I. Cơ sở lý luận về thu ngân sách nhà nước
Cơ sở lý luận về thu ngân sách nhà nước (NSNN) là nền tảng quan trọng để hiểu rõ các vấn đề liên quan đến thực trạng và giải pháp công tác thu ngân sách tại quận Tây Hồ. NSNN được định nghĩa là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Theo Luật NSNN 2015, NSNN không chỉ là công cụ tài chính mà còn là phương tiện để Nhà nước thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Chức năng phân phối và chức năng giám đốc là hai yếu tố cốt lõi của NSNN, giúp đảm bảo sự cân đối giữa thu và chi, đồng thời kiểm soát hiệu quả các nguồn lực tài chính.
1.1. Khái niệm và chức năng của NSNN
Khái niệm NSNN được quy định rõ trong Luật NSNN 2015, theo đó, NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Chức năng phân phối của NSNN giúp Nhà nước huy động các nguồn thu một cách hợp lý, trong khi chức năng giám đốc đảm bảo việc quản lý và sử dụng các khoản chi tiêu hiệu quả. Hai chức năng này bổ sung cho nhau, tạo nên sự cân đối và ổn định trong quản lý NSNN.
1.2. Vai trò của NSNN trong phát triển kinh tế xã hội
Vai trò của NSNN trong phát triển kinh tế - xã hội được thể hiện qua ba khía cạnh chính: thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, điều tiết thị trường giá cả và chống lạm phát, và điều tiết thu nhập dân cư. NSNN là công cụ quan trọng để Nhà nước đầu tư vào các công trình kết cấu hạ tầng, hỗ trợ các doanh nghiệp, và thực hiện các chính sách xã hội. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, NSNN đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ nền kinh tế và ổn định đời sống xã hội.
II. Thực trạng thu ngân sách tại quận Tây Hồ
Thực trạng thu ngân sách tại quận Tây Hồ trong giai đoạn 2017-2020 cho thấy những kết quả đáng ghi nhận, nhưng cũng tồn tại nhiều hạn chế. Quận Tây Hồ là một trong những địa bàn có tiềm năng kinh tế lớn của Hà Nội, với nguồn thu chủ yếu từ thuế, phí, lệ phí và các khoản thu từ đất đai. Tuy nhiên, công tác quản lý thu ngân sách vẫn còn nhiều bất cập, dẫn đến tình trạng thất thu và chưa khai thác hết tiềm năng các nguồn thu.
2.1. Tình hình thực hiện dự toán thu NSNN
Theo báo cáo quyết toán NSNN của UBND quận Tây Hồ, tình hình thực hiện dự toán thu NSNN trong giai đoạn 2017-2020 đạt được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những khoản thu chưa được khai thác triệt để, đặc biệt là các khoản thu từ đất đai và thuế nhà trọ. Điều này cho thấy sự cần thiết phải cải thiện công tác quản lý và đôn đốc thu hồi các khoản nợ đọng.
2.2. Những hạn chế và nguyên nhân
Một trong những hạn chế lớn trong công tác thu ngân sách tại quận Tây Hồ là sự thiếu tập trung và nhất quán trong quản lý. Các nguồn thu từ đất đai, thuế xây dựng và các khoản phí, lệ phí chưa được khai thác hiệu quả. Nguyên nhân chính là do công tác đôn đốc thu hồi nợ đọng chưa được thực hiện triệt để, cùng với sự thiếu đồng bộ trong các chính sách quản lý.
III. Giải pháp tăng thu ngân sách tại quận Tây Hồ
Giải pháp tăng thu ngân sách tại quận Tây Hồ cần tập trung vào việc cải thiện công tác quản lý, nâng cao hiệu quả khai thác các nguồn thu, và tăng cường sự phối hợp giữa các cấp chính quyền. Các giải pháp cụ thể bao gồm: nâng cao chất lượng lập dự toán thu ngân sách, đẩy mạnh quản lý nhà nước đối với các nguồn thu, và tăng cường công tác thanh tra, giám sát để chống thất thu.
3.1. Nâng cao chất lượng lập dự toán thu ngân sách
Việc nâng cao chất lượng lập dự toán thu ngân sách là yếu tố then chốt để đảm bảo các khoản thu được khai thác hiệu quả. Cần xây dựng các kế hoạch thu ngân sách chi tiết, dựa trên cơ sở phân tích kỹ lưỡng các nguồn thu tiềm năng. Đồng thời, cần tăng cường công tác giám sát và đánh giá để đảm bảo việc thực hiện dự toán đạt hiệu quả cao.
3.2. Đẩy mạnh quản lý nhà nước đối với các nguồn thu
Đẩy mạnh quản lý nhà nước đối với các nguồn thu, đặc biệt là các khoản thu từ đất đai, thuế và phí, lệ phí, là giải pháp quan trọng để tăng thu ngân sách. Cần thực hiện các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ đọng, đồng thời tăng cường công tác thanh tra, giám sát để chống thất thu và xử lý các vi phạm trong công tác thu ngân sách.
