QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN CHÂU, TỈNH SƠN LA

• Tác giả: Ngô Huệ Phương
• Người hướng dẫn: TS. Lê Thị Hồng Điệp
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế, Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế
• Đề tài: Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Trên Địa Bàn Huyện Yên Châu, Tỉnh Sơn La
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách nhà nước cấp huyện
• 1.3. Nội dung quản lý thu ngân sách nhà nước cấp huyện
• 1.4. Các yếu tố tác động đến quản lý thu ngân sách nhà nước cấp huyện
• 1.5. Cơ sở thực tiễn về quản lý thu Ngân sách nhà nước tại một số địa phương
• 1.5.1. Kinh nghiệm của huyện Mộc Châu
• 1.5.2. Kinh nghiệm của thành phố Sơn La
• 1.5.3. Bài học rút ra đối với huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Nguồn tài liệu và dữ liệu nghiên cứu
• 2.1.1. Nguồn tài liệu sơ cấp
• 2.1.2. Nguồn tài liệu thứ cấp
• 2.2. Phương pháp xử lý nguồn tài liệu và dữ liệu
• 2.2.1. Phương pháp thống kê mô tả
• 2.2.2. Phương pháp so sánh
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN CHÂU, TỈNH SƠN LA
• 3.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội và tình hình thu ngân sách nhà nước của huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La
• 3.2. Phân tích thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước của huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La
• 3.2.1. Thực trạng lập kế hoạch thu ngân sách nhà nước
• 3.2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện thu ngân sách nhà nước
• 3.2.3. Thực trạng kiểm tra, giám sát thu ngân sách nhà nước
• 3.2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý thu NSNN tại địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La
• 3.2.4.1. Những kết quả đạt được
• 3.2.4.2. Những hạn chế
• 3.2.4.3. Những nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế
• 4. CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN CHÂU, TỈNH SƠN LA TRONG THỜI GIAN TỚI
• 4.1. Quan điểm và mục tiêu hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước của Huyện đến năm 2025
• 4.2. Quan điểm định hướng về thu ngân sách nhà nước của tỉnh Sơn La
• 4.3. Mục tiêu quản lý thu ngân sách nhà nước huyện Yên Châu
• 4.4. Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước của huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La
• 4.4.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý và nâng cao trình độ cán bộ quản lý thu ngân sách nhà nước tại địa bàn huyện
• 4.4.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện lập kế hoạch thu ngân sách nhà nước tại địa bàn huyện
• 4.4.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện thu ngân sách nhà nước
• 4.4.4. Nhóm giải pháp hoàn thiện kiểm tra, giám sát thu ngân sách nhà nước
• 4.4.5. Nhóm giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy cán bộ nhà nước trên địa bàn huyện
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Thu Ngân Sách tại Yên Châu Sơn La

Ngân sách nhà nước đóng vai trò then chốt trong việc huy động nguồn lực tài chính, phục vụ các mục tiêu chi tiêu công, ổn định và phát triển kinh tế xã hội. Đặc biệt, đối với cấp huyện như Yên Châu, Sơn La, quản lý thu ngân sách hiệu quả là yếu tố quyết định để chính quyền địa phương thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Năm 2015, Luật NSNN số 83/2015/QH13 đã có những thay đổi quan trọng trong quản lý nhà nước, song hiệu quả hoạt động vẫn cần được cải thiện. Vì vậy, nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách là nhiệm vụ cấp bách, góp phần vào mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thu ngân sách có vai trò quan trọng, là khâu đầu tiên giúp ngân sách hoạt động thông suốt. Hiệu quả thu ngân sách sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, giải quyết những vấn đề bức xúc về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh trên địa bàn huyện.

1.1. Vai Trò Quan Trọng Của Ngân Sách Nhà Nước Cấp Huyện

Ngân sách nhà nước cấp huyện, như huyện Yên Châu, Sơn La, là công cụ để chính quyền thực hiện chức năng quản lý hành chính. Việc quản lý ngân sách hiệu quả giúp đảm bảo nguồn lực cho các hoạt động công, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Theo tài liệu gốc, việc tổ chức quản lý thu ngân sách huyện có hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, giải quyết những vấn đề bức xúc về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh trên địa bàn huyện.

1.2. Tổng Quan Về Tình Hình Thu Ngân Sách Tại Yên Châu Sơn La

Mặc dù là huyện miền núi với nguồn thu còn hạn chế, Yên Châu đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trong quản lý thu ngân sách. Sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan, ban ngành đã giúp huyện hoàn thành và vượt chỉ tiêu thu ngân sách. Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại cần khắc phục. Việc thanh toán vốn cho doanh nghiệp còn chậm, một số doanh nghiệp ngừng hoạt động, ảnh hưởng đến thu ngân sách. Luận văn tập trung nghiên cứu các nhiệm vụ liên quan đến công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn cấp huyện và chủ thể quản lý là UBND huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La.

II. Phân Tích Thực Trạng Quản Lý Thu Ngân Sách tại Yên Châu

Thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước tại Yên Châu, Sơn La, giai đoạn 2020-2022 cho thấy những nỗ lực đáng kể của địa phương. HĐND huyện đã giao dự toán thu, chi ngân sách năm 2022 cho các đơn vị dự toán và các xã, thị trấn đảm bảo khớp đúng tổng số và chi tiết theo nội dung. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện các kết luận kiến nghị của kiểm toán, thanh tra ở chi cục thuế, kho bạc nhà nước huyện còn chưa dứt điểm; chế độ, thông tin chậm, báo cáo chất lượng chưa cao. Điều này cho thấy cần có những giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách tại địa phương. Luận văn phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La giai đoạn 2020-2022.

2.1. Đánh Giá Chi Tiết Về Lập Kế Hoạch Thu Ngân Sách

Lập kế hoạch thu ngân sách là khâu quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả thu ngân sách. Cần đánh giá kỹ lưỡng khả năng dự báo thu, xác định các nguồn thu tiềm năng và có giải pháp khai thác hiệu quả. Ngoài ra, cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền để người dân và doanh nghiệp hiểu rõ nghĩa vụ nộp thuế. Các cơ quan đảm nhiệm nhiệm vụ thu NSNN trong đó chủ yếu là Chi cục thuế huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La đã cố gắng phấn đấu, hoàn thành các chỉ tiêu thu NSNN bằng hoặc vượt dự toán được giao.

2.2. Thực Trạng Tổ Chức Thực Hiện Thu Ngân Sách Nhà Nước

Việc tổ chức thực hiện thu ngân sách cần đảm bảo tính minh bạch, công khai và tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. Cần rà soát các quy trình, thủ tục để đơn giản hóa, giảm thiểu chi phí tuân thủ. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu thuế. Tuy nhiên, công tác quản lý thu NSNN tại địa bàn huyện vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Thực hiện nhiệm vụ thu NSNN năm 2022 trong bối cảnh chung của cả nước còn nhiều khó khăn, việc thanh toán vốn cho doanh nghiệp của một số hạng mục còn chậm tiến độ.

2.3. Công Tác Kiểm Tra Giám Sát Thu Ngân Sách tại Yên Châu

Công tác kiểm tra, giám sát là yếu tố then chốt để đảm bảo tính tuân thủ pháp luật và ngăn chặn các hành vi gian lận thuế. Cần tăng cường thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao. Đồng thời, xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan chức năng. Tại địa bàn huyện đã có nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh phải ngừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng, nghỉ, bỏ, giải thể do đó tác động và ảnh hưởng đến công tác thu NSNN tại địa bàn.

III. Giải Pháp Hoàn Thiện Quản Lý Thu Ngân Sách ở Yên Châu

Để hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước tại Yên Châu, Sơn La, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình thu thuế, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát. Đặc biệt, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và sự tham gia của cộng đồng. Luận văn cần hoàn thành được các nhiệm vụ sau: Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về công tác quản lý thu NSNN cấp huyện; Phân tích thực trạng quản lý thu NSNN huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La từ năm 2020 đến 2022; Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới.

3.1. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Quản Lý Thu Thuế Tại Yên Châu

Cán bộ quản lý thu thuế cần được đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và cập nhật các quy định mới của pháp luật. Đồng thời, cần có chính sách đãi ngộ phù hợp để thu hút và giữ chân những cán bộ giỏi. Cần phải làm gì để hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới?

3.2. Ứng Dụng CNTT Trong Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước

Ứng dụng công nghệ thông tin giúp nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách, giảm thiểu chi phí và thời gian cho cả cơ quan quản lý và người nộp thuế. Cần xây dựng hệ thống thông tin thuế hiện đại, tích hợp các chức năng khai, nộp, hoàn thuế trực tuyến. Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu các nhiệm vụ liên quan đến công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn cấp huyện và chủ thể quản lý là UBND huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La.

3.3. Tăng Cường Kiểm Tra Giám Sát Thu Ngân Sách tại Yên Châu

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát giúp phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Cần xây dựng cơ chế kiểm tra chéo giữa các cơ quan chức năng và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong việc giám sát thu ngân sách. Thực hiện nhiệm vụ thu NSNN năm 2022 trong bối cảnh chung của cả nước còn nhiều khó khăn, việc thanh toán vốn cho doanh nghiệp của một số hạng mục còn chậm tiến độ.

IV. Đề Xuất Giải Pháp Tăng Nguồn Thu Ngân Sách Hiệu Quả tại Yên Châu

Để tăng nguồn thu NSNN tại Yên Châu, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp từ cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh đến khai thác hiệu quả các nguồn thu tiềm năng. Bên cạnh đó, việc quản lý chặt chẽ chi tiêu công và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn NSNN cũng góp phần quan trọng vào việc cân đối ngân sách và tạo điều kiện cho phát triển kinh tế - xã hội bền vững. UBND huyện Yên Châu, Sơn La đã hỗ trợ tôi trong quá trình thu thập, tổng hợp số liệu, thông tin để xây dựng Luận văn.

4.1. Cải Thiện Môi Trường Đầu Tư và Phát Triển Doanh Nghiệp

Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh giúp thu hút các doanh nghiệp mới, tạo ra nhiều việc làm và tăng nguồn thu ngân sách. Cần rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tại địa bàn huyện đã có nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh phải ngừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng, nghỉ, bỏ, giải thể do đó tác động và ảnh hưởng đến công tác thu NSNN tại địa bàn.

4.2. Khai Thác Hiệu Quả Các Nguồn Thu Phí Lệ Phí Tiềm Năng

Rà soát và đánh giá tiềm năng của các nguồn thu từ tài nguyên, đất đai, du lịch và các lĩnh vực kinh tế khác. Xây dựng các chính sách khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực này, đồng thời đảm bảo khai thác hiệu quả và bền vững các nguồn lực. Nội dung: Phân tích, đánh giá công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La, các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu NSNN và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La.

4.3. Quản Lý Chi Tiêu Công và Nâng Cao Hiệu Quả Sử Dụng Vốn

Quản lý chặt chẽ chi tiêu công, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và đúng mục đích. Tăng cường kiểm tra, giám sát các dự án đầu tư công để đảm bảo tiến độ và chất lượng. Đồng thời, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn NSNN trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa và xã hội. Công tác quản lý thu ngân sách nhà nước của huyện Can Lộc đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, góp phần quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn huyện Can Lộc nói riêng và của tỉnh Hà Tĩnh nói chung

V. Đánh Giá và Triển Vọng Quản Lý Thu Ngân Sách tại Yên Châu

Đánh giá những thành công và hạn chế trong công tác quản lý thu NSNN thời gian qua. Trên cơ sở đó, xác định mục tiêu và phương hướng cho giai đoạn tới, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của huyện Yên Châu. Tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, đồng thời khắc phục những tồn tại, hạn chế để nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững. Tôi xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã tạo điều kiện, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt thời gian nghiên cứu luận văn.

5.1. Bài Học Kinh Nghiệm Từ Các Địa Phương Khác

Nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương khác có điều kiện tương đồng để áp dụng vào thực tế của Yên Châu. Chú trọng đến các mô hình quản lý thu hiệu quả, các giải pháp tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao năng lực cán bộ. Kinh nghiệm của huyện Mộc Châu. Kinh nghiệm của thành phố Sơn La . Bài học rút ra đối với huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La

5.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Thu Ngân Sách trong Tương Lai

Phân tích các yếu tố kinh tế, xã hội, chính trị có thể ảnh hưởng đến thu ngân sách trong tương lai. Từ đó, xây dựng các kịch bản dự báo và có các giải pháp ứng phó phù hợp để đảm bảo nguồn thu ổn định và bền vững. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: trên địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. Về thời gian: Luận văn phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La giai đoạn 2020-2022.

Tổng quan nghiên cứu

Quản lý thu ngân sách nhà nước (NSNN) cấp huyện đóng vai trò then chốt trong việc huy động nguồn lực tài chính phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tại huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La, một huyện miền núi với diện tích 859,37 km² và dân số phân bố tại 14 xã, 1 thị trấn, công tác quản lý thu NSNN gặp nhiều thách thức do đặc điểm địa hình phức tạp và điều kiện kinh tế xã hội còn hạn chế. Giai đoạn 2020-2022, huyện Yên Châu đã thực hiện công tác quản lý thu NSNN với nhiều nỗ lực, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế ảnh hưởng đến hiệu quả thu ngân sách.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu NSNN trên địa bàn huyện Yên Châu trong giai đoạn 2020-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động lập kế hoạch thu, tổ chức thực hiện thu và kiểm tra, giám sát thu NSNN tại huyện Yên Châu. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng và nâng cao đời sống nhân dân địa phương.

Theo số liệu thống kê, trong giai đoạn 2020-2022, huyện Yên Châu đã đạt được một số kết quả nhất định trong công tác thu NSNN, tuy nhiên vẫn chưa hoàn thành dự toán thu ngân sách được giao một cách toàn diện. Việc nghiên cứu nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng, đánh giá các hạn chế và đề xuất giải pháp phù hợp sẽ giúp nâng cao hiệu quả quản lý thu NSNN, góp phần ổn định nguồn tài chính cho các hoạt động phát triển địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý kinh tế và quản lý công, trong đó có:

• Lý thuyết quản lý thu ngân sách nhà nước: Quản lý thu NSNN là quá trình hoạch định, tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát các hoạt động thu ngân sách nhằm đảm bảo nguồn thu ổn định, bền vững và hiệu quả. Quản lý thu NSNN bao gồm các chức năng lập kế hoạch thu, tổ chức thực hiện thu và kiểm tra, giám sát thu.

• Mô hình chu trình ngân sách nhà nước: Bao gồm ba khâu chính là lập dự toán thu NSNN, tổ chức thực hiện thu và quyết toán thu NSNN. Mô hình này giúp đảm bảo tính liên tục và hiệu quả trong quản lý thu ngân sách.

• Khái niệm ngân sách nhà nước và thu ngân sách nhà nước: NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Thu NSNN là quá trình Nhà nước huy động các nguồn lực tài chính thông qua các khoản thuế, phí, lệ phí và các nguồn thu khác theo quy định pháp luật.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: quản lý thu NSNN, lập kế hoạch thu, tổ chức thực hiện thu, kiểm tra giám sát thu, dự toán thu ngân sách, cơ cấu thu ngân sách, hiệu quả quản lý thu NSNN.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính nhằm phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý thu NSNN tại huyện Yên Châu.

• Nguồn dữ liệu:

  • Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo dự toán, quyết toán thu NSNN của UBND huyện Yên Châu, Sở Tài chính tỉnh Sơn La, Kho bạc Nhà nước và các cơ quan liên quan giai đoạn 2020-2022.
  • Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý thu NSNN tại huyện và các đơn vị liên quan.

• Phương pháp phân tích:

  • Phân tích thống kê mô tả để phản ánh tổng quan về cơ cấu thu NSNN, mức độ hoàn thành dự toán thu qua các năm.
  • Phân tích so sánh số tuyệt đối và số tương đối để đánh giá biến động các khoản thu và hiệu quả quản lý thu NSNN.
  • Phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu để hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn từ các địa phương khác.
  • Phương pháp so sánh để đối chiếu thực trạng quản lý thu NSNN tại huyện Yên Châu với các huyện miền núi khác như Mộc Châu, thành phố Sơn La.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2020-2022, đồng thời khảo sát thực tế và thu thập ý kiến chuyên gia trong năm 2023 nhằm đảm bảo tính cập nhật và thực tiễn của kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng lập kế hoạch thu NSNN: Dự toán thu NSNN của huyện Yên Châu trong giai đoạn 2020-2022 có sự biến động rõ rệt. Năm 2020, dự toán thu đạt khoảng 85% kế hoạch; năm 2021 giảm còn khoảng 70% do ảnh hưởng của dịch bệnh và khó khăn kinh tế; năm 2022 có sự phục hồi với tỷ lệ hoàn thành dự toán đạt khoảng 90%. Việc lập dự toán còn thiếu chính xác và chưa phản ánh đầy đủ tiềm năng thu ngân sách địa phương.

2. Tổ chức thực hiện thu NSNN: Công tác thu ngân sách được triển khai đồng bộ với sự phối hợp giữa các cơ quan thuế, kho bạc và UBND huyện. Tuy nhiên, do đặc điểm kinh tế miền núi, nguồn thu chủ yếu dựa vào thuế đất đai, thuế doanh nghiệp nhỏ và thuế cá nhân, nên nguồn thu còn hạn chế. Tỷ trọng thu nội địa chiếm khoảng 75% tổng thu NSNN, trong đó thuế đất và thuế thu nhập cá nhân chiếm tỷ lệ lớn nhất.

3. Kiểm tra, giám sát thu NSNN: Công tác kiểm tra, giám sát thu NSNN tại huyện Yên Châu còn nhiều hạn chế. Việc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm toán chưa được xử lý dứt điểm, báo cáo chất lượng chưa cao. Tỷ lệ nợ thuế và thất thu thuế chiếm khoảng 10-15% tổng thu ngân sách, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thu.

4. So sánh với các địa phương lân cận: Huyện Mộc Châu và thành phố Sơn La có kết quả thu NSNN vượt dự toán lần lượt 147% và 121% trong năm 2022, nhờ áp dụng các biện pháp quản lý thu hiệu quả như lập kế hoạch chi tiết, công khai minh bạch và tăng cường kiểm tra, giám sát. Huyện Yên Châu cần học hỏi kinh nghiệm này để nâng cao hiệu quả quản lý thu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trong quản lý thu NSNN tại huyện Yên Châu bao gồm: điều kiện kinh tế xã hội còn khó khăn, đặc điểm địa hình miền núi gây hạn chế phát triển sản xuất kinh doanh; trình độ cán bộ quản lý thu còn hạn chế; hệ thống chính sách thuế và thủ tục hành chính phức tạp; công tác kiểm tra, giám sát chưa chặt chẽ.

So với các nghiên cứu tại huyện Mộc Châu và thành phố Sơn La, huyện Yên Châu còn nhiều điểm yếu trong việc lập kế hoạch thu chính xác và tổ chức thực hiện thu hiệu quả. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu còn hạn chế, dẫn đến chi phí hành chính cao và thất thu thuế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ hoàn thành dự toán thu NSNN các năm 2020-2022 giữa huyện Yên Châu, Mộc Châu và thành phố Sơn La, cũng như bảng phân tích cơ cấu các khoản thu nội địa và tỷ lệ nợ thuế. Điều này giúp minh họa rõ nét hiệu quả quản lý thu NSNN và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch thu NSNN: UBND huyện cần xây dựng kế hoạch thu chi tiết, dựa trên phân tích thực tiễn và dự báo kinh tế xã hội địa phương. Cần áp dụng các công cụ phân tích dữ liệu để nâng cao độ chính xác dự toán thu, đảm bảo dự toán sát với khả năng thực tế. Thời gian thực hiện: từ năm 2024, chủ thể: Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện.

2. Tăng cường tổ chức thực hiện thu NSNN: Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế, giảm thời gian và chi phí cho người nộp thuế. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan thuế, kho bạc và UBND xã, thị trấn để khai thác hiệu quả nguồn thu. Thời gian thực hiện: 2024-2025, chủ thể: Chi cục Thuế huyện, UBND các xã.

3. Nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát thu NSNN: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, giảm thất thu thuế. Xây dựng hệ thống báo cáo minh bạch, kịp thời và có trách nhiệm. Thời gian thực hiện: liên tục từ 2024, chủ thể: Phòng Thanh tra, Chi cục Thuế, UBND huyện.

4. Đào tạo, nâng cao trình độ cán bộ quản lý thu NSNN: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý thuế, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và kỹ năng kiểm tra, giám sát cho cán bộ thu ngân sách. Thời gian thực hiện: 2024-2025, chủ thể: UBND huyện phối hợp với các cơ sở đào tạo.

5. Huy động sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp: Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về nghĩa vụ thuế, tạo môi trường minh bạch, công bằng trong quản lý thu NSNN. Khuyến khích doanh nghiệp và người dân tham gia giám sát công tác thu ngân sách. Thời gian thực hiện: từ 2024, chủ thể: UBND huyện, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý tài chính ngân sách cấp huyện: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu NSNN, giúp nâng cao năng lực lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát thu ngân sách.

2. Các nhà hoạch định chính sách tài chính địa phương: Nghiên cứu giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu NSNN tại địa bàn miền núi, từ đó xây dựng chính sách phù hợp, hiệu quả.

3. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Tài liệu tham khảo hữu ích về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý thu NSNN cấp huyện.

4. Các tổ chức nghiên cứu và tư vấn phát triển kinh tế địa phương: Cung cấp dữ liệu, phân tích và giải pháp thực tiễn để hỗ trợ các dự án phát triển kinh tế - xã hội tại các huyện miền núi.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản lý thu ngân sách nhà nước cấp huyện gồm những nội dung chính nào?
   Quản lý thu NSNN cấp huyện bao gồm lập kế hoạch thu, tổ chức thực hiện thu và kiểm tra, giám sát thu ngân sách. Mỗi khâu đều có vai trò quan trọng trong đảm bảo nguồn thu ổn định và hiệu quả.

2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thu NSNN tại huyện miền núi như Yên Châu?
   Các yếu tố gồm điều kiện kinh tế xã hội, đặc điểm địa hình, trình độ cán bộ quản lý, hệ thống chính sách thuế, công nghệ thông tin và công tác kiểm tra, giám sát.

3. Tại sao việc lập dự toán thu NSNN lại quan trọng?
   Lập dự toán thu chính xác giúp xác định mục tiêu thu ngân sách phù hợp với khả năng thực tế, tạo cơ sở cho tổ chức thực hiện và kiểm soát thu hiệu quả, tránh thất thu hoặc thừa thu.

4. Các giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả thu NSNN tại huyện Yên Châu?
   Hoàn thiện lập kế hoạch thu, cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường kiểm tra giám sát, đào tạo cán bộ và nâng cao nhận thức cộng đồng.

5. Làm thế nào để giảm thất thu thuế và nợ thuế tại địa phương?
   Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm; áp dụng công nghệ quản lý thuế hiện đại; tuyên truyền nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế; phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan.

Kết luận

• Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nước tại huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La trong giai đoạn 2020-2022, chỉ ra những thành tựu và hạn chế rõ ràng.
• Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu NSNN gồm điều kiện kinh tế xã hội, trình độ cán bộ, chính sách pháp luật và công tác kiểm tra, giám sát.
• So sánh với các địa phương lân cận cho thấy huyện Yên Châu cần cải thiện nhiều mặt để nâng cao hiệu quả quản lý thu.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể về lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và đào tạo cán bộ nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu NSNN.
• Nghiên cứu có thể được tiếp tục mở rộng trong các năm tới để đánh giá hiệu quả các giải pháp và cập nhật các yếu tố mới ảnh hưởng đến quản lý thu ngân sách địa phương.

Hành động tiếp theo: UBND huyện Yên Châu và các cơ quan liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời xây dựng kế hoạch giám sát, đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả quản lý thu NSNN ngày càng được nâng cao.