Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế đối ngoại của Việt Nam. Theo ước tính, vận tải biển đảm trách tới 80% khối lượng hàng hóa trong buôn bán quốc tế, trong đó khối lượng hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển của Công ty cổ phần giao nhận vận tải Châu Á Thái Bình Dương (ASIA PACIFIC) đạt khoảng 300-400 nghìn tấn mỗi năm với tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 10%/năm. Tuy nhiên, dịch vụ này cũng đối mặt với nhiều thách thức như biến động thị trường quốc tế, ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 và các yếu tố khách quan khác.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng tổ chức dịch vụ giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển tại ASIA PACIFIC trong giai đoạn 2018-2020, đánh giá những ưu điểm và hạn chế, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển tại công ty, dựa trên số liệu doanh thu và sản lượng hàng hóa qua các năm, cũng như phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động này.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc cải tiến quy trình giao nhận vận tải, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đối ngoại và hội nhập quốc tế của Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về logistics quốc tế, quản lý chuỗi cung ứng và vận tải đa phương thức. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết chuỗi cung ứng (Supply Chain Management): Nhấn mạnh vai trò của việc phối hợp các hoạt động giao nhận, vận tải, lưu kho và thủ tục hải quan nhằm tối ưu hóa dòng chảy hàng hóa xuất khẩu.
  • Mô hình dịch vụ logistics quốc tế: Tập trung vào các yếu tố cấu thành dịch vụ giao nhận vận tải, bao gồm chứng từ vận tải, phụ phí, và các quy trình nghiệp vụ liên quan đến vận tải đường biển.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: vận đơn đường biển (Bill of Lading), phụ phí vận tải (BAF, CAF, THC...), hệ thống hài hòa mô tả và mã hàng hóa (HS), và các loại vận tải đa phương thức.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, báo cáo kinh doanh và hồ sơ nghiệp vụ của ASIA PACIFIC giai đoạn 2018-2020. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ dữ liệu sản lượng và doanh thu giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển của công ty trong ba năm.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê mô tả: Tính toán các chỉ số tuyệt đối, tương đối, tốc độ tăng trưởng doanh thu và sản lượng.
  • Phương pháp so sánh: Đánh giá sự biến động qua các năm và so sánh tỷ trọng các mặt hàng, thị trường xuất khẩu.
  • Phân tích định tính: Đánh giá các nhân tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hoạt động giao nhận vận tải.
  • Minh họa bằng sơ đồ, bảng biểu: Trình bày quy trình nghiệp vụ, cơ cấu mặt hàng và thị trường xuất khẩu.

Timeline nghiên cứu tập trung vào phân tích dữ liệu từ năm 2018 đến 2020, đồng thời khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển trong giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Doanh thu dịch vụ giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển: Năm 2018, doanh thu đạt 4.591 triệu đồng, tăng lên 5.231 triệu đồng năm 2019, nhưng giảm xuống còn 3.945 triệu đồng năm 2020 do ảnh hưởng của dịch COVID-19, giảm 24,6% so với năm trước.

  2. Sản lượng giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu: Khối lượng hàng hóa xuất khẩu qua đường biển đạt 252.800 tấn năm 2018, tăng lên 300.000 tấn năm 2019, nhưng giảm còn 240.960 tấn năm 2020, tương ứng giảm 19,7% so với năm 2019.

  3. Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu: Gỗ dán chiếm tỷ lệ cao nhất với 41%, tiếp theo là quế, hồi 29% và đá xây dựng 19%. Sự đa dạng mặt hàng giúp công ty duy trì thị phần ổn định.

  4. Cơ cấu thị trường xuất khẩu: Đông Nam Á chiếm tỷ trọng lớn nhất với 75,3%, tiếp theo là Nhật Bản (65,2%), Trung Quốc (64,8%) và Hàn Quốc (57,3%). Thị trường châu Âu chiếm tỷ lệ thấp (22,5%) do yêu cầu kiểm tra nghiêm ngặt và chi phí cao.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng doanh thu và sản lượng trong giai đoạn 2018-2019 phản ánh sự phát triển tích cực của hoạt động giao nhận vận tải tại ASIA PACIFIC, phù hợp với xu hướng mở rộng xuất khẩu của Việt Nam. Tuy nhiên, năm 2020 chứng kiến sự sụt giảm đáng kể do tác động của đại dịch COVID-19, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và giảm nhu cầu vận tải quốc tế.

Cơ cấu mặt hàng xuất khẩu cho thấy công ty tập trung vào các mặt hàng chủ lực có giá trị và khối lượng lớn, giúp duy trì lợi thế cạnh tranh. Thị trường xuất khẩu chủ yếu tập trung vào khu vực Đông Nam Á và các nước châu Á khác, tận dụng lợi thế địa lý và chính sách thương mại ưu đãi.

Các nhân tố khách quan như biến động giá nhiên liệu, chính sách quản lý vĩ mô, và điều kiện thời tiết ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí và hiệu quả vận tải. Nhân tố chủ quan như chiến lược công ty, nguồn vốn và nguồn nhân lực quyết định khả năng thích ứng và phát triển bền vững.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện xu hướng doanh thu và sản lượng qua các năm, biểu đồ tròn mô tả cơ cấu mặt hàng và thị trường xuất khẩu, giúp minh họa rõ nét các kết quả nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và công nghệ: Nâng cấp hệ thống quản lý vận tải, áp dụng công nghệ số hóa trong quy trình giao nhận để giảm thiểu thủ tục rườm rà, nâng cao tốc độ xử lý. Mục tiêu tăng năng suất 15% trong vòng 2 năm, do phòng vận tải và công nghệ thông tin thực hiện.

  2. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu: Mở rộng thị trường sang các khu vực tiềm năng như châu Âu và Bắc Mỹ, đồng thời phát triển các mặt hàng mới phù hợp với yêu cầu thị trường. Mục tiêu tăng tỷ trọng thị trường châu Âu lên 30% trong 3 năm, do phòng kinh doanh chủ trì.

  3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ giao nhận vận tải, kỹ năng xử lý tình huống và kiến thức pháp luật hải quan. Mục tiêu nâng cao trình độ nhân viên 20% trong 1 năm, do phòng nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo thực hiện.

  4. Tăng cường hợp tác với các hãng tàu và đối tác logistics: Thiết lập quan hệ đối tác chiến lược để chủ động về phương tiện vận tải, giảm thiểu rủi ro thiếu hụt container và tàu trong mùa cao điểm. Mục tiêu ký kết ít nhất 3 hợp đồng đối tác mới trong 1 năm, do ban lãnh đạo và phòng kinh doanh đảm nhiệm.

  5. Kiến nghị với cơ quan quản lý Nhà nước: Đề xuất cải thiện chính sách pháp luật liên quan đến giao nhận vận tải, đơn giản hóa thủ tục hải quan và hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh biến động thị trường quốc tế. Thời gian thực hiện liên tục, phối hợp với các hiệp hội ngành nghề.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp giao nhận vận tải và logistics: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn toàn diện về tổ chức dịch vụ giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển, giúp doanh nghiệp cải tiến quy trình và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Cơ quan quản lý nhà nước về xuất nhập khẩu và vận tải: Thông tin về các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất chính sách hỗ trợ phát triển dịch vụ giao nhận vận tải, góp phần hoàn thiện khung pháp lý và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành Hải quan, Ngoại thương, Logistics: Tài liệu tham khảo thực tiễn, kết hợp lý thuyết và số liệu cụ thể, giúp nâng cao hiểu biết về nghiệp vụ giao nhận vận tải quốc tế.

  4. Các nhà đầu tư và đối tác kinh doanh trong lĩnh vực vận tải biển: Cung cấp dữ liệu về thị trường, cơ cấu mặt hàng và xu hướng phát triển, hỗ trợ đánh giá tiềm năng đầu tư và hợp tác kinh doanh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển là gì?
    Giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển là hoạt động tổ chức, điều phối các công việc liên quan đến vận chuyển hàng hóa từ người gửi đến người nhận qua đường biển, bao gồm chuẩn bị chứng từ, thủ tục hải quan, lưu kho và vận chuyển.

  2. Tại sao vận tải đường biển chiếm tỷ trọng lớn trong thương mại quốc tế?
    Vận tải đường biển có năng lực vận chuyển lớn, chi phí thấp, phù hợp với hàng hóa khối lượng lớn và cự ly dài. Theo thống kê, vận tải biển đảm trách khoảng 80% khối lượng hàng hóa buôn bán quốc tế.

  3. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến hoạt động giao nhận vận tải tại ASIA PACIFIC?
    Bao gồm nhân tố khách quan như biến động thị trường quốc tế, chính sách nhà nước, điều kiện thời tiết; và nhân tố chủ quan như chiến lược công ty, nguồn vốn, cơ sở vật chất và nguồn nhân lực.

  4. Làm thế nào để giảm thiểu rủi ro trong vận tải đường biển?
    Cần áp dụng các biện pháp bảo quản hàng hóa phù hợp, lựa chọn đối tác vận tải uy tín, sử dụng các loại container chuyên dụng và theo dõi sát sao điều kiện thời tiết, đồng thời hoàn thiện quy trình nghiệp vụ.

  5. Tác động của dịch COVID-19 đến hoạt động giao nhận vận tải như thế nào?
    Dịch bệnh gây gián đoạn chuỗi cung ứng, làm giảm nhu cầu vận tải, dẫn đến doanh thu và sản lượng giao nhận vận tải của ASIA PACIFIC giảm lần lượt 24,6% và 19,7% năm 2020 so với năm trước.

Kết luận

  • Hoạt động giao nhận vận tải hàng hóa xuất khẩu bằng đường biển tại ASIA PACIFIC đóng vai trò quan trọng, chiếm gần 80% tổng sản lượng giao nhận vận tải của công ty.
  • Doanh thu và sản lượng tăng trưởng ổn định trong giai đoạn 2018-2019, nhưng chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch COVID-19 năm 2020.
  • Cơ cấu mặt hàng đa dạng với trọng tâm là gỗ dán, quế hồi và đá xây dựng, thị trường xuất khẩu chủ yếu tập trung ở Đông Nam Á và các nước châu Á.
  • Các nhân tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng sâu sắc đến hiệu quả hoạt động, đòi hỏi công ty phải có chiến lược linh hoạt và nguồn lực phù hợp.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ, đa dạng hóa thị trường, đầu tư công nghệ và đào tạo nhân lực nhằm phát triển bền vững trong tương lai.

Tiếp theo, công ty cần triển khai các biện pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm tới để thích ứng với biến động thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh. Các bên liên quan được khuyến khích tham khảo nghiên cứu để hỗ trợ phát triển ngành giao nhận vận tải đường biển tại Việt Nam.