Tổng quan nghiên cứu

Năm 2020, tại tỉnh Lào Cai, một tỉnh vùng cao biên giới phía Bắc Việt Nam với dân số khoảng 705.628 người, trong đó dân tộc thiểu số chiếm 64,09%, các bệnh viện công lập tuyến tỉnh đang đối mặt với nhiều thách thức trong công tác quản lý điều dưỡng. Điều dưỡng trưởng khoa (ĐDTK) giữ vai trò then chốt trong việc đảm bảo chất lượng chăm sóc người bệnh và quản lý nhân lực điều dưỡng. Tuy nhiên, thực trạng năng lực quản lý của ĐDTK tại các bệnh viện tuyến tỉnh Lào Cai vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công tác chăm sóc sức khỏe.

Nghiên cứu nhằm mục tiêu mô tả thực trạng năng lực quản lý của ĐDTK tại 5 bệnh viện công lập tuyến tỉnh Lào Cai và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực này trong năm 2020. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ 54 điều dưỡng trưởng khoa lâm sàng tại các bệnh viện tuyến tỉnh, với dữ liệu thu thập từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao năng lực quản lý điều dưỡng, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ y tế tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý điều dưỡng, bao gồm:

  • Lý thuyết năng lực quản lý: Năng lực được hiểu là tổng hợp các đặc điểm tâm lý, kiến thức, kỹ năng và thái độ giúp cá nhân thực hiện công việc hiệu quả. Năng lực quản lý của ĐDTK bao gồm kiến thức quản lý, kỹ năng tổ chức, lãnh đạo, và thái độ trách nhiệm trong công tác điều dưỡng.

  • Mô hình chức năng nhiệm vụ của ĐDTK: ĐDTK chịu trách nhiệm quản lý chuyên môn, nhân lực, cơ sở vật chất, môi trường làm việc và văn hóa phục vụ trong khoa. Các nhiệm vụ cụ thể gồm lập kế hoạch, phân công công việc, giám sát thực hiện quy trình chăm sóc người bệnh, đào tạo nhân viên và tham gia nghiên cứu khoa học.

  • Khái niệm về môi trường làm việc và yếu tố ảnh hưởng: Môi trường làm việc, sự quan tâm của lãnh đạo, sự phối hợp với bác sĩ, chế độ đãi ngộ, và công tác đào tạo liên tục là các yếu tố quan trọng tác động đến năng lực quản lý của ĐDTK.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu định lượng từ 54 điều dưỡng trưởng khoa tại 5 bệnh viện tuyến tỉnh Lào Cai thông qua bộ câu hỏi tự đánh giá năng lực quản lý. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu 7 cán bộ quản lý, điều dưỡng trưởng và một cuộc thảo luận nhóm với 5 điều dưỡng trưởng.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu toàn bộ các điều dưỡng trưởng khoa lâm sàng tại các bệnh viện tuyến tỉnh được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và đầy đủ.

  • Phân tích số liệu: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS 18, sử dụng thống kê mô tả (tần số, tỷ lệ phần trăm) và kiểm định chi bình phương để xác định các yếu tố liên quan đến năng lực quản lý. Dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích theo chủ đề nhằm bổ sung và giải thích kết quả định lượng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2020, trong đó thu thập dữ liệu định lượng từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2020, và tiến hành phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm sau đó.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Kiến thức quản lý của ĐDTK còn thấp: Chỉ có 44,4% điều dưỡng trưởng đủ khả năng đáp ứng về kiến thức quản lý điều dưỡng. Ví dụ, chỉ 33,3% trả lời đúng các bước lập kế hoạch giải quyết vấn đề, và 55,6% đã được tập huấn về lập kế hoạch.

  2. Năng lực quản lý chung ở mức trung bình: 57,4% ĐDTK tự đánh giá đủ năng lực quản lý chung, trong khi 42,6% chưa đạt. Các năng lực quản lý khoa/phòng như bảo đảm quy trình chuyên môn được tuân thủ chỉ đạt 22,2%, quản lý nhân lực đạt 33,3%.

  3. Yếu tố cá nhân ảnh hưởng rõ rệt: Nhóm tuổi dưới 36 có khả năng năng lực quản lý chưa đạt cao gấp 4,45 lần nhóm trên 36 tuổi (p<0,05). Thâm niên công tác dưới 15 năm làm năng lực chưa đạt cao gấp 4,1 lần nhóm trên 15 năm (p<0,05). Thu nhập dưới 8 triệu đồng làm năng lực chưa đạt cao gấp 5,9 lần nhóm thu nhập cao hơn (p<0,001).

  4. Môi trường làm việc và chính sách còn nhiều hạn chế: Thiếu sự quan tâm đúng mức của lãnh đạo, công việc quá tải, thiếu nhân lực, bác sĩ chưa ủng hộ vai trò quản lý của điều dưỡng trưởng, và thiếu các chương trình đào tạo liên tục về quản lý điều dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy năng lực quản lý của ĐDTK tại các bệnh viện tuyến tỉnh Lào Cai còn nhiều hạn chế, đặc biệt về kiến thức quản lý và kỹ năng tổ chức, quản lý nhân lực. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, cho thấy thâm niên công tác và tuổi tác là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến năng lực quản lý. Môi trường làm việc thiếu sự hỗ trợ từ lãnh đạo và đồng nghiệp, đặc biệt là sự phối hợp chưa tốt với bác sĩ, làm giảm hiệu quả công tác quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ ĐDTK đạt năng lực quản lý theo nhóm tuổi, thâm niên công tác và thu nhập, cũng như bảng so sánh tỷ lệ đáp ứng các tiêu chí năng lực quản lý. Các kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết của các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu và cải thiện môi trường làm việc để nâng cao năng lực quản lý điều dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng quy hoạch điều dưỡng trưởng khoa song hành với kế hoạch đào tạo bồi dưỡng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kiến thức và kỹ năng quản lý điều dưỡng, ưu tiên cho nhóm điều dưỡng trẻ tuổi và có thâm niên công tác thấp. Thời gian thực hiện trong vòng 1-2 năm, do Sở Y tế và các bệnh viện phối hợp thực hiện.

  2. Rà soát, cập nhật chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của điều dưỡng trưởng khoa: Xây dựng các văn bản quy định rõ ràng về vai trò quản lý toàn diện của ĐDTK, đảm bảo họ được trao quyền phù hợp để thực hiện nhiệm vụ. Thời gian hoàn thành trong 6 tháng, do Bộ Y tế và Sở Y tế chủ trì.

  3. Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra và đánh giá năng lực quản lý điều dưỡng: Xây dựng biểu mẫu, bảng kiểm thống nhất để đánh giá định kỳ năng lực quản lý của ĐDTK, từ đó có kế hoạch hỗ trợ kịp thời. Thực hiện hàng năm, do phòng nghiệp vụ y và các bệnh viện triển khai.

  4. Cải thiện môi trường làm việc và tăng cường sự phối hợp giữa điều dưỡng trưởng và bác sĩ: Tổ chức các buổi tập huấn về kỹ năng giao tiếp, xây dựng văn hóa làm việc chuyên nghiệp, đồng thời nâng cao nhận thức của lãnh đạo và bác sĩ về vai trò của điều dưỡng trưởng. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do bệnh viện và Sở Y tế phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng trưởng và cán bộ quản lý điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và các giải pháp nâng cao năng lực quản lý, giúp họ cải thiện hiệu quả công tác quản lý và chăm sóc người bệnh.

  2. Lãnh đạo bệnh viện và Sở Y tế: Thông tin về thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng giúp xây dựng chính sách, quy hoạch nhân lực và kế hoạch đào tạo phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành y tế công cộng, quản lý y tế: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về năng lực quản lý nhân lực y tế, đặc biệt trong lĩnh vực điều dưỡng.

  4. Các tổ chức đào tạo và bồi dưỡng nhân lực y tế: Cơ sở để thiết kế chương trình đào tạo, tập huấn phù hợp với nhu cầu thực tế của điều dưỡng trưởng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo liên tục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực quản lý của điều dưỡng trưởng được đánh giá như thế nào?
    Năng lực được đánh giá dựa trên kiến thức quản lý và mức độ tự tin trong thực hiện các nhiệm vụ quản lý như chăm sóc người bệnh, quản lý nhân viên và khoa/phòng, sử dụng thang điểm Likert và tiêu chí đạt trên 80% tổng điểm.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến năng lực quản lý của điều dưỡng trưởng?
    Các yếu tố cá nhân như tuổi, thâm niên công tác và kiến thức quản lý có ảnh hưởng lớn. Ví dụ, nhóm tuổi dưới 36 có năng lực chưa đạt cao gấp 4,45 lần nhóm trên 36 tuổi.

  3. Tại sao sự phối hợp giữa điều dưỡng trưởng và bác sĩ lại quan trọng?
    Sự phối hợp tốt giúp điều dưỡng trưởng phát huy vai trò quản lý, nâng cao hiệu quả chăm sóc người bệnh. Ngược lại, sự không ủng hộ của bác sĩ làm giảm quyền hạn và ảnh hưởng đến công tác quản lý.

  4. Các bệnh viện tuyến tỉnh Lào Cai có những khó khăn gì trong công tác quản lý điều dưỡng?
    Thiếu nhân lực, công việc quá tải, chế độ đãi ngộ chưa tương xứng, thiếu chương trình đào tạo liên tục và công tác giám sát chưa hiệu quả là những khó khăn chính.

  5. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý của điều dưỡng trưởng?
    Cần xây dựng kế hoạch đào tạo bồi dưỡng chuyên sâu, cải thiện môi trường làm việc, trao quyền quản lý phù hợp và tăng cường giám sát, đánh giá định kỳ năng lực quản lý.

Kết luận

  • Năng lực quản lý của điều dưỡng trưởng khoa tại các bệnh viện công lập tuyến tỉnh Lào Cai năm 2020 còn ở mức trung bình, với chỉ 44,4% đủ kiến thức quản lý và 57,4% đủ năng lực quản lý chung.
  • Các yếu tố cá nhân như tuổi, thâm niên công tác và kiến thức quản lý có ảnh hưởng đáng kể đến năng lực quản lý.
  • Môi trường làm việc, sự quan tâm của lãnh đạo, sự phối hợp với bác sĩ và công tác đào tạo liên tục còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng tiêu cực đến năng lực quản lý.
  • Cần xây dựng quy hoạch nhân lực điều dưỡng trưởng đồng thời với kế hoạch đào tạo, cập nhật chức năng nhiệm vụ và tăng cường giám sát, kiểm tra công tác quản lý điều dưỡng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các chương trình đào tạo bồi dưỡng, hoàn thiện chính sách trao quyền và cải thiện môi trường làm việc nhằm nâng cao năng lực quản lý điều dưỡng trưởng, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại Lào Cai.

Hành động ngay hôm nay để đầu tư vào năng lực quản lý điều dưỡng trưởng sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của hệ thống y tế địa phương.