Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục toàn diện và hiện đại hóa hệ thống trường học, việc xây dựng trường trung học cơ sở (THCS) đạt chuẩn quốc gia trở thành một nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục Việt Nam. Tại huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam, tính đến năm 2020, có 11/15 trường THCS đạt chuẩn quốc gia, chiếm tỷ lệ 73,3%, trong khi 4 trường còn lại chưa đạt chuẩn do nhiều khó khăn về cơ sở vật chất và quản lý. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia trên địa bàn huyện Tiên Phước, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội địa phương. Nghiên cứu tập trung khảo sát trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2021, với phạm vi địa lý là các trường THCS trên địa bàn huyện Tiên Phước. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý giáo dục, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý, hiệu trưởng trong việc xây dựng và duy trì các tiêu chuẩn trường chuẩn quốc gia, góp phần nâng cao tỷ lệ trường đạt chuẩn lên 100% theo kế hoạch đến năm 2025.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình xây dựng trường chuẩn quốc gia. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có kế hoạch, có tổ chức của chủ thể quản lý nhằm vận hành hiệu quả hệ thống giáo dục, đạt mục tiêu phát triển toàn diện học sinh. Các chức năng quản lý gồm kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra được vận dụng để đánh giá hiệu quả quản lý xây dựng trường chuẩn.

  2. Mô hình tiêu chuẩn trường chuẩn quốc gia: Theo Thông tư số 18/2018/TT-BGDĐT, trường THCS đạt chuẩn quốc gia phải đáp ứng 5 tiêu chuẩn chính: tổ chức và quản lý nhà trường; cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh; cơ sở vật chất và thiết bị dạy học; quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; hoạt động giáo dục và kết quả giáo dục. Mô hình này làm cơ sở để đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý.

Các khái niệm chuyên ngành như "quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia", "tiêu chuẩn trường THCS đạt chuẩn quốc gia", "chất lượng giáo dục toàn diện" được làm rõ để đảm bảo tính thống nhất trong nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tiên Phước, các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng phiếu hỏi với 31 cán bộ quản lý, 10 cán bộ chuyên viên Phòng GDĐT và 292 giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để tổng hợp số liệu về tỷ lệ trường đạt chuẩn, trình độ đội ngũ, cơ sở vật chất; phân tích định tính để đánh giá nhận thức, thực trạng quản lý và các yếu tố ảnh hưởng.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Toàn bộ 15 trường THCS trên địa bàn huyện được khảo sát, đảm bảo tính đại diện. Các đối tượng khảo sát được chọn theo phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm thu thập thông tin đầy đủ, chính xác.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực hiện từ tháng 10 đến tháng 11 năm 2021, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ trường THCS đạt chuẩn quốc gia: Tính đến năm 2020, 11/15 trường THCS (73,3%) trên địa bàn huyện Tiên Phước đã được công nhận đạt chuẩn quốc gia. Bốn trường còn lại chưa đạt do thiếu cơ sở vật chất và nhân sự chuyên môn.

  2. Thực trạng tổ chức và quản lý nhà trường: 100% trường THCS có đầy đủ tổ chức Đảng, các đoàn thể, hội đồng trường và các tổ chuyên môn hoạt động hiệu quả. Tỷ lệ học sinh/lớp dao động từ 26,57 đến 35,74, đảm bảo quy định không quá 45 học sinh/lớp.

  3. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên: 100% cán bộ quản lý và giáo viên đạt chuẩn về trình độ chuyên môn, tuy nhiên chưa có cán bộ quản lý hay giáo viên nào có trình độ thạc sĩ. Tỷ lệ giáo viên giỏi cấp cơ sở đạt từ 45% đến 60%. Ba trường (20%) thiếu nhân viên thư viện được đào tạo chuyên môn, ảnh hưởng đến tiêu chuẩn 2.

  4. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học: 11/15 trường (73,3%) đạt tiêu chuẩn về cơ sở vật chất. Các trường còn thiếu phòng học bộ môn, thư viện, phòng y tế, khu văn phòng và sân chơi bãi tập. Một số trường có công trình xuống cấp, ảnh hưởng đến việc duy trì chuẩn quốc gia.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia tại huyện Tiên Phước đã đạt được nhiều thành tựu, đặc biệt trong tổ chức quản lý và đội ngũ cán bộ giáo viên. Tuy nhiên, hạn chế về cơ sở vật chất và nhân sự chuyên môn vẫn là rào cản lớn. Nguyên nhân chủ yếu do điều kiện kinh tế - xã hội của huyện còn khó khăn, nguồn lực đầu tư chưa đồng đều và nhận thức của một số cán bộ quản lý chưa đầy đủ về tầm quan trọng của việc xây dựng trường chuẩn.

So sánh với các nghiên cứu ở các địa phương khác, tỷ lệ trường đạt chuẩn tại Tiên Phước thấp hơn mức trung bình toàn quốc, phản ánh sự cần thiết phải có các biện pháp quản lý và đầu tư phù hợp hơn. Việc thiếu nhân viên thư viện chuyên môn cũng là điểm nghẽn chung trong nhiều địa phương, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục và kiểm định chất lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ trường đạt chuẩn theo từng tiêu chuẩn, bảng tổng hợp trình độ đội ngũ và sơ đồ mạng lưới trường lớp để minh họa rõ hơn thực trạng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ quản lý, giáo viên và cộng đồng: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của xây dựng trường chuẩn quốc gia, nhằm tăng cường sự đồng thuận và chủ động trong công tác quản lý. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng, chủ thể: Phòng GDĐT phối hợp với UBND huyện.

  2. Lập kế hoạch xây dựng và phát triển trường chuẩn quốc gia trong chiến lược phát triển giáo dục địa phương: Xây dựng kế hoạch chi tiết, có lộ trình cụ thể cho từng trường chưa đạt chuẩn, tập trung vào cải thiện cơ sở vật chất và đội ngũ nhân sự. Thời gian: 1 năm, chủ thể: Hiệu trưởng các trường phối hợp Phòng GDĐT.

  3. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, khuyến khích cán bộ quản lý và giáo viên học lên trình độ thạc sĩ, đặc biệt chú trọng đào tạo nhân viên thư viện chuyên môn. Thời gian: liên tục trong 3 năm, chủ thể: Phòng GDĐT và các cơ sở đào tạo.

  4. Huy động nguồn lực tài chính và xã hội hóa giáo dục: Tăng cường công tác xã hội hóa, phối hợp với chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội và phụ huynh để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, đáp ứng tiêu chuẩn trường chuẩn quốc gia. Thời gian: 2 năm, chủ thể: UBND huyện, Phòng GDĐT, Hiệu trưởng.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả quản lý xây dựng trường chuẩn: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, đánh giá kết quả thực hiện các tiêu chuẩn, kịp thời điều chỉnh kế hoạch và biện pháp quản lý. Thời gian: hàng năm, chủ thể: Phòng GDĐT và các cấp quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục địa phương.

  2. Hiệu trưởng và đội ngũ giáo viên các trường THCS: Áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục, xây dựng kế hoạch phát triển trường chuẩn phù hợp với điều kiện thực tế.

  3. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục: Tham khảo cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục vùng miền núi, trung du có điều kiện kinh tế khó khăn.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, thực trạng và giải pháp quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia trong bối cảnh địa phương đặc thù.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trường THCS đạt chuẩn quốc gia là gì?
    Trường THCS đạt chuẩn quốc gia là trường đáp ứng đầy đủ 5 tiêu chuẩn theo quy định của Bộ GDĐT về tổ chức quản lý, đội ngũ, cơ sở vật chất, quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội và kết quả giáo dục, nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến việc xây dựng trường chuẩn quốc gia tại Tiên Phước?
    Điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, thiếu nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất và nhân sự chuyên môn là những yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng xây dựng trường chuẩn.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp phân tích lý luận, khảo sát thực tiễn qua phiếu hỏi với cán bộ quản lý, giáo viên và sử dụng thống kê mô tả để xử lý số liệu.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý?
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, khuyến khích học tập nâng cao trình độ thạc sĩ, đồng thời xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ phù hợp với yêu cầu trường chuẩn.

  5. Vai trò của xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường chuẩn quốc gia?
    Xã hội hóa giáo dục giúp huy động nguồn lực tài chính, vật chất từ cộng đồng, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội, góp phần hoàn thiện cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng giáo dục.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng quản lý xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia tại huyện Tiên Phước, với 73,3% trường đạt chuẩn và những khó khăn chủ yếu về cơ sở vật chất và nhân sự.
  • Đã xác định các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả xây dựng trường chuẩn, từ điều kiện kinh tế đến năng lực quản lý của hiệu trưởng.
  • Đề xuất hệ thống biện pháp quản lý thiết thực, bao gồm nâng cao nhận thức, lập kế hoạch chiến lược, đào tạo đội ngũ, huy động nguồn lực và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ các cấp quản lý và nhà trường trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá hiệu quả thực hiện trong các giai đoạn tiếp theo.

Kêu gọi hành động: Các cơ quan quản lý giáo dục, hiệu trưởng và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nhằm hoàn thành mục tiêu 100% trường THCS đạt chuẩn quốc gia tại huyện Tiên Phước trước năm 2025.