Tăng Cường Đấu Tranh Phòng Chống Tệ Nạn Xã Hội Bằng Pháp Luật Tại Việt Nam

• Người hướng dẫn: PGS.TS Trần Ngọc Đường
• Trường học: Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Lý luận Nhà nước và Pháp quyền
• Đề tài: Tăng Cường Đấu Tranh Phòng Chống Tệ Nạn Xã Hội Bằng Pháp Luật Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ luật học
• Năm xuất bản: 2001
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỆ NẠN XÃ HỘI VÀ ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG TỆ NẠN XÃ HỘI BẰNG PHÁP LUẬT - CƠ SỞ LÝ LUẬN
• 1.1. Khái niệm tệ nạn xã hội và các dấu hiệu đặc trưng của nó
• 1.2. Những đặc điểm cơ bản của tệ nạn xã hội ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
• 1.3. Khái niệm, nội dung và vai trò đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật
• 1.3.1. Khái niệm và nội dung đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật
• 1.3.2. Vai trò của pháp luật trong đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG TỆ NẠN XÃ HỘI BẰNG PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
• 2.1. Thực trạng xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện pháp luật về phòng chống tệ nạn xã hội
• 2.1.1. Thực trạng xây dựng và hoàn thiện pháp luật về phòng chống tệ nạn xã hội ở nước ta
• 2.2. Thực trạng tổ chức, thực hiện pháp luật trong đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội
• 2.2.1. Thực trạng bảo vệ pháp luật về phòng chống tệ nạn xã hội, những nguyên nhân, điều kiện và tồn tại, hạn chế trong cuộc đấu tranh phòng, chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật ở nước ta hiện nay
• 2.2.1.1. Thực trạng hoạt động, bảo vệ pháp luật về phòng chống tệ nạn xã hội
• 2.2.1.2. Những nguyên nhân, điều kiện và tồn tại, hạn chế trong cuộc đấu tranh phòng, chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật ở Việt Nam hiện nay
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG TỆ NẠN XÃ HỘI BẰNG PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
• 3.1. Các quan điểm đấu tranh phòng, chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật ở Việt Nam hiện nay
• 3.1.1. Quan điểm chung về đấu tranh phòng, chống tệ nạn xã hội
• 3.1.2. Quan điểm về đấu tranh phòng, chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật
• 3.2. Phương hướng và giải pháp tăng cường đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật
• 3.2.1. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng, chống tệ nạn xã hội
• 3.2.2. Tăng cường công tác phòng ngừa xã hội, tổ chức thực hiện pháp luật trong đấu tranh phòng, chống tệ nạn xã hội
• 3.2.3. Tăng cường các hoạt động bảo vệ pháp luật của các lực lượng chuyên trách đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội. Xử lý nghiêm minh, kịp thời các vi phạm pháp luật về tệ nạn xã hội
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tăng Cường Đấu Tranh Phòng Chống Tệ Nạn Xã Hội Tổng Quan

Từ sau Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VI (1986) đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước ta đã tiến hành công cuộc đổi mới. Bên cạnh những thành quả đạt được, mặt trái của kinh tế thị trường đã tác động đến đời sống xã hội, gây nguy hại đến nếp sống, thuần phong mỹ tục, làm băng hoại đạo đức, phẩm giá của con người. Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, tệ nạn xã hội ở nước ta diễn biến phức tạp. Những tệ nạn này đang là vấn đề nóng bỏng, nhức nhối, ảnh hưởng xấu đến đời sống và an toàn của xã hội, vi phạm pháp luật, đạo đức, phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc, phá vỡ hạnh phúc nhiều gia đình, đe dọa tương lai giống nòi. Tệ nạn xã hội là hiện tượng xã hội phức tạp, có nguồn gốc sâu xa và liên quan đến mọi mặt của đời sống xã hội, làm xói mòn đạo đức, phá vỡ hạnh phúc, ảnh hưởng đến kinh tế, sức khỏe, nhân cách và dẫn đến tội phạm. Báo cáo của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII đã nhấn mạnh 'mặc dù có nhiều cố gắng ngăn chặn, song tệ nạn xã hội có xu hướng gia tăng, nhất là tệ nghiện hút, cờ bạc, mại dâm, trộm cướp, tham nhũng và buôn lậu nghiêm trọng, làm cho nhân dân rất bất bình, ảnh hưởng đến niềm tin đối với Đảng và Nhà nước'.

1.1. Thực Trạng Đáng Báo Động Về Tình Hình Tệ Nạn Xã Hội

Theo báo cáo của các cơ quan chức năng như Ủy ban quốc gia phòng chống ma túy, Bộ Công an, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, các tệ nạn xã hội diễn biến rất phức tạp và có xu hướng gia tăng. Nổi lên là tệ nghiện ma túy với 104.000 người nghiện có hồ sơ kiểm soát. Đối tượng nghiện ma túy không chỉ dừng lại ở những người, những gia đình có truyền thống sử dụng ma túy mà còn phát triển vào trong cả học đường. Kéo theo là sự gia tăng của tội phạm buôn bán, tàng trữ, vận chuyển các chất ma túy. Cùng với nghiện ma túy là tệ nạn mại dâm. Sau những năm đổi mới kinh tế xã hội và nhất là từ 1990 trở lại đây, tệ nạn mại dâm đã hoạt động dưới nhiều hình thức: công khai, bí mật thông qua các hình thức kinh doanh trá hình như: vũ trường, quán cà phê, nhà hàng Karaoke và phát triển cả ở thành thị lẫn nông thôn. Báo cáo cho thấy tệ nạn xã hội đang gia tăng và gây ra nhiều hệ lụy cho xã hội. Điều này đòi hỏi cần có những giải pháp mạnh mẽ và hiệu quả hơn nữa để ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng này.

1.2. Hậu Quả Nghiêm Trọng Của Tệ Nạn Xã Hội Đến An Ninh Trật Tự

Tệ nạn xã hội còn là nguyên nhân chủ yếu làm lây nhiễm HIV/AIDS. Đây thực sự là một hiểm họa cho dân tộc trong thời mở cửa. Vấn đề lây nhiễm HIV do nghiện hút và hoạt động mại dâm đã nâng số liệu: năm 1992 phát hiện 70 người, năm 1997 phát hiện. Các bệnh nhân khác đang tiềm ẩn chưa được thống kê, ước tính hiện nay khoảng 21.000 người nhiễm HIV [1,31]. Trong tình hình đất nước mở rộng giao lưu quốc tế hiện nay, cùng với việc phòng chống nhiễm HIV/AIDS, vấn đề đấu tranh chống các tệ nạn xã hội đang trở thành một trong những vấn đề quan trọng cấp bách có tính chất toàn cầu và khu vực. Trước thực trạng các tệ nạn xã hội có xu hướng phát triển gây nhức nhối trong xã hội, Đảng và Nhà nước ta đã tiến hành nhiều phương trên và phương pháp khác nhau để đấu tranh kiên quyết nhằm ngăn chặn từng bước, tiến tới loại trừ các tệ nạn xã hội ra khỏi đời sống xã hội.

II. Cách Pháp Luật Việt Nam Đối Phó Với Tệ Nạn Xã Hội Hiện Nay

Trước thực trạng tệ nạn xã hội có xu hướng phát triển gây nhức nhối, Đảng và Nhà nước ta đã tiến hành nhiều biện pháp để đấu tranh kiên quyết nhằm ngăn chặn và loại trừ các tệ nạn xã hội ra khỏi đời sống. Trong số các phương tiện và phương pháp đó, pháp luật Việt Nam có vai trò đặc biệt quan trọng, nhưng đến nay chưa được sử dụng hữu hiệu, bản thân nó lại chưa được đổi mới, hoàn thiện phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu lực và hiệu quả trong cuộc đấu tranh này. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài 'Tăng cường đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội bằng pháp luật ở nước ta hiện nay' là rất cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết thực. Phòng chống tệ nạn xã hội nói chung, phòng chống ma túy, mại dâm, cờ bạc nói riêng là những vấn đề đã được các nhà khoa học trên thế giới quan tâm nghiên cứu. Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế đã tổ chức nhiều hội nghị quốc tế và xuất bản nhiều ấn phẩm về vấn đề phòng chống tệ nạn xã hội, phòng chống ma túy.

2.1. Vai Trò Quan Trọng Của Pháp Luật Trong Phòng Chống Tệ Nạn

Trong bối cảnh hiện nay, pháp luật đóng vai trò then chốt trong việc định hình và thực thi các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn, và trừng trị các hành vi liên quan đến tệ nạn xã hội. Pháp luật không chỉ cung cấp cơ sở pháp lý cho các hoạt động của cơ quan chức năng mà còn tạo ra khuôn khổ để bảo vệ quyền lợi của người dân và duy trì trật tự xã hội. Do đó, việc hoàn thiện và tăng cường hiệu quả của pháp luật là một yếu tố quyết định trong cuộc chiến chống lại tệ nạn xã hội. Theo đó, các văn bản pháp luật phải được rà soát và sửa đổi để phù hợp với tình hình thực tế và đáp ứng yêu cầu của công tác phòng chống tội phạm. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để đảm bảo việc thực thi pháp luật được hiệu quả và đồng bộ.

2.2. Thực Trạng Xây Dựng Và Hoàn Thiện Hệ Thống Pháp Luật

Ở nước ta trong những năm qua các cơ quan Nhà nước, các nhà nghiên cứu của Bộ Công an, Bộ Lao động - Thương binh xã hội, Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn quốc gia đã nghiên cứu về tệ nạn xã hội dưới nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau. Trong số này phải kể đến các công trình: Đề tài KX 0414 của Tổng cục Cảnh sát - Bộ Công an nghiên cứu về thực trạng, nguyên nhân và giải pháp phòng chống tội phạm và các tệ nạn xã hội; 'Vài nét về kiểm soát ma túy quốc tế và Liên hợp quốc' (Tạp chí Công an nhân dân số 11-1994) của Vi Ngọc Bang; “Đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường' (Tạp chí Công an nhân dân số 11-1994) của Phạm Văn Hùng. Những đề tài, công trình nghiên cứu khoa học nói trên đều ít nhiều đề cập đến phương tiện pháp luật trong phòng chống tệ nạn xã hội. Song phần lớn những nghiên cứu đó chủ yếu tiếp cận từ góc độ Tội phạm học, Khoa học hình sự hoặc Xã hội học và mới chỉ giải quyết một số khía cạnh về pháp luật trong phòng chống tệ nạn xã hội. Vì thế có thể nói rằng đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội bằng phương tiện pháp luật cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện dưới góc độ Lý luận Nhà nước và Pháp luật.

III. Giải Pháp Tăng Cường Hiệu Quả Phòng Chống Tệ Nạn Xã Hội Hiện Nay

Để nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện, từ việc hoàn thiện hệ thống pháp luật đến tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội, và cộng đồng dân cư. Các giải pháp cần hướng đến mục tiêu ngăn chặn từ gốc, giảm thiểu tác động tiêu cực của tệ nạn xã hội đến đời sống và an ninh trật tự. Cần đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật, nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của tệ nạn xã hội và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc phòng ngừa và ngăn chặn tệ nạn xã hội. Đồng thời, cần tạo điều kiện để người dân tham gia tích cực vào các hoạt động phòng chống tệ nạn xã hội, góp phần xây dựng một xã hội lành mạnh và văn minh.

3.1. Hoàn Thiện Hệ Thống Pháp Luật Về Phòng Chống Tệ Nạn Xã Hội

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về phòng chống tệ nạn xã hội, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi, và phù hợp với tình hình thực tế. Cần quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc phòng ngừa và ngăn chặn tệ nạn xã hội. Cần tăng cường chế tài xử phạt đối với các hành vi vi phạm pháp luật về tệ nạn xã hội, đảm bảo tính nghiêm minh và răn đe. Theo đó, các văn bản pháp luật cần được sửa đổi để phù hợp với tình hình mới và đáp ứng yêu cầu của công tác phòng chống tội phạm. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để đảm bảo việc thực thi pháp luật được hiệu quả và đồng bộ.

3.2. Tăng Cường Công Tác Tuyên Truyền Giáo Dục Pháp Luật Về Tệ Nạn

Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về phòng chống tệ nạn xã hội trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong trường học, cơ quan, đơn vị, và cộng đồng dân cư. Cần đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, giáo dục, đảm bảo tính sinh động, hấp dẫn, và dễ hiểu. Cần tập trung tuyên truyền, giáo dục cho các đối tượng có nguy cơ cao, như thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên, người nghiện ma túy, người bán dâm. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan truyền thông và các tổ chức xã hội để đưa ra những thông điệp hiệu quả và phù hợp với từng đối tượng. Đồng thời, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để đảm bảo việc thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Pháp Luật Để Phòng Chống Ma Túy Hiệu Quả

Phòng chống ma túy là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội. Cần tăng cường các biện pháp nghiệp vụ để phát hiện, ngăn chặn, và triệt phá các đường dây mua bán, vận chuyển, tàng trữ, và sử dụng trái phép chất ma túy. Cần xử lý nghiêm minh các đối tượng phạm tội về ma túy, đảm bảo tính nghiêm minh và răn đe. Cần tập trung vào việc cắt cơn, giải độc, phục hồi sức khỏe, và tái hòa nhập cộng đồng cho người nghiện ma túy. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác quốc tế trong phòng chống ma túy, trao đổi thông tin, kinh nghiệm, và phối hợp hành động với các nước và tổ chức quốc tế.

4.1. Biện Pháp Nghiệp Vụ Phát Hiện Ngăn Chặn Tội Phạm Ma Túy

Các cơ quan chức năng cần tăng cường triển khai các biện pháp nghiệp vụ để phát hiện, ngăn chặn, và triệt phá các đường dây mua bán, vận chuyển, tàng trữ, và sử dụng trái phép chất ma túy. Cần sử dụng các biện pháp trinh sát, kỹ thuật, và phối hợp với quần chúng nhân dân để thu thập thông tin, chứng cứ, và truy bắt tội phạm. Cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát tại các địa bàn, khu vực trọng điểm, như biên giới, cửa khẩu, sân bay, bến cảng, và các tụ điểm phức tạp về tệ nạn xã hội. Cần xử lý nghiêm minh các đối tượng phạm tội về ma túy, đảm bảo tính nghiêm minh và răn đe.

4.2. Phục Hồi Và Tái Hòa Nhập Cộng Đồng Cho Người Nghiện

Cần tập trung vào việc cắt cơn, giải độc, phục hồi sức khỏe, và tái hòa nhập cộng đồng cho người nghiện ma túy. Cần xây dựng các trung tâm cai nghiện ma túy hiện đại, đáp ứng các tiêu chuẩn về cơ sở vật chất, trang thiết bị, và đội ngũ cán bộ chuyên môn. Cần áp dụng các phương pháp điều trị hiệu quả, như điều trị bằng thuốc, tâm lý trị liệu, và liệu pháp nhóm. Cần tạo điều kiện để người nghiện ma túy được học nghề, tìm việc làm, và ổn định cuộc sống. Cần xây dựng các chương trình hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng, giúp người nghiện ma túy vượt qua mặc cảm, tự tin, và hòa nhập vào xã hội.

V. Xử Lý Vi Phạm Pháp Luật Nâng Cao Ý Thức Người Dân

Xử lý nghiêm minh, kịp thời các vi phạm pháp luật về tệ nạn xã hội là yếu tố then chốt để duy trì trật tự và răn đe các hành vi vi phạm. Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân thông qua công tác tuyên truyền, giáo dục, và vận động là biện pháp căn cơ để phòng ngừa tệ nạn xã hội. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc của toàn xã hội, từ các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội đến mỗi cá nhân.

5.1. Tăng Cường Kiểm Tra Xử Phạt Vi Phạm Hành Chính và Hình Sự

Cần tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, và xử lý vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm pháp luật về tệ nạn xã hội. Cần xử phạt nghiêm minh các hành vi chứa chấp, bảo kê, và tạo điều kiện cho tệ nạn xã hội phát sinh và phát triển. Cần khởi tố, điều tra, truy tố, và xét xử các vụ án hình sự liên quan đến tệ nạn xã hội, đảm bảo tính nghiêm minh, khách quan, và công bằng. Cần tăng cường công tác thi hành án, đảm bảo các bản án, quyết định của tòa án được thực thi nghiêm túc.

5.2. Vai Trò Của Cộng Đồng Trong Tăng Cường Ý Thức Pháp Luật

Các tổ chức đoàn thể xã hội cần có những phong trào để lôi kéo nhiều người tham gia, ví dụ như phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc, phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội… từ đó mà ý thức chấp hành pháp luật được tăng lên. Đồng thời các cơ quan ban ngành cũng phải đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, phổ biến pháp luật để người dân hiểu và nắm vững các quy định, chủ trương của nhà nước, từ đó có ý thức chấp hành tốt.

VI. Kết Luận Hướng Đến Một Xã Hội Văn Minh Lành Mạnh

Đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội là nhiệm vụ lâu dài và gian khổ, đòi hỏi sự quyết tâm cao độ và nỗ lực không ngừng của toàn Đảng, toàn dân, và toàn quân. Cần quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng và Nhà nước về phòng chống tệ nạn xã hội, coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên, và cấp bách. Cần phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, tạo thành phong trào quần chúng sâu rộng tham gia phòng chống tệ nạn xã hội. Cần xây dựng một xã hội văn minh, lành mạnh, và hạnh phúc, không có chỗ cho tệ nạn xã hội.

6.1. Sự Cần Thiết Của Phối Hợp Giữa Nhà Nước Và Người Dân

Để công tác phòng chống tệ nạn xã hội đạt hiệu quả cao, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước và người dân. Nhà nước cần tạo điều kiện pháp lý và cơ chế chính sách thuận lợi, đồng thời đầu tư nguồn lực cho công tác này. Người dân cần nâng cao ý thức trách nhiệm, tích cực tham gia các hoạt động phòng chống tệ nạn xã hội, và tố giác các hành vi vi phạm pháp luật.

6.2. Triển Vọng Tương Lai Của Cuộc Chiến Chống Tệ Nạn Xã Hội

Với sự quyết tâm cao độ và nỗ lực không ngừng, chúng ta tin tưởng rằng cuộc chiến chống tệ nạn xã hội sẽ đạt được những thắng lợi to lớn. Xã hội Việt Nam sẽ ngày càng văn minh, lành mạnh, và hạnh phúc, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Hy vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn khi xã hội Việt Nam sẽ ngày càng văn minh, lành mạnh, và hạnh phúc, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.