I. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Nghiên cứu về quản lý ngân sách đã được thực hiện qua nhiều công trình khác nhau, từ luận văn thạc sĩ đến các nghiên cứu khoa học. Những công trình này đã chỉ ra tầm quan trọng của quản lý thu ngân sách nhà nước trong việc điều tiết kinh tế vĩ mô. Đặc biệt, nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (1996) đã nhấn mạnh rằng phân cấp quản lý ngân sách có thể nâng cao vai trò và trách nhiệm của địa phương. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tập trung vào quản lý thu ngân sách tại quận Bắc Từ Liêm, điều này tạo ra khoảng trống trong tài liệu nghiên cứu. Các công trình trước đó sẽ là cơ sở lý luận cho đề tài này.
1.1. Các công trình nghiên cứu tiêu biểu
Một số công trình tiêu biểu như luận văn của Vũ Thị Mai (2005) đã phân tích thực trạng quản lý thuế ở Việt Nam, trong khi luận án của Tô Thiện Hiền (2012) đã chỉ ra những tồn tại trong quản lý ngân sách tại tỉnh An Giang. Những nghiên cứu này đã cung cấp cái nhìn sâu sắc về các vấn đề trong quản lý ngân sách, nhưng chưa đề cập đến quận Bắc Từ Liêm, nơi có những đặc thù riêng trong quản lý ngân sách nhà nước.
II. Cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách nhà nước cấp quận
Cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách nhà nước cấp quận bao gồm các khái niệm cơ bản như ngân sách nhà nước và các nguyên tắc quản lý. Theo Luật ngân sách nhà nước, ngân sách là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Ngân sách nhà nước không chỉ là nguồn lực để nuôi dưỡng bộ máy Nhà nước mà còn là công cụ để điều tiết nền kinh tế. Việc quản lý ngân sách cần phải đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả, nhằm phục vụ cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
2.1. Khái niệm ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước được định nghĩa là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước, được quyết định bởi cơ quan có thẩm quyền. Ngân sách nhà nước có tính chất giai cấp, phản ánh quyền lực kinh tế - chính trị của Nhà nước. Điều này có nghĩa là ngân sách không chỉ đơn thuần là một công cụ tài chính mà còn là một phần của hệ thống chính trị, nơi mà quyền lực và trách nhiệm được phân chia giữa các cấp chính quyền.
III. Thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước của quận Bắc Từ Liêm
Quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội, là một đơn vị hành chính mới được thành lập, đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý thu ngân sách. Từ năm 2014 đến 2017, tình hình thu ngân sách của quận chưa đạt được kết quả như mong đợi. Các yếu tố như cơ sở hạ tầng chưa hoàn thiện, chính sách thu chưa đồng bộ đã ảnh hưởng đến khả năng thu ngân sách. Việc quản lý ngân sách tại quận cần được cải thiện để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
3.1. Nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu ngân sách
Các nhân tố như điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và bộ máy quản lý ngân sách có ảnh hưởng lớn đến quản lý thu ngân sách nhà nước. Quận Bắc Từ Liêm có dân số đông, nhưng khả năng thu ngân sách chỉ đạt khoảng ¼ so với tổng thu ngân sách của huyện Từ Liêm trước đây. Điều này cho thấy cần có những giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách tại quận.
IV. Giải pháp tăng cường quản lý thu ngân sách nhà nước của quận Bắc Từ Liêm
Để tăng cường quản lý thu ngân sách nhà nước, quận Bắc Từ Liêm cần thực hiện một số giải pháp như hoàn thiện chính sách pháp luật trong phân cấp quản lý ngân sách, nâng cao chất lượng lập dự toán ngân sách và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý ngân sách cũng là một yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu quả công tác này. Những giải pháp này không chỉ giúp tăng cường quản lý ngân sách mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của quận.
4.1. Hoàn thiện chính sách pháp luật
Cần hoàn thiện các chính sách pháp luật liên quan đến quản lý ngân sách để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong việc thực hiện. Việc phân cấp quản lý ngân sách cần được thực hiện một cách rõ ràng, giúp các cấp chính quyền có thể chủ động hơn trong việc thu ngân sách. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển kinh tế - xã hội tại quận Bắc Từ Liêm.
