Tổng quan nghiên cứu

Ngân sách Nhà nước (NSNN) là công cụ chính sách tài chính quan trọng, đóng vai trò chủ đạo trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh và thực hiện các chính sách xã hội. Trong đó, chi thường xuyên ngân sách xã chiếm tỷ trọng lớn và có vai trò thiết yếu đối với sự phát triển bền vững của địa phương. Tại xã Đa Phước, huyện An Phú, tỉnh An Giang, nguồn thu ngân sách còn hạn chế trong khi nhu cầu chi tiêu cho phát triển kinh tế rất lớn, dẫn đến việc chi ngân sách thường xuyên chưa đạt hiệu quả cao, còn tồn tại tình trạng chi vượt dự toán, chi không đúng chế độ và lãng phí.

Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2020 nhằm phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách xã Đa Phước, đánh giá các mặt đạt được và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ hoạt động quản lý chi thường xuyên ngân sách xã Đa Phước trong ba năm 2018-2020, với mục tiêu cụ thể là hoàn thiện công tác lập dự toán, tổ chức chấp hành, quyết toán và kiểm tra giám sát chi thường xuyên ngân sách xã. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách Nhà nước cấp xã, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý ngân sách Nhà nước, tập trung vào:

  • Lý thuyết ngân sách Nhà nước: Xác định ngân sách xã là cấp ngân sách cơ sở trong hệ thống ngân sách Nhà nước, phản ánh các quan hệ kinh tế trong quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp xã.
  • Lý thuyết quản lý chi thường xuyên ngân sách xã: Quản lý chi thường xuyên là quá trình sử dụng các biện pháp kinh tế, tài chính và hành chính để đảm bảo các khoản chi được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả.
  • Khái niệm chính: Ngân sách xã, chi thường xuyên ngân sách xã, dự toán ngân sách, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách, kiểm tra giám sát ngân sách.
  • Mô hình quản lý ngân sách theo chu trình: Bao gồm các khâu lập dự toán, tổ chức chấp hành dự toán, kế toán và quyết toán, kiểm tra giám sát và công khai minh bạch.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu chi ngân sách xã Đa Phước giai đoạn 2015-2017 và 2018-2020; khảo sát 120 đối tượng có trách nhiệm sử dụng ngân sách xã; phỏng vấn trực tiếp cán bộ tài chính xã; tài liệu pháp luật liên quan và các báo cáo ngành.
  • Phương pháp thu thập: Quan sát thực tế tại UBND xã Đa Phước, thu thập tài liệu, phỏng vấn sâu, khảo sát bằng bảng hỏi.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng, sử dụng bảng tính Excel để xử lý số liệu; so sánh tỷ lệ hoàn thành dự toán, tỷ lệ tăng trưởng chi ngân sách, cơ cấu chi thường xuyên theo nội dung chi.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2020, với việc khảo sát và thu thập số liệu thực tế trong năm 2019, phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập dự toán chi thường xuyên: Tỷ lệ hoàn thành dự toán chi thường xuyên ngân sách xã Đa Phước đạt khoảng 85-90% trong giai đoạn 2018-2020, tuy nhiên còn tồn tại tình trạng dự toán chưa sát với thực tế, dẫn đến chi vượt dự toán ở một số khoản chi.
  2. Chấp hành dự toán chi thường xuyên: Khoảng 70% các khoản chi được thực hiện đúng dự toán, còn lại có hiện tượng chi không đúng chế độ, chi vượt dự toán, gây lãng phí nguồn lực.
  3. Quyết toán chi thường xuyên: Quyết toán ngân sách xã được thực hiện đầy đủ theo quy định, nhưng công tác kiểm tra, giám sát còn hạn chế, chưa phát hiện kịp thời các sai sót và vi phạm.
  4. Các yếu tố ảnh hưởng: Năng lực cán bộ tài chính xã còn hạn chế, bộ máy tổ chức chưa đồng bộ, công nghệ thông tin ứng dụng chưa hiệu quả, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng chưa chặt chẽ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế là do nguồn thu ngân sách xã còn hạn chế, dẫn đến việc lập dự toán chưa sát thực tế, gây khó khăn trong việc cân đối chi tiêu. So với một số nghiên cứu trong ngành, tỷ lệ chi vượt dự toán tại xã Đa Phước tương đối cao, phản ánh sự cần thiết phải tăng cường quản lý và kiểm soát chi tiêu. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách còn hạn chế cũng làm giảm hiệu quả kiểm soát và minh bạch. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ hoàn thành dự toán và tỷ lệ chi vượt dự toán qua các năm sẽ minh họa rõ nét xu hướng này. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc nâng cao năng lực cán bộ, cải tiến quy trình quản lý và tăng cường phối hợp liên ngành để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên ngân sách xã.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác xây dựng dự toán: Đề nghị UBND xã phối hợp chặt chẽ với các ban ngành, đoàn thể để xây dựng dự toán chi thường xuyên sát với thực tế, bám sát mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Thời gian thực hiện: hàng năm trước kỳ lập dự toán; chủ thể thực hiện: UBND xã, phòng Tài chính - Kế hoạch huyện.
  2. Nâng cao hiệu quả chấp hành dự toán: Tăng cường kiểm tra, giám sát việc sử dụng ngân sách, đảm bảo chi đúng chế độ, tiêu chuẩn, tiết kiệm và hiệu quả. Thời gian: liên tục trong năm; chủ thể: bộ phận tài chính xã, Kho bạc Nhà nước.
  3. Minh bạch công khai ngân sách: Công khai dự toán, quyết toán ngân sách xã trên các phương tiện thông tin đại chúng và tại các cuộc họp dân, tạo điều kiện cho nhân dân giám sát. Thời gian: hàng năm; chủ thể: UBND xã, Hội đồng nhân dân xã.
  4. Nâng cao trình độ cán bộ tài chính xã: Tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ tài chính, tin học kế toán cho cán bộ tài chính xã nhằm nâng cao năng lực quản lý và sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách. Thời gian: định kỳ hàng năm; chủ thể: Sở Tài chính, UBND huyện.
  5. Tăng cường phối hợp với Kho bạc Nhà nước và các cơ quan chức năng: Thiết lập quy trình phối hợp chặt chẽ trong kiểm soát chi ngân sách, xử lý kịp thời các sai phạm, đảm bảo tính hợp pháp và hiệu quả trong sử dụng ngân sách. Thời gian: liên tục; chủ thể: UBND xã, Kho bạc Nhà nước, cơ quan thanh tra, kiểm toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngân sách cấp xã: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính địa phương.
  2. Các cơ quan tài chính, Kho bạc Nhà nước: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện quy trình kiểm soát chi ngân sách cấp xã, tăng cường phối hợp và giám sát.
  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên ngân sách xã, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu.
  4. Lãnh đạo địa phương và các tổ chức chính trị - xã hội: Hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của quản lý ngân sách xã trong phát triển kinh tế - xã hội, từ đó tham gia giám sát và đóng góp ý kiến xây dựng chính sách.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chi thường xuyên ngân sách xã gồm những khoản chi nào?
    Chi thường xuyên ngân sách xã bao gồm chi cho hoạt động quản lý hành chính, chi cho các tổ chức chính trị - xã hội, chi an sinh xã hội, chi quốc phòng - an ninh, chi sự nghiệp y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao và các khoản chi khác theo quy định pháp luật.

  2. Tại sao cần tăng cường quản lý chi thường xuyên ngân sách xã?
    Vì chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách xã, việc quản lý không chặt chẽ dễ dẫn đến chi vượt dự toán, lãng phí, thất thoát, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

  3. Phương pháp lập dự toán chi thường xuyên ngân sách xã như thế nào?
    Lập dự toán dựa trên căn cứ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi, tình hình thực hiện các năm trước và khả năng huy động nguồn thu ngân sách địa phương.

  4. Ai chịu trách nhiệm trong công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách xã?
    Chủ yếu là UBND xã, bộ phận tài chính - kế toán xã, Kho bạc Nhà nước, Hội đồng nhân dân xã và các cơ quan thanh tra, kiểm toán có liên quan.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên ngân sách xã?
    Cần nâng cao năng lực cán bộ tài chính, áp dụng công nghệ thông tin, tăng cường kiểm tra giám sát, công khai minh bạch ngân sách và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về ngân sách xã và quản lý chi thường xuyên ngân sách Nhà nước cấp xã, làm rõ vai trò và đặc điểm của chi thường xuyên ngân sách xã.
  • Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách xã Đa Phước giai đoạn 2015-2017 và 2018-2020, chỉ ra những điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách xã, tập trung vào lập dự toán, chấp hành dự toán, minh bạch ngân sách và nâng cao năng lực cán bộ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách Nhà nước cấp xã, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đào tạo bồi dưỡng cán bộ và xây dựng hệ thống giám sát hiệu quả trong giai đoạn 2021-2025.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách xã, góp phần phát triển bền vững địa phương!