Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của xã hội hiện đại, chất lượng cuộc sống và sự viên mãn trong cuộc sống của nhân viên ngày càng được quan tâm sâu sắc. Theo báo cáo ngành, khoảng 57% người lao động tại các đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh cho biết họ không thể cân bằng giữa công việc và cuộc sống riêng tư. Tình trạng này gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực như stress, giảm hiệu quả công việc và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần. Luận văn tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của các giá trị cá nhân đến sự viên mãn của nhân viên thông qua sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống riêng tư, với phạm vi khảo sát tại các tỉnh miền Nam Việt Nam gồm TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Long An và Đồng Nai trong giai đoạn 2021-2022.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ mối quan hệ giữa các nhóm giá trị cá nhân (giá trị cá nhân về sự nâng cao bản thân và giá trị cá nhân về sự bảo tồn) với sự cân bằng công việc-cuộc sống, từ đó tác động đến sự viên mãn trong cuộc sống của nhân viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các tổ chức và cá nhân nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống, tăng hiệu quả làm việc và gắn bó lâu dài với tổ chức. Các chỉ số đo lường bao gồm tỷ lệ cân bằng công việc-cuộc sống, mức độ viên mãn và các nhóm giá trị cá nhân được khảo sát qua 279 mẫu thực tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên mô hình giá trị cá nhân của Schwartz (1992), phân chia thành 10 loại giá trị cơ bản, trong đó tập trung vào hai nhóm chính: giá trị cá nhân về sự nâng cao bản thân (bao gồm quyền lực, thành tựu) và giá trị cá nhân về sự bảo tồn (bao gồm truyền thống, an toàn). Lý thuyết cân bằng công việc-cuộc sống của Fisher (2001) được áp dụng để phân tích hai khía cạnh: sự can thiệp của công việc vào cuộc sống riêng và sự can thiệp của cuộc sống riêng vào công việc, cùng với sự hòa hợp giữa hai yếu tố này. Khái niệm viên mãn trong cuộc sống (well-being) được định nghĩa theo Diener et al. (1985) và Medvedev & Landhuis (2018), nhấn mạnh sự hài lòng toàn diện về cuộc sống dựa trên các tiêu chí cá nhân.

Mô hình nghiên cứu đề xuất mối quan hệ giữa giá trị cá nhân, sự cân bằng công việc-cuộc sống và sự viên mãn của nhân viên. Các giả thuyết chính bao gồm: giá trị nâng cao bản thân ảnh hưởng tích cực đến sự cân bằng và sự hòa hợp công việc-cuộc sống; giá trị bảo tồn cũng tác động đến sự cân bằng và hòa hợp; sự hòa hợp công việc-cuộc sống ảnh hưởng tích cực đến sự viên mãn; ngược lại, sự mất cân bằng làm giảm sự viên mãn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát định lượng với cỡ mẫu 279 nhân viên làm việc tại các doanh nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Long An và Đồng Nai, độ tuổi từ 18 đến 60. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời đảm bảo tính đại diện cho nhóm nghiên cứu. Dữ liệu được thu thập qua phiếu khảo sát trực tiếp và trực tuyến trong giai đoạn 2021-2022.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS và AMOS, bao gồm phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) để kiểm định độ tin cậy và tính hợp lệ của thang đo, và phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính SEM để kiểm tra các giả thuyết nghiên cứu. Quy trình nghiên cứu tuân thủ nghiêm ngặt các bước từ xây dựng thang đo, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích nhằm đảm bảo kết quả chính xác và khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của giá trị cá nhân về sự nâng cao bản thân đến sự mất cân bằng công việc-cuộc sống: Kết quả SEM cho thấy nhóm giá trị này làm tăng sự mất cân bằng công việc-cuộc sống với hệ số ảnh hưởng dương rõ rệt (β ≈ 0.45, p < 0.01), nghĩa là nhân viên có giá trị này cao thường dành nhiều thời gian và tâm trí cho công việc, dẫn đến xung đột với cuộc sống riêng.

  2. Ảnh hưởng của giá trị cá nhân về sự bảo tồn đến sự hòa hợp công việc-cuộc sống: Giá trị bảo tồn có tác động tích cực đến sự hòa hợp giữa công việc và cuộc sống (β ≈ 0.38, p < 0.01), giúp nhân viên duy trì sự cân bằng và hài hòa trong các vai trò khác nhau.

  3. Tác động của sự hòa hợp công việc-cuộc sống đến sự viên mãn: Sự hòa hợp công việc-cuộc sống có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ đến sự viên mãn trong cuộc sống của nhân viên (β ≈ 0.52, p < 0.001), cho thấy khi công việc và cuộc sống cá nhân hỗ trợ lẫn nhau, nhân viên cảm thấy hạnh phúc và thỏa mãn hơn.

  4. Tác động tiêu cực của sự mất cân bằng công việc-cuộc sống đến sự viên mãn: Ngược lại, sự mất cân bằng làm giảm sự viên mãn với hệ số ảnh hưởng âm (β ≈ -0.40, p < 0.01), phản ánh rõ ràng tác hại của việc không cân bằng trong cuộc sống.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các lý thuyết và nghiên cứu trước đây, đồng thời làm rõ hơn vai trò của các nhóm giá trị cá nhân trong bối cảnh Việt Nam. Giá trị nâng cao bản thân thúc đẩy nhân viên tập trung vào công việc, đôi khi gây ra mất cân bằng, tương tự như phát hiện của Cohen (2009). Trong khi đó, giá trị bảo tồn giúp duy trì sự ổn định và hài hòa, hỗ trợ cân bằng công việc-cuộc sống, phù hợp với lý thuyết của Schwartz (1992).

Sự hòa hợp công việc-cuộc sống được xác nhận là yếu tố then chốt nâng cao sự viên mãn, đồng thời sự mất cân bằng là nguyên nhân chính gây ra stress và giảm hiệu quả công việc, tương tự các nghiên cứu của Fisher (2001) và Diener et al. (1985). Biểu đồ mô hình SEM minh họa rõ các mối quan hệ này, với các đường mũi tên thể hiện hệ số ảnh hưởng và mức độ ý nghĩa thống kê.

Kết quả cũng cho thấy sự khác biệt về mức độ ảnh hưởng giữa các nhóm giá trị cá nhân, gợi ý rằng các chính sách quản lý nhân sự cần linh hoạt theo đặc điểm cá nhân để tối ưu hóa sự cân bằng và viên mãn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chính sách phân công công việc linh hoạt: Tổ chức cần áp dụng các chính sách phân công công việc phù hợp với nhóm giá trị cá nhân của nhân viên, nhằm giảm áp lực công việc cho nhóm có giá trị nâng cao bản thân cao, giúp họ cân bằng thời gian và vai trò. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban nhân sự.

  2. Phát triển chương trình đào tạo về quản lý thời gian và stress: Tổ chức nên tổ chức các khóa đào tạo giúp nhân viên nâng cao kỹ năng quản lý thời gian, cân bằng công việc-cuộc sống, đặc biệt tập trung vào nhóm nhân viên có giá trị cá nhân dễ bị mất cân bằng. Thời gian: 3 tháng; Chủ thể: Phòng đào tạo.

  3. Tăng cường hỗ trợ về mặt tinh thần và sức khỏe: Cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý, hỗ trợ sức khỏe tinh thần nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của mất cân bằng công việc-cuộc sống, nâng cao sự viên mãn. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự.

  4. Khuyến khích văn hóa làm việc hỗ trợ sự hòa hợp: Xây dựng môi trường làm việc thân thiện, khuyến khích sự hỗ trợ giữa các đồng nghiệp và giữa công việc với cuộc sống cá nhân, tạo điều kiện cho sự hòa hợp công việc-cuộc sống. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý nhân sự: Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phù hợp với đặc điểm giá trị cá nhân của nhân viên, nâng cao hiệu quả quản lý và giữ chân nhân viên.

  2. Nhân viên và người lao động: Hiểu rõ về ảnh hưởng của giá trị cá nhân đến cân bằng công việc-cuộc sống và sự viên mãn, từ đó tự điều chỉnh hành vi và lựa chọn phù hợp để nâng cao chất lượng cuộc sống.

  3. Nhà nghiên cứu khoa học xã hội và quản trị: Tham khảo mô hình nghiên cứu và kết quả phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về mối quan hệ giữa giá trị cá nhân, cân bằng công việc-cuộc sống và sự viên mãn trong bối cảnh Việt Nam.

  4. Các tổ chức đào tạo và tư vấn: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để thiết kế các chương trình đào tạo, tư vấn nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và cá nhân nâng cao sự cân bằng và viên mãn trong cuộc sống.

Câu hỏi thường gặp

  1. Giá trị cá nhân ảnh hưởng như thế nào đến sự cân bằng công việc-cuộc sống?
    Giá trị cá nhân về sự nâng cao bản thân thường làm tăng sự mất cân bằng do nhân viên tập trung nhiều vào công việc, trong khi giá trị bảo tồn giúp duy trì sự hòa hợp và cân bằng. Ví dụ, nhân viên coi trọng an toàn và truyền thống thường có xu hướng giữ sự ổn định giữa công việc và cuộc sống.

  2. Làm thế nào để đo lường sự viên mãn trong cuộc sống của nhân viên?
    Sự viên mãn được đo bằng các tiêu chí như mức độ hài lòng với cuộc sống, cảm giác hạnh phúc, và sự thỏa mãn với các vai trò trong công việc và cuộc sống cá nhân, dựa trên thang đo chuẩn của Diener và Medvedev.

  3. Tại sao sự mất cân bằng công việc-cuộc sống lại ảnh hưởng tiêu cực đến sự viên mãn?
    Mất cân bằng gây ra stress, giảm sức khỏe tâm thần và làm giảm hiệu quả công việc, từ đó làm giảm cảm giác hài lòng và hạnh phúc trong cuộc sống của nhân viên.

  4. Nghiên cứu có giới hạn gì không?
    Nghiên cứu chủ yếu tập trung vào khu vực miền Nam Việt Nam với phương pháp chọn mẫu thuận tiện, do đó kết quả có thể chưa đại diện cho toàn quốc. Ngoài ra, chỉ khảo sát hai nhóm giá trị cá nhân trong mô hình 10 nhóm.

  5. Làm thế nào các tổ chức có thể áp dụng kết quả nghiên cứu?
    Tổ chức có thể xây dựng chính sách phân công công việc linh hoạt, đào tạo kỹ năng quản lý thời gian, hỗ trợ sức khỏe tinh thần và phát triển văn hóa làm việc hỗ trợ sự hòa hợp để nâng cao sự viên mãn của nhân viên.

Kết luận

  • Giá trị cá nhân về sự nâng cao bản thân làm tăng sự mất cân bằng công việc-cuộc sống, trong khi giá trị bảo tồn thúc đẩy sự hòa hợp.
  • Sự hòa hợp công việc-cuộc sống có tác động tích cực mạnh mẽ đến sự viên mãn của nhân viên.
  • Sự mất cân bằng công việc-cuộc sống làm giảm sự viên mãn, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và hiệu quả làm việc.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách quản lý nhân sự nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và hiệu quả công việc.
  • Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng phạm vi nghiên cứu, phân tích sâu hơn các nhóm giá trị cá nhân còn lại và áp dụng thực tiễn các giải pháp đề xuất.

Hành động ngay: Các nhà quản lý và nhân viên nên cùng nhau xây dựng môi trường làm việc cân bằng, hài hòa để nâng cao sự viên mãn và phát triển bền vững.