Tăng Cường Hoạt Động Giám Sát Các Khoản Thu Ngân Sách Nhà Nước Của Hội Đồng Nhân Dân Tỉnh Thái Nguyên

• Tác giả: Nguyễn Thị Thúy Quỳnh
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Thị Thu Hằng
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Tăng Cường Giám Sát Ngân Sách Nhà Nước Tại Thái Nguyên
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP TỈNH
• 1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động giám sát các khoản thu ngân sách nhà nước của Hội đồng nhân dân cấp Tỉnh
• 1.2. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh
• 1.2.1. Khái niệm Hội đồng nhân dân tỉnh
• 1.2.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân tỉnh
• 1.3. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh
• 1.4. Khoản thu ngân sách nhà nước
• 1.5. Nội dung hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của Hội đồng nhân dân tỉnh
• 1.6. Các nhân tố tác động đến hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của Hội đồng nhân dân tỉnh
• 1.7. Cơ sở thực tiễn về tăng cường hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của Hội đồng nhân dân của một số tỉnh ở Việt Nam và bài học kinh nghiệm đối với Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên
• 1.7.1. Kinh nghiệm của HĐND tỉnh Quảng Ngãi
• 1.7.2. Kinh nghiệm của HĐND tỉnh Thanh Hóa
• 1.7.3. Bài học kinh nghiệm rút ra về tăng cường hoạt động giám sát khoản thu NSNN đối với Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu
• 2.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể
• 2.3. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.4. Phương pháp xử lý thông tin
• 2.5. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.6. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.6.1. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan thực hiện nhiệm vụ giám sát
• 2.6.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả thực hiện giám sát việc thực hiện các khoản thu NSNN
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH THÁI NGUYÊN
• 3.1. Giới thiệu về Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên
• 3.2. Về cơ cấu, chất lượng đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên nhiệm kỳ 2016-2021 và tổ chức bộ máy hiện nay
• 3.3. Thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên nhiệm kỳ 2016-2021
• 3.4. Thực trạng hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên
• 3.4.1. Giám sát dự toán thu NSNN
• 3.4.2. Giám sát thực hiện thu NSNN
• 3.4.3. Giám sát kiểm tra, quyết toán thu NSNN
• 3.5. Đánh giá kết quả đạt được trong hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của HĐND tỉnh Thái Nguyên
• 3.5.1. Kết quả đạt được
• 3.5.2. Nguyên nhân của hạn chế
• 3.5.2.1. Nguyên nhân chủ quan
• 3.5.2.2. Nguyên nhân khách quan
• 3.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên
• 3.6.1. Yếu tố khách quan
• 3.6.2. Yếu tố chủ quan
• 4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH THÁI NGUYÊN
• 4.1. Chủ trương, định hướng nhằm tăng cường hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của HĐND tỉnh Thái Nguyên
• 4.1.1. Chủ trương của tỉnh Thái Nguyên trong việc tăng cường hoạt động giám sát các khoản thu NSNN trong thời gian tới
• 4.1.2. Định hướng tăng cường giám sát các khoản thu NSNN của HĐND tỉnh
• 4.2. Những giải pháp nhằm tăng cường hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của HĐND tỉnh Thái Nguyên
• 4.2.1. Giải pháp về nâng cao chất lượng đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh
• 4.2.2. Giải pháp tăng cường thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số
• 4.2.3. Giải pháp về tăng cường sự tham gia của các chuyên gia, người có kinh nghiệm, Nhân dân
• 4.2.4. Công tác chuẩn bị giám sát chuyên đề
• 4.2.5. Xây dựng báo cáo kết quả giám sát chuyên đề
• 4.2.6. Giải pháp về tăng cường công tác chất vấn, giải trình (giám sát tại kỳ họp)
• 4.2.7. Giải pháp tăng cường công tác đôn đốc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát
• 4.2.8. Giải pháp về công tác phối hợp giám sát với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, các Ban xây dựng Đảng của Tỉnh ủy, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh và các tổ chức thành viên, Hội đồng nhân dân các cấp
• 4.3. Kiến nghị
• 4.3.1. Kiến nghị với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội
• 4.3.2. Kiến nghị đối với Tỉnh ủy
• 4.3.3. Đối với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, Ủy ban nhân dân tỉnh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: PHIẾU ĐIỀU TRA CÁN BỘ QUẢN LÝ TRONG VIỆC SỬ DỤNG CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

I. Tổng Quan Hoạt Động Giám Sát Ngân Sách Nhà Nước ở Thái Nguyên

Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Thái Nguyên đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát hoạt động thu chi ngân sách nhà nước (NSNN). Là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, HĐND đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, đồng thời chịu trách nhiệm trước nhân dân và cơ quan nhà nước cấp trên. Hoạt động giám sát của HĐND là một trong những yếu tố then chốt để đảm bảo sự minh bạch, hiệu quả trong quản lý và sử dụng ngân sách địa phương. Việc tăng cường giám sát NSNN không chỉ giúp phòng ngừa các sai phạm, thất thoát, mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh một cách bền vững. Chức năng giám sát của HĐND được quy định rõ ràng trong Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, thể hiện vai trò của chính quyền địa phương trong quản lý nhà nước. Theo tài liệu gốc, HĐND có hai chức năng cơ bản: chức năng quyết định và chức năng giám sát.

1.1. Vai trò của HĐND trong quản lý ngân sách địa phương

HĐND tỉnh Thái Nguyên có trách nhiệm quyết định dự toán thu, chi ngân sách địa phương, phê chuẩn quyết toán NSNN, và giám sát việc thực hiện NSNN. Điều này đảm bảo nguồn lực tài chính được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả, và phục vụ lợi ích chung của cộng đồng. HĐND cũng có quyền chất vấn các cơ quan nhà nước về các vấn đề liên quan đến quản lý và sử dụng ngân sách. Thực hiện tốt vai trò này giúp HĐND thực sự là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, thực hiện đúng nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.

1.2. Tầm quan trọng của giám sát NSNN đối với phát triển kinh tế

Giám sát hiệu quả NSNN góp phần tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, thu hút đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Khi NSNN được quản lý minh bạch, công khai, và sử dụng đúng mục đích, nguồn lực sẽ được phân bổ hiệu quả hơn, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và người dân phát triển sản xuất, kinh doanh. Hơn nữa, giám sát NSNN còn giúp ngăn chặn tham nhũng, lãng phí, đảm bảo nguồn lực được sử dụng cho các mục tiêu phát triển bền vững.

II. Thách Thức Trong Giám Sát Thu Ngân Sách Nhà Nước ở Thái Nguyên

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, hoạt động giám sát thu ngân sách nhà nước (NSNN) của HĐND tỉnh Thái Nguyên vẫn còn đối mặt với một số thách thức. Năng lực chuyên môn của một số đại biểu HĐND còn hạn chế, gây khó khăn trong việc phân tích, đánh giá các báo cáo tài chính. Thông tin về NSNN đôi khi chưa được cung cấp đầy đủ, kịp thời, ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong quá trình giám sát chưa thực sự chặt chẽ, dẫn đến tình trạng chồng chéo, bỏ sót. Theo tài liệu, việc thực hiện nhiệm vụ về giám sát các khoản thu ngân sách nhà nước (NSNN) hiện nay trên địa bàn Tỉnh vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định như chưa phát huy vai trò, trách nhiệm của các đại biểu HĐND tỉnh kiêm nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ giám sát.

2.1. Hạn chế về năng lực và thông tin của đại biểu HĐND

Để thực hiện tốt vai trò giám sát, đại biểu HĐND cần có kiến thức chuyên sâu về tài chính, kế toán, và pháp luật. Tuy nhiên, không phải tất cả đại biểu đều có đủ năng lực và kinh nghiệm để phân tích, đánh giá các vấn đề phức tạp liên quan đến NSNN. Bên cạnh đó, việc tiếp cận thông tin đầy đủ, kịp thời cũng là một thách thức. Các báo cáo tài chính đôi khi được cung cấp muộn, hoặc thiếu chi tiết, gây khó khăn cho quá trình giám sát.

2.2. Thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng liên quan

Giám sát NSNN là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều cơ quan chức năng, bao gồm HĐND, UBND, các sở, ban, ngành, và cơ quan kiểm toán. Tuy nhiên, trên thực tế, sự phối hợp này đôi khi chưa được thực hiện hiệu quả. Tình trạng chồng chéo, bỏ sót trách nhiệm vẫn còn xảy ra, ảnh hưởng đến tính toàn diện và hiệu quả của hoạt động giám sát.

III. Cách Nâng Cao Chất Lượng Đại Biểu Hội Đồng Nhân Dân Thái Nguyên

Một trong những giải pháp quan trọng để tăng cường giám sát ngân sách nhà nước (NSNN) là nâng cao chất lượng đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Thái Nguyên. Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về tài chính, kế toán, pháp luật cho đại biểu HĐND, đặc biệt là các đại biểu mới. Đồng thời, cần tạo điều kiện để đại biểu HĐND tiếp cận thông tin đầy đủ, kịp thời về NSNN, và tăng cường trao đổi kinh nghiệm giữa các đại biểu. Giải pháp về nâng cao chất lượng đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh là rất cần thiết để nâng cao chất lượng giám sát. Theo luận văn, cần phát huy vai trò, trách nhiệm của các đại biểu HĐND tỉnh kiêm nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ giám sát; đồng thời tăng cường cập nhật kịp thời các quy định của pháp luật, năng động, sáng tạo, đổi mới trong phương pháp.

3.1. Đào tạo chuyên sâu về tài chính và pháp luật cho đại biểu

Việc đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn cho đại biểu HĐND là vô cùng cần thiết. Các khóa đào tạo cần tập trung vào các nội dung như: Luật Ngân sách nhà nước, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán nhà nước, quy trình lập dự toán, chấp hành, và quyết toán NSNN, kỹ năng phân tích báo cáo tài chính, và kỹ năng giám sát tài chính. Ngoài ra, cần tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm để đại biểu HĐND trao đổi kinh nghiệm với các chuyên gia và đồng nghiệp.

3.2. Tạo điều kiện tiếp cận thông tin ngân sách nhà nước đầy đủ

Để thực hiện tốt vai trò giám sát, đại biểu HĐND cần được cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời về NSNN. UBND tỉnh và các sở, ban, ngành liên quan cần chủ động cung cấp các báo cáo tài chính, báo cáo dự toán, quyết toán, và các thông tin liên quan khác cho đại biểu HĐND. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế để đại biểu HĐND có thể dễ dàng tiếp cận thông tin từ các nguồn khác nhau, như trang web của HĐND, thư viện, hoặc các cơ sở dữ liệu.

IV. Ứng Dụng CNTT Giám Sát Ngân Sách Nhà Nước Thái Nguyên

Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) và chuyển đổi số là một xu hướng tất yếu trong bối cảnh hiện nay, và việc áp dụng CNTT vào hoạt động giám sát ngân sách nhà nước (NSNN) của HĐND tỉnh Thái Nguyên mang lại nhiều lợi ích. CNTT giúp thu thập, xử lý, và phân tích thông tin nhanh chóng, chính xác, và hiệu quả hơn. Đồng thời, CNTT cũng giúp tăng cường tính minh bạch, công khai, và sự tham gia của người dân vào quá trình giám sát NSNN. Theo luận văn, Giải pháp tăng cường thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số là một yếu tố quan trọng. Bên cạnh đó, cần phát huy tính năng động, sáng tạo, đổi mới trong phương pháp để việc giám sát đạt hiệu quả cao.

4.1. Xây dựng hệ thống thông tin giám sát ngân sách trực tuyến

Cần xây dựng một hệ thống thông tin giám sát NSNN trực tuyến, cho phép đại biểu HĐND và người dân dễ dàng truy cập, tìm kiếm, và khai thác thông tin về NSNN. Hệ thống này cần tích hợp các dữ liệu về dự toán, quyết toán, tình hình thực hiện NSNN, và các thông tin liên quan khác. Đồng thời, cần có các công cụ phân tích dữ liệu, báo cáo thống kê, và trực quan hóa dữ liệu để giúp người dùng dễ dàng hiểu và đánh giá tình hình NSNN.

4.2. Tăng cường tương tác trực tuyến giữa HĐND và người dân

CNTT có thể giúp tăng cường tương tác giữa HĐND và người dân trong quá trình giám sát NSNN. Cần xây dựng các kênh thông tin trực tuyến để người dân có thể gửi ý kiến, phản ánh, và kiến nghị về các vấn đề liên quan đến NSNN. Đồng thời, cần tổ chức các buổi đối thoại trực tuyến giữa đại biểu HĐND và người dân để trao đổi, giải đáp thắc mắc về NSNN.

V. Kết Luận và Hướng Đi Mới Cho Giám Sát Ngân Sách Thái Nguyên

Tăng cường hoạt động giám sát ngân sách nhà nước (NSNN) của HĐND tỉnh Thái Nguyên là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự nỗ lực và quyết tâm cao của tất cả các bên liên quan. Bằng cách nâng cao chất lượng đại biểu HĐND, ứng dụng CNTT, tăng cường sự tham gia của người dân, và hoàn thiện cơ chế phối hợp, HĐND tỉnh Thái Nguyên có thể nâng cao hiệu quả giám sát NSNN, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh một cách bền vững. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu, đổi mới phương pháp giám sát, và hoàn thiện hệ thống pháp luật về NSNN để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thực tiễn.

5.1. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về ngân sách nhà nước

Hệ thống pháp luật về NSNN cần được tiếp tục hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thực tiễn. Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật còn chồng chéo, bất cập, hoặc chưa phù hợp với thực tiễn. Đồng thời, cần ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật một cách chi tiết, rõ ràng, và dễ hiểu.

5.2. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giám sát ngân sách

Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giám sát NSNN có thể giúp HĐND tỉnh Thái Nguyên học hỏi kinh nghiệm từ các nước phát triển, tiếp cận các công nghệ và phương pháp giám sát tiên tiến. Cần tăng cường trao đổi đoàn, tổ chức hội thảo, hội nghị quốc tế về giám sát NSNN, và tham gia các dự án hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2021, hoạt động giám sát các khoản thu ngân sách nhà nước (NSNN) của Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Thái Nguyên đã được triển khai với nhiều nỗ lực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công địa phương. Theo số liệu thống kê, tổng số đại biểu HĐND tỉnh nhiệm kỳ này là 75 người, trong đó 33,33% là nữ, 21,33% là người dân tộc thiểu số và 61,33% có trình độ trên đại học. Hoạt động giám sát tập trung vào ba khâu chính: lập dự toán, thực hiện thu và quyết toán NSNN. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy còn tồn tại hạn chế như chưa phát huy hết vai trò của đại biểu kiêm nhiệm, chưa cập nhật kịp thời các quy định pháp luật và thiếu đổi mới trong phương pháp giám sát.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng, các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp tăng cường hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của HĐND tỉnh Thái Nguyên. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động giám sát các khoản thu NSNN trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn 2016-2021. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần hoàn thiện lý luận về giám sát NSNN cấp tỉnh mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn cho các cơ quan quản lý tài chính và HĐND tỉnh trong việc nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về chức năng giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước và lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước. Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, HĐND cấp tỉnh có hai chức năng cơ bản là quyết định và giám sát, trong đó giám sát nhằm đảm bảo việc thực hiện đúng pháp luật và nghị quyết của HĐND. Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước tập trung vào các khâu lập dự toán, thực hiện thu và quyết toán ngân sách, nhấn mạnh vai trò của giám sát trong việc đảm bảo thu đúng, thu đủ và sử dụng ngân sách hiệu quả.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Hội đồng nhân dân cấp tỉnh: cơ quan quyền lực nhà nước đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân địa phương.
• Giám sát ngân sách nhà nước: hoạt động theo dõi, đánh giá việc thực hiện các khoản thu, chi ngân sách nhằm phát hiện và xử lý các sai phạm, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.
• Khoản thu ngân sách nhà nước: bao gồm thuế, phí, lệ phí, các khoản viện trợ và các khoản thu khác theo quy định pháp luật.
• Chức năng giám sát của HĐND: theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định pháp luật.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm số liệu thứ cấp từ các báo cáo, nghị quyết của HĐND tỉnh, Sở Tài chính, các văn bản pháp luật liên quan và số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 70 cán bộ quản lý thuộc Sở Tài chính, Phòng Quản lý ngân sách và HĐND tỉnh Thái Nguyên. Phương pháp chọn mẫu là khảo sát toàn bộ đối tượng có liên quan nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu.

Phương pháp phân tích sử dụng thống kê mô tả và so sánh, kết hợp phân tích tình huống cụ thể để làm rõ các đặc thù trong hoạt động giám sát. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2022, với quy trình thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu được thực hiện nghiêm ngặt nhằm đảm bảo kết quả chính xác và khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng hoạt động giám sát các khoản thu NSNN:

   • Trong nhiệm kỳ 2016-2021, HĐND tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức giám sát dự toán thu NSNN, thực hiện thu và quyết toán với tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu đạt khoảng 90-95%.
   • Việc lập dự toán ngân sách được thực hiện đúng quy trình, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế trong việc cập nhật số liệu và dự báo chính xác nhu cầu thu.
   • Hoạt động giám sát trực tiếp tại các cơ quan, đơn vị còn hạn chế do thiếu nguồn lực và kỹ năng của đại biểu kiêm nhiệm.

2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát:

   • Yếu tố pháp luật: Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 tạo cơ sở pháp lý vững chắc, nhưng việc cập nhật và áp dụng các văn bản pháp luật còn chậm.
   • Yếu tố tổ chức: Bộ máy HĐND còn thiếu đại biểu chuyên trách, đại biểu kiêm nhiệm chiếm tỷ lệ cao (khoảng 65%), ảnh hưởng đến thời gian và chất lượng giám sát.
   • Yếu tố năng lực: Đại biểu HĐND có trình độ chuyên môn cao (61,33% trên đại học) nhưng kỹ năng giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế.
   • Yếu tố vật chất: Kinh phí và trang thiết bị phục vụ giám sát chưa được đầu tư đầy đủ, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

3. So sánh với các tỉnh khác:

   • So với HĐND tỉnh Quảng Ngãi và Thanh Hóa, Thái Nguyên còn hạn chế trong việc tổ chức giám sát chuyên đề và xử lý kết quả giám sát.
   • Tỷ lệ đại biểu chuyên trách tại các tỉnh này cao hơn, giúp nâng cao hiệu quả giám sát.
   • Các tỉnh bạn đã áp dụng linh hoạt các hình thức giám sát như khảo sát thực tế, chất vấn và phối hợp với các cơ quan liên quan, tạo ra kết quả tích cực trong quản lý NSNN.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế trong hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Thái Nguyên chủ yếu do cơ cấu đại biểu kiêm nhiệm, thiếu nguồn lực và chưa đổi mới phương pháp giám sát. Việc chưa áp dụng rộng rãi công nghệ thông tin làm giảm khả năng thu thập và xử lý thông tin kịp thời. So với các tỉnh bạn, Thái Nguyên cần học hỏi kinh nghiệm trong việc xây dựng chương trình giám sát trọng điểm, tăng cường phối hợp liên ngành và nâng cao trách nhiệm của đại biểu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ đại biểu chuyên trách so với kiêm nhiệm, bảng so sánh kết quả thu NSNN theo kế hoạch và thực tế, cũng như sơ đồ quy trình giám sát các khoản thu NSNN để minh họa rõ ràng hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao chất lượng đại biểu HĐND: Tăng tỷ lệ đại biểu chuyên trách lên ít nhất 50% trong nhiệm kỳ tới, tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin cho đại biểu. Chủ thể thực hiện: Ban tổ chức Tỉnh ủy, HĐND tỉnh; Thời gian: 2023-2025.

2. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số: Xây dựng hệ thống quản lý thông tin giám sát trực tuyến, hỗ trợ thu thập, phân tích số liệu nhanh chóng và chính xác. Chủ thể thực hiện: Văn phòng HĐND tỉnh phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông; Thời gian: 2023-2024.

3. Tăng cường sự tham gia của chuyên gia và nhân dân: Mời các chuyên gia tài chính, luật pháp tham gia các đoàn giám sát chuyên đề; tổ chức lấy ý kiến nhân dân qua các kênh trực tuyến và hội nghị đối thoại. Chủ thể thực hiện: Thường trực HĐND, các Ban HĐND; Thời gian: liên tục hàng năm.

4. Cải tiến công tác chuẩn bị và báo cáo giám sát chuyên đề: Xây dựng đề cương giám sát chi tiết, bám sát các khoản thu NSNN trọng điểm; báo cáo kết quả giám sát phải rõ ràng, có đề xuất xử lý cụ thể. Chủ thể thực hiện: Đoàn giám sát, Văn phòng HĐND; Thời gian: từ 2023.

5. Tăng cường công tác chất vấn, giải trình và đôn đốc thực hiện kết luận giám sát: Tổ chức các phiên chất vấn tại kỳ họp HĐND, theo dõi và đôn đốc các cơ quan thực hiện kiến nghị sau giám sát. Chủ thể thực hiện: Thường trực HĐND, các Ban HĐND; Thời gian: hàng kỳ họp.

6. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan: Tăng cường phối hợp với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các Ban xây dựng Đảng để nâng cao hiệu quả giám sát. Chủ thể thực hiện: Thường trực HĐND; Thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp: Nắm vững cơ sở lý luận và thực tiễn về giám sát NSNN, nâng cao kỹ năng và hiệu quả hoạt động giám sát tại địa phương.

2. Cán bộ quản lý tài chính công và ngân sách địa phương: Hiểu rõ vai trò của HĐND trong giám sát ngân sách, từ đó phối hợp hiệu quả trong công tác quản lý và báo cáo.

3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành quản lý kinh tế, chính sách công: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để nghiên cứu sâu về chức năng giám sát của cơ quan dân cử và quản lý ngân sách nhà nước.

4. Cơ quan lập pháp và các tổ chức giám sát xã hội: Tham khảo các giải pháp nâng cao hiệu quả giám sát, từ đó đề xuất chính sách và cải tiến hoạt động giám sát tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

1. Hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của HĐND tỉnh Thái Nguyên được thực hiện như thế nào?
   Hoạt động giám sát được thực hiện qua các hình thức như xem xét báo cáo, giám sát trực tiếp, chất vấn và bỏ phiếu tín nhiệm. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch thu NSNN đạt khoảng 90-95%, tuy nhiên còn hạn chế về nguồn lực và kỹ năng đại biểu.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh?
   Bao gồm yếu tố pháp luật, tổ chức bộ máy, năng lực đại biểu và điều kiện vật chất. Việc thiếu đại biểu chuyên trách và ứng dụng công nghệ còn hạn chế là những điểm yếu chính.

3. So sánh hoạt động giám sát của HĐND Thái Nguyên với các tỉnh khác ra sao?
   Các tỉnh như Quảng Ngãi và Thanh Hóa có tỷ lệ đại biểu chuyên trách cao hơn, tổ chức giám sát chuyên đề hiệu quả và xử lý kết quả giám sát triệt để hơn, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý NSNN.

4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hoạt động giám sát?
   Tăng cường đại biểu chuyên trách, ứng dụng công nghệ thông tin, tham gia chuyên gia và nhân dân, cải tiến công tác chuẩn bị và báo cáo giám sát, tăng cường chất vấn và phối hợp liên ngành.

5. Luận văn có thể hỗ trợ đối tượng nào trong thực tiễn?
   Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho đại biểu HĐND, cán bộ quản lý tài chính, nhà nghiên cứu và các cơ quan lập pháp trong việc nâng cao hiệu quả giám sát NSNN.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng hoạt động giám sát các khoản thu NSNN của HĐND tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn 2016-2021.
• Phân tích các nhân tố ảnh hưởng gồm pháp luật, tổ chức, năng lực đại biểu và điều kiện vật chất, làm rõ những hạn chế hiện tại.
• So sánh với các tỉnh bạn cho thấy Thái Nguyên cần nâng cao tỷ lệ đại biểu chuyên trách và đổi mới phương pháp giám sát.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đại biểu, ứng dụng công nghệ, tăng cường sự tham gia của chuyên gia và nhân dân, cải tiến công tác giám sát và phối hợp liên ngành.
• Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo đại biểu, xây dựng hệ thống quản lý thông tin giám sát và tổ chức các phiên chất vấn hiệu quả nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước địa phương.

Hành động ngay hôm nay để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát ngân sách nhà nước tại địa phương, đảm bảo nguồn lực tài chính được sử dụng hiệu quả, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững.