của bệnh viện, thiếu sự phân công rõ ràng và đào tạo chuyên sâu cho nhân viên kế toán. So với một số nghiên cứu trong ngành y tế công lập, như tại Bệnh viện C Đà Nẵng hay Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, Bệnh viện Xây dựng còn chậm trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và hoàn thiện quy trình kế toán.

Việc tổ chức thu thập và xử lý thông tin kế toán chưa khoa học làm giảm tính chính xác và kịp thời của thông tin, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính và minh bạch nguồn lực. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ sai sót chứng từ, mức độ ứng dụng CNTT và thời gian lập báo cáo giữa các bệnh viện công lập có thể minh họa rõ nét sự khác biệt này.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện tổ chức kế toán theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin, đồng thời nâng cao năng lực nhân sự và xây dựng quy trình chuẩn mực. Điều này không chỉ giúp Bệnh viện Xây dựng nâng cao hiệu quả quản lý tài chính mà còn góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính và phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tái cấu trúc bộ máy kế toán theo mô hình tập trung có phân cấp rõ ràng: Đề nghị bệnh viện tổ chức lại bộ máy kế toán theo mô hình tập trung, phân công nhiệm vụ rõ ràng giữa phòng kế toán trung tâm và các đơn vị trực thuộc nhằm giảm thiểu chồng chéo và nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện dự kiến trong 6 tháng, do Ban Giám đốc phối hợp với phòng Tổ chức cán bộ chủ trì.

  2. Xây dựng và chuẩn hóa hệ thống chứng từ kế toán điện tử: Áp dụng hệ thống chứng từ kế toán điện tử đồng bộ, đảm bảo tính pháp lý, minh bạch và kịp thời trong thu thập thông tin kế toán. Mục tiêu giảm tỷ lệ sai sót chứng từ xuống dưới 5% trong vòng 1 năm. Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp với phòng CNTT triển khai.

  3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán: Mở rộng phạm vi sử dụng phần mềm kế toán, tự động hóa các quy trình xử lý nghiệp vụ, giảm thiểu thủ công. Đào tạo nhân viên kế toán sử dụng thành thạo phần mềm. Mục tiêu đạt 90% nghiệp vụ được xử lý qua phần mềm trong 12 tháng tới.

  4. Nâng cao chất lượng và kịp thời lập báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán: Xây dựng quy trình lập báo cáo chuẩn, đảm bảo đúng hạn và đầy đủ các chỉ tiêu theo quy định. Tổ chức tập huấn cho nhân viên kế toán về kỹ năng lập báo cáo và phân tích tài chính. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng Tài chính - Kế toán chủ trì.

  5. Đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán hành chính sự nghiệp, ứng dụng CNTT và kỹ năng kiểm tra, kiểm soát chứng từ. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân viên kế toán đạt chuẩn chuyên môn lên trên 80% trong 2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của tổ chức kế toán trong quản lý tài chính, từ đó có định hướng cải tiến phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động bệnh viện.

  2. Phòng Tài chính - Kế toán các đơn vị sự nghiệp công lập: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng, hoàn thiện quy trình kế toán, tổ chức bộ máy và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý công: Là tài liệu tham khảo quý giá về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, giúp phát triển nghiên cứu sâu hơn về quản lý tài chính công.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và y tế: Hỗ trợ đánh giá thực trạng và xây dựng chính sách, hướng dẫn về tổ chức kế toán, quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức kế toán lại quan trọng đối với bệnh viện công lập?
    Tổ chức kế toán giúp thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời, phục vụ quản lý nguồn lực hiệu quả, đảm bảo minh bạch tài chính và hỗ trợ ra quyết định đúng đắn trong bệnh viện.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với bệnh viện quy mô vừa?
    Mô hình vừa tập trung vừa phân tán được áp dụng phổ biến, nhưng cần phân công rõ ràng để tránh chồng chéo. Nghiên cứu đề xuất mô hình tập trung có phân cấp rõ ràng để nâng cao hiệu quả.

  3. Làm thế nào để giảm sai sót trong chứng từ kế toán?
    Chuẩn hóa hệ thống chứng từ, áp dụng chứng từ điện tử, tổ chức kiểm tra chặt chẽ và đào tạo nhân viên kế toán là các biện pháp hiệu quả để giảm sai sót.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin có vai trò gì trong tổ chức kế toán?
    CNTT giúp tự động hóa quy trình kế toán, nâng cao độ chính xác, giảm thời gian xử lý, đồng thời hỗ trợ quản lý dữ liệu và lập báo cáo nhanh chóng, chính xác.

  5. Làm sao để nâng cao năng lực đội ngũ kế toán tại bệnh viện?
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, cập nhật kiến thức mới về kế toán hành chính sự nghiệp và CNTT, đồng thời xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, khuyến khích học tập liên tục.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận về tổ chức kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong bệnh viện công lập.
  • Phân tích thực trạng tổ chức kế toán tại Bệnh viện Xây dựng cho thấy nhiều hạn chế về bộ máy, quy trình và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tái cấu trúc bộ máy, chuẩn hóa chứng từ, tăng cường CNTT và nâng cao năng lực nhân sự kế toán.
  • Giải pháp được thiết kế phù hợp với đặc điểm và quy mô hoạt động của bệnh viện, có tính khả thi cao.
  • Khuyến nghị triển khai trong vòng 1-2 năm để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, minh bạch thông tin và hỗ trợ phát triển bền vững bệnh viện.

Để tiếp tục phát triển, các đơn vị sự nghiệp công lập nên áp dụng các giải pháp này đồng thời nghiên cứu mở rộng ứng dụng công nghệ mới trong kế toán và quản lý tài chính. Hành động ngay hôm nay sẽ giúp nâng cao năng lực quản lý, đáp ứng yêu cầu tự chủ tài chính và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cho cộng đồng.