I. Tính cấp thiết của tăng trưởng bền vững kinh tế
Tình trạng khủng hoảng nguồn tài nguyên và ô nhiễm môi trường đang trở thành vấn đề nghiêm trọng toàn cầu. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách cho nền kinh tế thế giới trong việc tái cấu trúc và tìm kiếm chiến lược phát triển mới. Phát triển bền vững (PTBV) và tăng trưởng bền vững (TTBV) đã nổi lên như là chiến lược hiệu quả nhất để hướng đến sự phát triển kinh tế lâu dài. Các hội nghị quốc tế như UNCED và WSSD đã khẳng định tầm quan trọng của PTBV. Tại Việt Nam, các văn kiện từ Đại hội VII đến XII của Đảng đã nhấn mạnh việc thực hiện PTBV là cơ sở để đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Vùng Đông Nam Bộ (ĐNB) được xác định là một trong những vùng kinh tế quan trọng, với nhiều lợi thế về địa lý, tài nguyên và nguồn nhân lực. Tuy nhiên, vùng này cũng đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình TTBV, đặc biệt là sự phát triển không đồng đều giữa các tỉnh thành.
1.1. Thực trạng tăng trưởng kinh tế vùng Đông Nam Bộ
Vùng ĐNB đã đạt được nhiều thành tựu trong tăng trưởng kinh tế, với tốc độ tăng trưởng GDP cao hơn mức trung bình cả nước. Tuy nhiên, sự phát triển này chủ yếu dựa vào các yếu tố tăng trưởng chiều rộng như khai thác tài nguyên và lao động chưa qua đào tạo. Tình trạng ô nhiễm môi trường và suy thoái chất lượng nước cũng đang là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng phát triển bền vững của vùng. Các tỉnh như TPHCM, Đồng Nai và Bình Dương đã có sự phát triển mạnh mẽ, trong khi Bình Phước và Tây Ninh vẫn chưa đạt được kỳ vọng. Điều này cho thấy cần có những giải pháp cụ thể để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững tại vùng ĐNB.
II. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Luận án này nhằm làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về tăng trưởng bền vững kinh tế vùng, từ đó đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp thúc đẩy TTBV tại vùng ĐNB đến năm 2030. Mục tiêu nghiên cứu bao gồm việc xây dựng các tiêu chí và chỉ số phản ánh sự tăng trưởng bền vững, đánh giá thực trạng mô hình tăng trưởng kinh tế vùng ĐNB, và đề xuất các chỉ tiêu tăng trưởng bền vững đến năm 2030. Nhiệm vụ nghiên cứu sẽ tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến TTBV, từ đó đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm đạt được các chỉ tiêu đã đề xuất.
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là tăng trưởng bền vững về kinh tế của vùng ĐNB, bao gồm 6 tỉnh, thành phố: TPHCM, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương, Đồng Nai, Bình Phước và Tây Ninh. Phạm vi nghiên cứu sẽ tập trung vào giai đoạn từ năm 2008 đến 2017, nhằm đánh giá thực trạng và tìm kiếm giải pháp cho TTBV trong tương lai. Việc xác định rõ đối tượng và phạm vi nghiên cứu sẽ giúp luận án có được những kết quả chính xác và có giá trị thực tiễn cao.
III. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện dựa trên các quan điểm về phát triển kinh tế và định hướng PTBV. Các phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích thống kê để lượng hóa và phân tích số liệu liên quan đến thực trạng kinh tế - xã hội - môi trường. Phương pháp đánh giá logic sẽ được sử dụng để nghiên cứu mối quan hệ giữa TTBV và tăng trưởng kinh tế. Ngoài ra, phương pháp so sánh sẽ giúp so sánh số liệu của vùng ĐNB với cả nước, từ đó đưa ra những nhận định và đánh giá phù hợp. Việc áp dụng các phương pháp này sẽ giúp luận án đạt được những kết quả đáng tin cậy và có giá trị thực tiễn.
3.1. Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp
Đánh giá thực trạng TTBV về kinh tế tại vùng ĐNB sẽ được thực hiện thông qua việc phân tích các chỉ tiêu tăng trưởng bền vững. Các giải pháp đề xuất sẽ tập trung vào việc cải thiện chất lượng môi trường, nâng cao năng lực lao động và phát triển các ngành kinh tế bền vững. Việc xây dựng hệ tiêu chí để đánh giá TTBV sẽ giúp các nhà quản lý có được cái nhìn tổng quan và chính xác hơn về tình hình phát triển kinh tế của vùng, từ đó đưa ra các chính sách phù hợp nhằm thúc đẩy TTBV.
IV. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Luận án không chỉ có giá trị lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn cao. Các kết quả nghiên cứu sẽ được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các công trình nghiên cứu mới, đồng thời đề xuất hệ tiêu chí để đánh giá TTBV về kinh tế cho các vùng khác. Luận án cũng có thể được áp dụng để thiết kế chính sách tăng trưởng kinh tế cho vùng ĐNB, phù hợp với bối cảnh mới của quốc tế và cả nước. Việc hệ thống hóa các số liệu và đánh giá thực trạng TTBV sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách có được cái nhìn rõ ràng hơn về tình hình phát triển kinh tế của vùng.
4.1. Đóng góp của luận án
Luận án sẽ đóng góp vào việc hệ thống hóa và bổ sung lý luận về TTBV về kinh tế vùng. Các bài học kinh nghiệm từ các nước khác cũng sẽ được rút ra và áp dụng cho vùng ĐNB. Việc đề xuất các quan điểm và giải pháp chủ yếu để thúc đẩy TTBV sẽ giúp vùng ĐNB có được những định hướng phát triển rõ ràng và hiệu quả hơn trong tương lai.
