I. Tổng Quan Về Quản Lý Chi Ngân Sách Quận Đồ Sơn 55
Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế - xã hội, là công cụ nội lực cho sự tăng trưởng của quốc gia. Mọi hoạt động chi tiêu của các tổ chức, cơ quan nhà nước, từ quản lý hành chính đến quốc phòng, văn hóa, giáo dục và y tế, đều cần nguồn lực tài chính đảm bảo. Để đáp ứng nhu cầu này, Nhà nước tạo ra các nguồn thu, chủ yếu từ thuế và các nguồn khác, và toàn bộ quá trình thu nộp, sử dụng kinh phí được phản ánh qua NSNN. NSNN là công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế, giúp chính quyền các cấp thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quản lý kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng. Luật NSNN năm 2012 là cơ sở pháp lý cơ bản để tổ chức quản lý NSNN, tuy nhiên, hiệu quả quản lý ngân sách các cấp hiện nay còn chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra.
1.1. Bản chất và Khái niệm về Ngân Sách Nhà Nước
NSNN, hay ngân sách chính phủ, là một thành phần không thể thiếu trong hệ thống tài chính quốc gia. Khái niệm về NSNN có nhiều cách hiểu khác nhau, tùy thuộc vào trường phái và lĩnh vực nghiên cứu. Tuy nhiên, điểm chung là NSNN đề cập đến các kế hoạch, dự toán thu, chi của Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. Các dự toán này biểu hiện dưới hình thái quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước, được sử dụng để trang trải chi tiêu cho hoạt động của bộ máy nhà nước, an ninh - quốc phòng, và an sinh xã hội. Điều 4 Luật NSNN số 83/2015/QH13 định nghĩa: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.
1.2. Chức năng và Vai trò của Ngân Sách Nhà Nước
Ngân sách nhà nước có hai chức năng cơ bản: phân phối giữa các cấp ngân sách và đôn đốc, kiểm tra, giám sát. Chức năng phân phối đảm bảo công bằng, phát triển cân đối giữa các vùng. Chức năng đôn đốc, kiểm tra giúp quản lý hiệu quả các hoạt động của NSNN, phát hiện thiếu sót và thúc đẩy hoàn thiện luật ngân sách. NSNN có vai trò quan trọng trong hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại. NSNN điều chỉnh nền kinh tế, kích thích tăng trưởng, chống lạm phát, đầu tư cho cơ sở hạ tầng, định hướng đầu tư thông qua chính sách thuế và đảm bảo nguồn kinh phí cho các sự nghiệp quan trọng của Nhà nước.
II. Thực Trạng Quản Lý Chi Ngân Sách Tại Quận Đồ Sơn 59
Quận Đồ Sơn, một đơn vị hành chính của thành phố Hải Phòng, đã có những chuyển biến tích cực trong quản lý thu, chi NS từ quận đến phường kể từ khi Luật Ngân sách ra đời. Các khoản thu được tập trung đầy đủ, kịp thời vào NSNN. Việc quản lý, sử dụng nguồn kinh phí NS trong các cơ quan, đơn vị công đã dần đi vào nề nếp, đặc biệt là khi Chính phủ ban hành các Nghị định quy định về chế độ khoán biên chế và chi phí quản lý hành chính đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế trong khâu tổ chức lập, phân bổ dự toán, chấp hành và quyết toán NSNN, thu NS không đủ bù chi, nhiều nội dung chi tiêu NS chưa đúng chế độ, lãng phí trong chi tiêu hội nghị, chi tiếp khách, công tác phí không đúng định mức, đối tượng, lãng phí trong mua sắm và sử dụng tài sản công.
2.1. Đặc Điểm Kinh Tế Xã Hội Quận Đồ Sơn
Đồ Sơn nằm cách Trung tâm thành phố Hải Phòng 22 km về phía Đông Nam, tổng diện tích tự nhiên năm 2017 là 4.248,07 ha; dân số là 48.000 người. Vị trí địa lý và kinh tế - xã hội quận Đồ Sơn có ảnh hưởng lớn đến quản lý chi NSNN. Sự phát triển của du lịch Đồ Sơn tạo ra nguồn thu lớn cho ngân sách, nhưng cũng đòi hỏi chi tiêu cho cơ sở hạ tầng và các dịch vụ công cộng. Do còn mang nặng tư tưởng bao cấp của cơ chế "xin - cho" nên nhiều ngành, nhiều cơ quan đơn vị chưa thực sự chủ động trong quản lý chi tiêu tài chính, chưa phát huy được hiệu quả khi sử dụng NSNN. Việc này ảnh hưởng lớn đến sự phát triển chung của quận.
2.2. Đánh Giá Công Tác Chi Ngân Sách Quận Đồ Sơn
Công tác lập dự toán chi NS, chấp hành chi NSNN, công tác quyết toán chi NSNN và công tác thanh kiểm tra chi NS cấp quận còn nhiều hạn chế. Do còn mang nặng tư tưởng bao cấp của cơ chế "xin - cho" nên nhiều ngành, nhiều cơ quan đơn vị chưa thực sự chủ động trong quản lý chi tiêu tài chính, chưa phát huy được hiệu quả khi sử dụng NSNN. Tình trạng lãng phí trong chi tiêu hội nghị, tiếp khách, công tác phí vẫn còn diễn ra. Do còn mang nặng tư tưởng bao cấp của cơ chế "xin - cho" nên nhiều ngành, nhiều cơ quan đơn vị chưa thực sự chủ động trong quản lý chi tiêu tài chính, chưa phát huy được hiệu quả khi sử dụng NSNN.
2.3. Hạn Chế và Nguyên Nhân trong Quản Lý Chi Ngân Sách
Một số hạn chế trong quản lý chi ngân sách tại Đồ Sơn bao gồm: tổ chức lập, phân bổ dự toán còn yếu; quyết toán chưa chính xác; và thu ngân sách không đủ bù chi. Nguyên nhân chủ yếu do trình độ quản lý tài chính của Thủ trưởng các đơn vị còn hạn chế, dẫn đến nhiều sai sót. Bên cạnh đó, tư tưởng bao cấp và cơ chế "xin - cho" khiến nhiều đơn vị chưa chủ động trong quản lý chi tiêu, chưa phát huy hiệu quả sử dụng NSNN.
III. Giải Pháp Hoàn Thiện Tổ Chức Bộ Máy Quản Lý Chi NS 58
Để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) tại quận Đồ Sơn, việc hoàn thiện tổ chức bộ máy là vô cùng quan trọng. Cần xem xét lại cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị liên quan đến quản lý ngân sách, đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng, hiệu quả giữa các đơn vị. Song song đó, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác tài chính - ngân sách, đặc biệt là những cán bộ trực tiếp tham gia vào quá trình lập dự toán, phân bổ, chấp hành và quyết toán ngân sách.
3.1. Cơ Cấu Tổ Chức và Chức Năng Quản Lý Chi Ngân Sách
Cần rà soát lại cơ cấu tổ chức của Phòng Tài chính - Kế hoạch quận Đồ Sơn, đảm bảo bộ máy tinh gọn, hiệu quả. Phân công rõ ràng chức năng, nhiệm vụ cho từng bộ phận, từng cán bộ, tránh chồng chéo, trùng lắp. Tăng cường sự phối hợp giữa Phòng Tài chính - Kế hoạch với các phòng ban chuyên môn khác của UBND quận trong quá trình lập dự toán, phân bổ, chấp hành và quyết toán ngân sách.
3.2. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Quản Lý Chi Ngân Sách
Thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác tài chính - ngân sách. Chú trọng đào tạo về các quy định mới của pháp luật về ngân sách, kỹ năng lập dự toán, phân bổ, chấp hành và quyết toán ngân sách. Tạo điều kiện cho cán bộ tham gia các khóa học ngắn hạn, dài hạn về quản lý tài chính công ở các trường đại học, viện nghiên cứu uy tín.
3.3. Tăng Cường Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý chi ngân sách. Xây dựng hệ thống phần mềm quản lý ngân sách đồng bộ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu quản lý. Kết nối liên thông hệ thống thông tin giữa các đơn vị liên quan đến quản lý ngân sách. Sử dụng chữ ký số, giao dịch điện tử trong các hoạt động quản lý ngân sách, đảm bảo tính bảo mật, an toàn thông tin.
IV. Đổi Mới Quản Lý Chi Ngân Sách Quận Đồ Sơn 57
Để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn ngân sách, cần đổi mới phương pháp quản lý chi ngân sách theo hướng hiệu quả, minh bạch và trách nhiệm giải trình cao. Cần xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả chi tiêu công, làm cơ sở cho việc phân bổ nguồn lực và kiểm soát chi tiêu. Đồng thời, cần tăng cường công khai, minh bạch thông tin về ngân sách, tạo điều kiện cho người dân tham gia giám sát quá trình quản lý và sử dụng ngân sách.
4.1. Xây Dựng Hệ Thống Tiêu Chí Đánh Giá Hiệu Quả Chi Tiêu
Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả chi tiêu công cho từng lĩnh vực, từng chương trình, dự án. Các tiêu chí phải định lượng được, có thể đo lường, đánh giá được. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả chi tiêu công. Lấy kết quả đánh giá làm cơ sở cho việc điều chỉnh chính sách, phân bổ nguồn lực.
4.2. Tăng Cường Công Khai Minh Bạch Thông Tin Ngân Sách
Công khai đầy đủ, kịp thời thông tin về ngân sách trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đảm bảo người dân có thể dễ dàng tiếp cận thông tin về ngân sách. Tổ chức các cuộc đối thoại, tham vấn ý kiến người dân về các vấn đề liên quan đến ngân sách. Xây dựng cơ chế để người dân tham gia giám sát quá trình quản lý và sử dụng ngân sách.
4.3. Kiểm Soát Chi Ngân Sách Qua Kho Bạc Nhà Nước
Thực hiện kiểm soát chi ngân sách chặt chẽ qua Kho bạc Nhà nước, đảm bảo chi đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm, hiệu quả. Tăng cường phối hợp giữa Kho bạc Nhà nước với các đơn vị sử dụng ngân sách trong việc kiểm soát chi tiêu. Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kiểm soát chi ngân sách, giảm thiểu rủi ro sai sót.
V. Tăng Cường Thanh Tra Kiểm Soát Chi Ngân Sách Đồ Sơn 54
Để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của việc sử dụng ngân sách, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra tài chính và kiểm soát chi NSNN. Cần xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất, tập trung vào các lĩnh vực có nguy cơ sai phạm cao. Đồng thời, cần xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý tài chính, sử dụng ngân sách, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.
5.1. Xây Dựng Kế Hoạch Thanh Tra Kiểm Tra Chi Tiết
Xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất, có trọng tâm, trọng điểm. Ưu tiên thanh tra, kiểm tra các lĩnh vực có nguy cơ sai phạm cao, như đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm công, chi thường xuyên. Đảm bảo kế hoạch thanh tra, kiểm tra được thực hiện nghiêm túc, đúng tiến độ.
5.2. Nâng Cao Năng Lực Thanh Tra Kiểm Tra Tài Chính
Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ thanh tra, kiểm tra tài chính. Trang bị đầy đủ phương tiện, thiết bị phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan thanh tra, kiểm tra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
5.3. Xử Lý Nghiêm Các Vi Phạm Trong Quản Lý Chi Ngân Sách
Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý tài chính, sử dụng ngân sách. Công khai thông tin về các trường hợp vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng. Áp dụng các hình thức xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng.
VI. Phát Triển Ngân Sách Quận Đồ Sơn Đến 2025 52
Để đạt được mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của quận Đồ Sơn đến năm 2025, cần có chiến lược phát triển ngân sách bền vững, đảm bảo nguồn lực tài chính đáp ứng yêu cầu chi tiêu. Cần tăng cường khai thác các nguồn thu ngân sách, đồng thời quản lý chặt chẽ các khoản chi, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả. Bên cạnh đó, cần chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, thu hút đầu tư, tạo thêm nguồn lực cho ngân sách.
6.1. Tăng Cường Khai Thác Nguồn Thu Ngân Sách
Rà soát, đánh giá lại các nguồn thu ngân sách hiện có. Nghiên cứu, đề xuất các giải pháp tăng thu ngân sách, như mở rộng cơ sở thuế, tăng cường quản lý thuế, chống thất thu thuế. Khai thác các nguồn thu mới, như thu từ du lịch, dịch vụ, bất động sản.
6.2. Quản Lý Chi Tiết Kiệm Hiệu Quả
Rà soát lại các khoản chi ngân sách hiện có, cắt giảm các khoản chi không cần thiết, lãng phí. Xây dựng định mức chi tiêu cho từng lĩnh vực, từng chương trình, dự án. Thực hiện đấu thầu công khai, minh bạch các dự án đầu tư công.
6.3. Hội Nhập Kinh Tế và Thu Hút Đầu Tư
Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, hấp dẫn. Thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào các lĩnh vực có tiềm năng phát triển của quận. Xây dựng các khu công nghiệp, khu du lịch hiện đại, thu hút lao động, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người dân.
