HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

NSNN là phạm trù kinh tế - lịch sử, gắn liền với sự ra đời của Nhà nước và nền kinh tế hàng hoá tiền tệ. Nhà nước sử dụng quyền lực của mình tham gia vào quá trình phân phối sản phẩm xã hội dưới hình thức tiền tệ để phục vụ cho hoạt động của mình, hình thành nên Ngân sách nhà nước. NSNN là bảng dự toán thu, chi bằng tiền của Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. Hàng năm, Chính phủ dự toán các khoản thu vào quỹ NSNN và dự toán các khoản chi cho sự nghiệp kinh tế, chính trị, an ninh, quốc phòng, quản lý hành chính từ quỹ NSNN; và bảng dự toán này phải được Quốc hội phê chuẩn. Xét ở thể động và trong suốt một quá trình, NSNN là khâu cơ bản, chủ đạo của tài chính nhà nước, được nhà nước sử dụng để động viên phân phối một bộ phận nguồn lực xã hội dưới dạng tiền tệ về cho Nhà nước. Tại điều 1 Luật NSNN, Quốc hội khóa XI năm 2002 khẳng định: “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.

Quản lý thu ngân sách cấp thành phố đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo nguồn lực tài chính cho các hoạt động của chính quyền địa phương. Hiệu quả của quản lý thu NSNN ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, cung cấp dịch vụ công và thực hiện các chính sách an sinh xã hội. Quản lý thu không chỉ là việc thu thuế và phí, mà còn bao gồm cả lập kế hoạch thu, tổ chức thu, kiểm tra giám sát và đánh giá hiệu quả thu. Theo Luật NSNN, quản lý thu NSNN cấp thành phố phải tuân thủ các nguyên tắc công khai, minh bạch, hiệu quả và tuân thủ pháp luật. Cơ chế quản lý thu cũng cần phù hợp với đặc điểm kinh tế - xã hội của từng địa phương. Ví dụ, Đà Nẵng với vai trò là trung tâm du lịch và dịch vụ cần có cơ chế quản lý thu đặc thù để khai thác tối đa nguồn thu từ du lịch, dịch vụ.

Quy trình lập và giao dự toán thu NSNN thành phố Đà Nẵng được thực hiện theo quy định của Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn thi hành. Các cơ quan chức năng của thành phố có trách nhiệm lập dự toán thu trên cơ sở đánh giá tình hình kinh tế - xã hội, dự báo các nguồn thu và xây dựng kế hoạch thu ngân sách. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc lập dự toán thu vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Kết quả lập dự toán thu NSNN Thành phố Đà Nẵng các năm cho thấy sự biến động lớn. Điều này đặt ra yêu cầu cần hoàn thiện quy trình lập và giao dự toán, đảm bảo tính chính xác và khả thi của dự toán thu, từ đó tạo cơ sở cho việc thực hiện kế hoạch thu ngân sách một cách hiệu quả.

Nội dung công tác chấp hành dự toán thu NSNN bao gồm việc tổ chức thu thuế, phí và các khoản thu khác vào NSNN theo đúng quy định của pháp luật. Các cơ quan thuế, hải quan và các cơ quan thu khác có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ thu NSNN được giao. Kết quả chấp hành thu ngân sách thành phố Đà Nẵng 2010 - 2012 cho thấy sự nỗ lực của các cơ quan chức năng trong việc thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng nợ đọng thuế, gian lận thuế và các hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Điều này đòi hỏi cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đồng thời cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, từ đó tăng nguồn thu cho ngân sách.

Quy trình lập và quyết định dự toán NSNN cần được đổi mới theo hướng tăng cường tính chủ động, sáng tạo của các cơ quan chức năng và đảm bảo tính chính xác, khả thi của dự toán. Cần tăng cường phân tích, dự báo tình hình kinh tế - xã hội, đánh giá tác động của các chính sách đến thu ngân sách và xây dựng các kịch bản thu khác nhau. Việc hoàn thiện quá trình chấp hành NSNN cũng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời các khoản thu vào NSNN. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện hạch toán kế toán, quyết toán NSNN, đảm bảo tính minh bạch, chính xác và đầy đủ của thông tin tài chính.

Việc phát triển nguồn thu mới và tiềm năng là một giải pháp quan trọng để tăng thu ngân sách cho thành phố Đà Nẵng. Cần tập trung vào việc khai thác các nguồn thu từ du lịch, dịch vụ, bất động sản và các ngành kinh tế mới. Để bồi dưỡng, phát triển nguồn thu hiện hữu, cần tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường. Đồng thời, cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ và tạo môi trường đầu tư kinh doanh hấp dẫn. Quan trọng nhất là cần phải tìm kiếm nguồn thu từ các hoạt động kinh tế mới và xanh, phù hợp với định hướng phát triển bền vững của thành phố.

Công khai, minh bạch dự toán và quyết toán thu NSNN là một yêu cầu quan trọng để đảm bảo sự giám sát của xã hội đối với hoạt động thu chi ngân sách. Cần công khai đầy đủ, kịp thời các thông tin về dự toán, quyết toán thu NSNN trên các phương tiện thông tin đại chúng, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tham gia giám sát và phản biện. Việc công khai minh bạch này cũng cần đi kèm với việc tăng cường thanh tra, kiểm tra, khen thưởng và xử lý kịp thời vi phạm trong quản lý NSNN, đảm bảo kỷ luật tài chính và ngăn ngừa tham nhũng.

Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc lập dự toán thu NSNN. Cải tiến kiểm tra, thanh tra quá trình chấp hành thu NSNN. Áp dụng các hình thức kiểm tra linh hoạt và hiệu quả. Khen thưởng và xử lý kịp thời vi phạm trong quản lý NSNN. Giải pháp này giúp ngăn chặn thất thu và gian lận thuế, tăng cường kỷ luật tài chính và đảm bảo công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế.

Chính sách thuế đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nguồn thu cho ngân sách và điều tiết nền kinh tế. Do đó, cần thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung chính sách thuế để đảm bảo tính phù hợp với thực tiễn và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Cần tập trung vào việc đơn giản hóa thủ tục hành chính thuế, giảm chi phí tuân thủ cho người nộp thuế và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi. Hơn nữa, cần rà soát và bãi bỏ các loại phí, lệ phí không còn phù hợp, gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.

Cán bộ quản lý thuế đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện chính sách thuế và quản lý thu ngân sách. Do đó, cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý thuế, nâng cao trình độ chuyên môn, đạo đức công vụ và năng lực ứng dụng CNTT. Cần xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý thuế có phẩm chất đạo đức tốt, năng lực chuyên môn cao và tinh thần trách nhiệm, tận tụy với công việc.

Để quản lý thu ngân sách hiệu quả, Đà Nẵng cần tập trung vào việc hoàn thiện quy trình lập dự toán, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển nguồn thu mới, và nâng cao năng lực cán bộ quản lý thuế. Các giải pháp này cần được thực hiện đồng bộ và có sự điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với tình hình thực tế.

Sự tham gia của cộng đồng, đặc biệt là doanh nghiệp và người dân, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của hệ thống quản lý thu ngân sách. Đà Nẵng cần tạo điều kiện để cộng đồng tham gia vào quá trình giám sát và phản biện chính sách, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế và góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch.