Tác động của du lịch sinh thái đến quản lý rừng tại Vườn Quốc Gia Ba Vì

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN

1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước

1.1.2. Nghiên cứu trong nước

1.1.3. Đánh giá tổng quan và xác định khoảng trống nghiên cứu

1.2. Cơ sở lý luận và quy định pháp luật về tác động của du lịch sinh thái đến quản lý rừng đặc dụng

1.2.1. Du lịch sinh thái

1.2.2. Quản lý, phát triển du lịch sinh thái trong rừng đặc dụng

1.2.3. Quản lý du lịch sinh thái trong rừng đặc dụng

1.2.4. Tổ chức phát triển du lịch sinh thái trong rừng đặc dụng

1.2.5. Tài chính bền vững trong quản lý rừng đặc dụng

1.3. Tác động du lịch sinh thái đến các lĩnh vực quản lý rừng đặc dụng

1.3.1. Tác động đến quản lý tài nguyên và môi trường trong rừng đặc dụng

1.3.2. Tác động của du lịch sinh thái đến quản lý hạ tầng du lịch

1.3.3. Tác động của du lịch sinh thái đến cơ chế tài chính bền vững

2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Nội dung nghiên cứu

2.2. Thiết kế nghiên cứu

2.2.1. Khung phân tích Động lực - Áp lực - Thực trạng - Tác động - Đáp ứng (DPSIR)

2.2.2. Khung đánh giá hình ảnh điểm đến đối với lòng trung thành của du khách

2.2.3. Khung đánh giá tự chủ tài chính trên cơ sở các mô hình lượng giá tài nguyên du lịch

2.3. Phương pháp nghiên cứu

2.3.1. Nhóm phương pháp điều tra, thu thập số liệu

2.3.2. Các phương pháp thu thập số liệu thứ cấp

2.3.3. Các phương pháp thu thập số liệu sơ cấp

2.3.4. Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu

2.3.5. Nhóm các phương pháp phân tích số liệu

2.3.5.1. Quá trình phân tích thứ bậc (AHP)

2.3.5.2. Phương pháp phân tích thống kê mô tả sử dụng thang đo Likert 5

2.3.5.3. Phương pháp ma trận tác động Leopond

2.3.5.4. Mô hình hóa phương trình cấu trúc (Structural Equation Modeling - SEM)

2.3.6. Nhóm phương pháp lượng giá giá trị tài nguyên du lịch

2.3.6.1. Phương pháp chi phí du lịch vùng (Zonal Travel Cost Method - ZTCM)

2.3.6.2. Phương pháp định giá ngẫu nhiên (CVM)

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. Thực trạng công tác quản lý rừng đặc dụng và hoạt động du lịch sinh thái

3.1.1. Thực trạng công tác quản lý tại Vườn quốc gia Ba Vì

3.1.1.1. Cơ cấu tổ chức

3.1.1.2. Công tác quản lý môi trường

3.1.1.3. Cho thuê môi trường rừng

3.1.2. Phân tích thực trạng hoạt động du lịch sinh thái

3.1.2.1. Thực trạng tài nguyên du lịch

3.1.2.2. Thực trạng tổ chức lãnh thổ du lịch sinh thái

3.1.2.3. Thực trạng tổ chức hoạt động du lịch sinh thái

3.1.2.4. Thực trạng du khách và doanh thu du lịch

3.1.3. Đánh giá tác động của hoạt động du lịch sinh thái đối với công tác quản lý môi trường

3.1.3.1. Các vấn đề môi trường chính

3.1.3.2. Tác động môi trường của hoạt động du lịch sinh thái

3.1.3.3. Tác động môi trường tại Vườn quốc gia

3.1.3.4. Đánh giá tác động môi trường tại các tuyến du lịch

3.1.3.5. Phân tích nhận thức, ý kiến của du khách và Ban quản lý Vườn quốc gia Ba Vì về vấn đề quản lý môi trường

3.1.3.5.1. Nhận thức và ý kiến của du khách về công tác quản lý môi trường

3.1.3.5.2. Ý kiến của Ban quản lý Vườn quốc gia Ba Vì về vấn đề quản lý môi trường

3.2. Đánh giá tác động của du lịch sinh thái tới bảo tồn đa dạng sinh học

3.2.1. Tác động của hoạt động du lịch sinh thái đến lĩnh vực quản lý phát triển hạ tầng du lịch sinh thái

3.2.2. Kết quả phân tích bảng khảo sát

3.2.2.1. Kiểm định sự tin cậy của thang đo

3.2.2.2. Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA)

3.2.2.3. Kết quả phân tích nhân tố khẳng định (CFA)

3.2.2.4. Kết quả xây dựng mô hình cấu trúc mạng (SEM)

3.2.3. Đánh giá tác động của du lịch sinh thái đối với lĩnh vực quản lý tài chính và công tác tự chủ tài chính

3.2.3.1. Tác động đối với nguồn thu trực tiếp

3.2.3.2. Nguồn thu tiềm năng từ vốn tự nhiên

3.2.3.3. Lượng giá giá trị cảnh quan du lịch trên cơ sở phương pháp chi phí du lịch vùng (ZTCM)

3.2.3.4. Lượng giá giá trị cảnh quan du lịch trên cơ sở phương pháp định giá ngẫu nhiên (CVM)

3.2.3.5. Cơ cấu giá trị sử dụng và phi sử dụng trong tổng giá trị kinh tế của Vườn quốc gia Ba Vì hướng tới cơ chế tự chủ tài chính

3.2.4. Đánh giá tổng hợp tác động của du lịch sinh thái đến công tác quản lý rừng đặc dụng tại Vườn quốc gia Ba Vì

3.2.5. Đề xuất giải pháp quản lý rừng đặc dụng thúc đẩy hoạt động du lịch

3.2.5.1. Mô hình hóa quá trình phân tích thứ bậc (AHP) xác định các giải pháp ưu tiên quản lý, tổ chức du lịch sinh thái

3.2.5.2. Đề xuất bộ tiêu chí phục vụ đánh giá, giám sát công tác quản lý rừng đặc dụng

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Thực trạng quản lý rừng và du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Ba Vì

Phần này tập trung vào thực trạng quản lý rừng và hoạt động du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Ba Vì. Dữ liệu được thu thập từ các nguồn thứ cấp (2011-2020) và sơ cấp (2016-2021), bao gồm khảo sát du khách, cư dân địa phương và cán bộ quản lý. Nội dung phân tích bao gồm: cơ cấu tổ chức của Ban quản lý Vườn Quốc gia Ba Vì; công tác quản lý môi trường, bao gồm việc cho thuê môi trường rừng; thực trạng tài nguyên du lịch, bao gồm đánh giá về hệ sinh thái rừng, đa dạng sinh học, và các điểm tham quan; thực trạng tổ chức lãnh thổ du lịch sinh thái và hoạt động du lịch sinh thái, bao gồm số lượng du khách, doanh thu, và các loại hình du lịch; thực trạng ô nhiễm môi trường từ các hoạt động du lịch, ảnh hưởng đến bảo tồn đa dạng sinh học. Phân tích sẽ chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu hiện tại trong việc kết hợp giữa quản lý rừng bền vững và phát triển du lịch sinh thái. Vườn Quốc gia Ba Vì đóng vai trò trung tâm trong việc nghiên cứu này, làm ví dụ cụ thể cho mối quan hệ phức tạp giữa du lịch sinh thái và quản lý rừng. Nghiên cứu cũng đề cập đến du lịch cộng đồng như một phần của chiến lược phát triển bền vững. Quản lý nguồn nước rừng cũng được xem xét, liên quan đến tác động môi trường du lịch. Các chính sách du lịch sinh thái hiện hành sẽ được đánh giá về tính hiệu quả.

1.1 Thực trạng quản lý rừng đặc dụng tại Vườn Quốc gia Ba Vì

Phần này tập trung vào quản lý rừng bền vững tại Vườn Quốc gia Ba Vì. Nội dung bao gồm đánh giá về cơ cấu tổ chức của Ban quản lý, hiệu quả quản lý môi trường, bao gồm việc kiểm soát ô nhiễm môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học, và quản lý nguồn nước rừng. Nghiên cứu phân tích các chính sách và biện pháp quản lý hiện hành, bao gồm việc cho thuê môi trường rừng và các hoạt động liên quan đến bảo vệ rừng. Quản lý tài nguyên rừng được đánh giá trên cơ sở các chỉ tiêu cụ thể, phản ánh hiệu quả công tác bảo tồn và phát triển bền vững. Dữ liệu sẽ được thu thập từ các báo cáo, tài liệu của Ban quản lý và các nguồn thông tin liên quan khác. Vườn Quốc gia Ba Vì được chọn là trường hợp nghiên cứu điển hình. Mục tiêu là xác định những điểm mạnh, điểm yếu, thách thức trong quản lý rừng đặc dụng, tạo cơ sở để đề xuất các giải pháp cải thiện. Quản lý rừng bền vững là khía cạnh trọng tâm được phân tích, cùng với các yếu tố liên quan đến bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế địa phương. Chiến lược quản lý rừng hiện hành của Vườn Quốc gia Ba Vì sẽ được đánh giá kỹ lưỡng. Nghiên cứu đề cập đến việc áp dụng các mô hình quản lý rừng bền vững quốc tế vào thực tiễn quản lý tại Việt Nam.

1.2 Thực trạng hoạt động du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Ba Vì

Phần này phân tích thực trạng du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Ba Vì. Dữ liệu được thu thập từ khảo sát du khách, người dân địa phương, và cán bộ quản lý. Nội dung bao gồm đánh giá về tài nguyên du lịch, các loại hình du lịch cộng đồng, khả năng chịu tải du lịch, và tác động môi trường của hoạt động du lịch. Du lịch sinh thái bền vững là mục tiêu được hướng đến. Nghiên cứu phân tích số lượng du khách, doanh thu, các vấn đề liên quan đến ô nhiễm môi trường, quản lý chất thải, và tác động đến đa dạng sinh học. Vườn Quốc gia Ba Vì là trọng tâm nghiên cứu. Du lịch cộng đồng được xem xét như một yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững. Giám sát du lịch sinh thái được đề cập đến như một biện pháp quản lý hiệu quả. Phát triển du lịch bền vững là mục tiêu xuyên suốt của phần này. Kinh tế xanh du lịch sẽ được xem xét như một hướng đi tiềm năng. Nghiên cứu sẽ đánh giá quy hoạch du lịch sinh thái hiện hành và đề xuất các điều chỉnh cần thiết.

II. Tác động của du lịch sinh thái đến quản lý rừng tại Vườn Quốc gia Ba Vì

Phần này tập trung vào tác động của du lịch sinh thái đến các khía cạnh khác nhau của quản lý rừng tại Vườn Quốc gia Ba Vì. Sử dụng mô hình DPSIR (Động lực - Áp lực - Hiện trạng - Tác động - Đáp ứng) để phân tích các mối quan hệ phức tạp. Tác động môi trường du lịch được xem xét kỹ lưỡng, bao gồm ô nhiễm môi trường, tác động đến đa dạng sinh học, và quản lý nguồn nước. Tác động kinh tế du lịch sinh thái được đánh giá thông qua doanh thu, việc làm, và đóng góp cho ngân sách địa phương. Tác động xã hội du lịch sinh thái bao gồm ảnh hưởng đến đời sống cộng đồng, văn hóa địa phương. Quản lý tài nguyên nước rừng là một khía cạnh quan trọng cần được chú trọng. Vườn Quốc gia Ba Vì là ví dụ cụ thể để minh họa cho các tác động này. Nghiên cứu cũng đề cập đến các giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực và thúc đẩy du lịch sinh thái bền vững. Bảo vệ rừng là một mục tiêu quan trọng được đề cập trong phần này. Nghiên cứu du lịch sinh thái sẽ cung cấp những dữ liệu thực tế để hỗ trợ các chính sách.

2.1 Tác động môi trường

Phần này tập trung vào tác động môi trường của du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Ba Vì. Dữ liệu được thu thập từ khảo sát và quan sát thực tế. Nội dung bao gồm đánh giá về ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, ô nhiễm tiếng ồn, tác động đến đa dạng sinh học, và xói mòn đất. Nghiên cứu sử dụng ma trận Leopold để đánh giá mức độ nghiêm trọng của các tác động. Vườn Quốc gia Ba Vì được chọn làm nghiên cứu điển hình. Giám sát môi trường được đề cập như một biện pháp quản lý quan trọng. Bảo tồn đa dạng sinh học là một trong những mục tiêu chính được đề cập. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và bảo vệ sinh thái rừng. Đánh giá tác động môi trường được thực hiện một cách toàn diện. Nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững. Nghiên cứu sử dụng các phương pháp định lượng và định tính để phân tích dữ liệu.

2.2 Tác động kinh tế xã hội

Phần này phân tích tác động kinh tế - xã hội của du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Ba Vì. Nội dung bao gồm đánh giá về doanh thu du lịch, việc làm, thu nhập của người dân địa phương, và phát triển kinh tế địa phương. Phát triển kinh tế bền vững là một mục tiêu quan trọng. Nghiên cứu cũng xem xét tác động đến văn hóa và đời sống cộng đồng. Vườn Quốc gia Ba Vì được lấy làm ví dụ cụ thể. Du lịch cộng đồng được xem xét như một yếu tố thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Phân tích kinh tế du lịch sinh thái sẽ giúp đánh giá hiệu quả kinh tế của hoạt động này. Quản lý nguồn lực được đề cập đến, bao gồm việc phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả. Phát triển kinh tế đa dạng hoá sẽ được khuyến khích. Nghiên cứu đề xuất các biện pháp để đảm bảo tác động tích cực về mặt kinh tế - xã hội.

III. Giải pháp quản lý rừng và phát triển du lịch sinh thái bền vững tại Vườn Quốc gia Ba Vì

Phần này đề xuất các giải pháp quản lý rừng và phát triển du lịch sinh thái bền vững tại Vườn Quốc gia Ba Vì. Sử dụng phương pháp AHP (Phân tích quá trình phân cấp theo cặp) để xác định các giải pháp ưu tiên. Các giải pháp tập trung vào việc giảm thiểu tác động môi trường, tăng cường bảo tồn đa dạng sinh học, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, và nâng cao nhận thức cộng đồng. Vườn Quốc gia Ba Vì là trọng tâm của các giải pháp này. Chính sách du lịch sinh thái cần được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn. Giám sát và đánh giá là hai khía cạnh quan trọng được đề cập. Quản lý rủi ro trong du lịch sinh thái cũng được xem xét kỹ lưỡng. Mô hình quản lý rừng bền vững được đề xuất để áp dụng. Nghiên cứu cũng đề xuất bộ tiêu chí đánh giá và giám sát công tác quản lý rừng. Quản lý rừng và du lịch sinh thái được xem xét trong mối quan hệ tương hỗ, cùng hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Tác động của du lịch sinh thái đến quản lý rừng đặc dụng tại Vườn Quốc Gia Ba Vì