## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục phổ thông hiện nay, môn Lịch sử giữ vai trò quan trọng trong việc giáo dục tư tưởng, tình cảm đạo đức và truyền thống cho học sinh. Theo khảo sát tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, chỉ khoảng 30% giáo viên thường xuyên tổ chức hoạt động ngoại khóa trong dạy học lịch sử, trong khi 51% học sinh cho biết chưa từng tham gia hoạt động ngoại khóa liên quan đến môn học này. Thực trạng này đặt ra vấn đề cấp thiết về đổi mới phương pháp dạy học lịch sử nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục và phát triển toàn diện học sinh.

Luận văn tập trung nghiên cứu việc tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 12 tại trường THPT Thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh trong năm học 2019-2020. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định thực trạng, thiết kế nội dung và đề xuất các hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn.

Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại các trường THPT trên địa bàn Thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh, với đối tượng là học sinh lớp 12 và giáo viên bộ môn lịch sử. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đổi mới phương pháp dạy học lịch sử, đồng thời góp phần phát huy giá trị lịch sử địa phương, giáo dục lòng yêu nước và trách nhiệm công dân cho thế hệ trẻ.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

- **Lý thuyết dạy học trải nghiệm sáng tạo**: Nhấn mạnh vai trò của hoạt động thực tiễn trong phát triển năng lực và phẩm chất học sinh thông qua các hoạt động ngoại khóa, tham quan, thi tìm hiểu lịch sử.
- **Lý thuyết dạy học tích hợp liên môn**: Tích hợp kiến thức từ nhiều môn học như Văn học, Địa lý, Giáo dục công dân để giải quyết các vấn đề lịch sử địa phương, tạo sự liên kết kiến thức và phát triển toàn diện học sinh.
- **Khái niệm lịch sử địa phương**: Lịch sử của các vùng, địa phương là bộ phận cấu thành lịch sử dân tộc, có vai trò quan trọng trong giáo dục truyền thống và phát triển nhân cách học sinh.
- **Khái niệm tổ chức hoạt động ngoại khóa**: Hoạt động giáo dục ngoài giờ học chính khóa, bổ sung và hỗ trợ cho việc học tập trên lớp, giúp học sinh phát triển kỹ năng, tư duy và thái độ tích cực.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Sử dụng tài liệu thành văn (sách, báo, luận văn), tài liệu lưu trữ (văn kiện Đảng, tư liệu lịch sử), tài liệu điền dã (thực nghiệm tại các trường THPT), và tài liệu điện tử.
- **Phương pháp thu thập dữ liệu**: Điều tra khảo sát ý kiến giáo viên và học sinh về thực trạng tổ chức hoạt động ngoại khóa; quan sát và thực nghiệm sư phạm tổ chức các hoạt động thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ.
- **Phương pháp phân tích**: Phân tích định lượng số liệu khảo sát, sử dụng thống kê mô tả để đánh giá mức độ nhận thức, thái độ và hiệu quả hoạt động ngoại khóa.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2019-2020, bao gồm giai đoạn khảo sát, thiết kế nội dung, tổ chức thực nghiệm và đánh giá kết quả.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- Khoảng 87% giáo viên gặp khó khăn về thời gian và kinh phí khi tổ chức hoạt động ngoại khóa, trong khi 75% học sinh xem môn Lịch sử là môn phụ nên thiếu tích cực tham gia.
- 70,1% học sinh cho biết giáo viên chỉ thỉnh thoảng tổ chức hoạt động ngoại khóa, 51% học sinh chưa từng tham gia hoạt động ngoại khóa liên quan đến môn Lịch sử.
- 80% học sinh cảm thấy hào hứng và hứng thú hơn khi tham gia các hoạt động ngoại khóa, trong đó 83% đánh giá thi tìm hiểu về nhân vật lịch sử là hình thức hiệu quả nhất.
- Hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ được tổ chức tại nhiều trường THPT trong tỉnh, nhưng hiệu quả chưa cao do thiếu sự chuẩn bị chu đáo và đầu tư cơ sở vật chất.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của hoạt động ngoại khóa trong dạy học lịch sử, thiếu nguồn lực và kỹ năng tổ chức của giáo viên. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả khảo sát cho thấy sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn để nâng cao hiệu quả giáo dục lịch sử địa phương.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên gặp khó khăn, biểu đồ tròn về mức độ hào hứng của học sinh và bảng so sánh các hình thức hoạt động ngoại khóa được áp dụng. Những kết quả này khẳng định hoạt động ngoại khóa không chỉ giúp củng cố kiến thức mà còn phát triển kỹ năng, thái độ tích cực và lòng yêu nước của học sinh.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động ngoại khóa cho giáo viên**: Tổ chức các khóa tập huấn định kỳ nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng tổ chức, dự kiến thực hiện trong 1 năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì.
- **Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại**: Trang bị phòng học bộ môn, thiết bị nghe nhìn, tài liệu tham khảo phong phú để hỗ trợ tổ chức hoạt động ngoại khóa hiệu quả, thực hiện trong 2 năm, do các trường THPT phối hợp với địa phương.
- **Xây dựng chương trình và nội dung hoạt động ngoại khóa phù hợp**: Thiết kế các chủ đề về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ và lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo, tích hợp liên môn, cập nhật hàng năm, do tổ chuyên môn lịch sử đảm nhiệm.
- **Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội**: Tăng cường tuyên truyền, vận động phụ huynh và cộng đồng tham gia hỗ trợ hoạt động ngoại khóa, nâng cao nhận thức về vai trò của môn Lịch sử, triển khai liên tục, do Ban giám hiệu và các tổ chức đoàn thể thực hiện.
- **Đánh giá, khen thưởng kịp thời**: Xây dựng hệ thống đánh giá kết quả hoạt động ngoại khóa và khen thưởng học sinh, giáo viên có thành tích xuất sắc để tạo động lực phát triển phong trào, thực hiện hàng năm, do Ban giám hiệu và tổ chuyên môn quản lý.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên bộ môn Lịch sử tại các trường THPT**: Nắm bắt phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa hiệu quả, áp dụng trong giảng dạy để nâng cao chất lượng bài học và phát triển kỹ năng cho học sinh.
- **Nhà quản lý giáo dục và cán bộ Sở Giáo dục và Đào tạo**: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng và đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao hiệu quả giáo dục lịch sử địa phương.
- **Sinh viên ngành Sư phạm Lịch sử**: Học tập kinh nghiệm thực tiễn, phương pháp nghiên cứu và tổ chức hoạt động ngoại khóa, chuẩn bị cho công tác giảng dạy tương lai.
- **Các nhà nghiên cứu giáo dục và lịch sử địa phương**: Tài liệu tham khảo về mối quan hệ giữa hoạt động ngoại khóa và hiệu quả dạy học lịch sử, đặc biệt về nhân vật Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao hoạt động ngoại khóa lại quan trọng trong dạy học lịch sử?**  
Hoạt động ngoại khóa giúp học sinh tiếp cận kiến thức lịch sử một cách sinh động, phát triển kỹ năng thực hành, tư duy phản biện và thái độ tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả học tập.

2. **Những hình thức hoạt động ngoại khóa nào phù hợp với môn Lịch sử?**  
Các hình thức phổ biến gồm thi tìm hiểu lịch sử, kể chuyện lịch sử, triển lãm hình ảnh, dạ hội lịch sử, tham quan di tích, tổ chức câu lạc bộ lịch sử và trò chơi giáo dục.

3. **Làm thế nào để khắc phục khó khăn khi tổ chức hoạt động ngoại khóa?**  
Cần tăng cường bồi dưỡng kỹ năng cho giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất, phối hợp với gia đình và xã hội, đồng thời xây dựng kế hoạch tổ chức khoa học, phù hợp với điều kiện thực tế.

4. **Hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ có nội dung gì nổi bật?**  
Tập trung vào cuộc đời, sự nghiệp cách mạng, phẩm chất đạo đức và những đóng góp to lớn của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, qua đó giáo dục lòng yêu nước và trách nhiệm công dân cho học sinh.

5. **Làm sao để đánh giá hiệu quả của hoạt động ngoại khóa?**  
Có thể sử dụng khảo sát ý kiến học sinh, đánh giá sự tham gia, kết quả học tập, kỹ năng phát triển và thái độ tích cực sau các hoạt động, kết hợp với khen thưởng và phản hồi từ giáo viên.

## Kết luận

- Hoạt động ngoại khóa đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao chất lượng dạy học lịch sử, đặc biệt là lịch sử địa phương và nhân vật Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ.  
- Thực trạng tổ chức hoạt động ngoại khóa còn nhiều hạn chế do thiếu nhận thức, kỹ năng và nguồn lực.  
- Luận văn đã thiết kế các chủ đề và đề xuất hình thức tổ chức phù hợp, góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn.  
- Các giải pháp đề xuất tập trung vào bồi dưỡng giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất, phối hợp xã hội và đánh giá hiệu quả nhằm phát triển bền vững hoạt động ngoại khóa.  
- Khuyến nghị các trường THPT và cơ quan quản lý giáo dục triển khai thực hiện trong giai đoạn 2021-2025 để nâng cao hiệu quả giáo dục lịch sử cho thế hệ trẻ.

**Hành động tiếp theo:** Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên cần áp dụng các đề xuất trong luận văn để tổ chức hoạt động ngoại khóa hiệu quả, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng nhằm phát huy giá trị lịch sử địa phương trong giáo dục phổ thông.