Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài sản công (TSC) là một trong những yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục đại học. Tại Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên, tài sản công bao gồm tài sản cố định và công cụ dụng cụ phục vụ cho hoạt động giảng dạy, nghiên cứu khoa học và quản lý hành chính. Giai đoạn 2017 – 2019, giá trị tài sản cố định và công cụ dụng cụ được quản lý chặt chẽ với sự biến động phù hợp nhu cầu phát triển của Nhà trường. Tuy nhiên, công tác quản lý TSC vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như chưa khai thác hiệu quả, chưa đồng bộ trong quy trình quản lý và chưa phát huy hết vai trò của tài sản trong hoạt động đào tạo và nghiên cứu.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng quản lý TSC tại Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý quá trình hình thành, khai thác, sử dụng, kết thúc và thanh tra, kiểm tra tài sản công trong giai đoạn 2017 – 2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý tài sản công tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đồng thời hỗ trợ nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài sản, góp phần phát triển bền vững Nhà trường và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài sản công trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài sản công: Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, được sử dụng nhằm phục vụ lợi ích chung của xã hội. Quản lý tài sản công là quá trình tổ chức, điều hành các hoạt động đầu tư, khai thác, sử dụng và thanh lý tài sản nhằm đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm và đúng pháp luật.

  • Mô hình quản lý tài sản công theo chu trình: Bao gồm các giai đoạn quản lý quá trình hình thành tài sản, khai thác và sử dụng, kết thúc sử dụng và thanh tra, kiểm tra tài sản. Mỗi giai đoạn có các hoạt động và quy trình quản lý cụ thể nhằm đảm bảo tài sản được sử dụng hiệu quả và bền vững.

  • Khái niệm chính: Tài sản cố định (TSCĐ), công cụ dụng cụ (CCDC), đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL), quản lý tài sản công, hiệu quả sử dụng tài sản, nguyên tắc quản lý tài sản công (tập trung thống nhất, theo kế hoạch, tiết kiệm).

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo kiểm kê tài sản, văn bản pháp luật, các tài liệu chuyên khảo và báo cáo tổng kết của Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên giai đoạn 2017 – 2019. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bảng câu hỏi với 398 phiếu phát ra, trong đó có 25 phiếu dành cho nhà quản lý và 373 phiếu cho người sử dụng tài sản (cán bộ, giảng viên, sinh viên).

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp, trình bày số liệu về giá trị và số lượng tài sản, phân tích tỷ trọng và tốc độ thay đổi tài sản qua các năm. Phương pháp so sánh được áp dụng để đánh giá sự biến động và hiệu quả quản lý tài sản công theo thời gian. Phân tích định tính dựa trên kết quả khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý tài sản công tại Nhà trường.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu sơ cấp từ tháng 01 đến tháng 05 năm 2020, phân tích và tổng hợp dữ liệu trong cùng năm, hoàn thiện luận văn trong năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tài sản cố định: Giá trị tài sản cố định tại Trường Đại học Khoa học trong giai đoạn 2017 – 2019 tập trung chủ yếu ở các khoa có phòng thí nghiệm như Khoa Tài nguyên và Môi trường, Khoa Công nghệ sinh học, Khoa Vật lý và Công nghệ, Khoa Hoá học. Giá trị tài sản có sự biến động nhẹ, năm 2019 có sự tăng do mua sắm bổ sung thiết bị phục vụ giảng dạy và nghiên cứu. Ví dụ, giá trị tài sản cố định tại Phòng Đào tạo – Quản lý KH&HTQT tăng đáng kể do mua sắm máy chiếu và máy tính mới.

  2. Thực trạng công cụ dụng cụ: Số lượng công cụ dụng cụ lớn, tập trung nhiều tại Phòng Công tác HSSV và Phòng Đào tạo – Quản lý KH&HTQT, phục vụ cho sinh hoạt và giảng dạy. Giá trị công cụ dụng cụ có sự phân bổ không đồng đều giữa các đơn vị, phản ánh nhu cầu sử dụng khác nhau. Việc quản lý CCDC gặp khó khăn do số lượng lớn và phân tán.

  3. Quản lý quá trình hình thành tài sản: Nhà trường thực hiện mua sắm tài sản theo kế hoạch dự toán ngân sách, áp dụng các hình thức đấu thầu phù hợp. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy một số quy trình còn chưa đồng bộ, chưa kịp thời đáp ứng nhu cầu thực tế, dẫn đến tình trạng tồn kho hoặc thiếu hụt tài sản tại một số đơn vị.

  4. Quản lý quá trình khai thác và sử dụng tài sản: Việc bảo dưỡng, sửa chữa tài sản được thực hiện thường xuyên nhưng chưa đồng đều giữa các đơn vị. Một số tài sản bị hư hỏng do sử dụng không đúng mục đích hoặc thiếu kiểm tra, giám sát. Tỷ lệ thu hồi, điều chuyển tài sản còn thấp, chưa phát huy tối đa hiệu quả sử dụng tài sản công.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý tài sản công tại Trường Đại học Khoa học đã đạt được một số thành tựu như xây dựng cơ sở dữ liệu tài sản, tổ chức bộ máy quản lý tương đối hoàn chỉnh và thực hiện các quy trình mua sắm, bảo dưỡng tài sản theo quy định. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế về mặt quy trình, năng lực cán bộ quản lý và ý thức sử dụng tài sản của người dùng.

So sánh với các nghiên cứu tại các đơn vị sự nghiệp công lập khác như Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Đại học Huế, Trường Đại học Khoa học cần tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra, giám sát và nâng cao năng lực quản lý tài sản. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản cũng là một hướng đi cần được đẩy mạnh để nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện sự biến động giá trị tài sản cố định và công cụ dụng cụ theo từng năm, bảng tổng hợp số liệu thu hồi, điều chuyển và bảo dưỡng tài sản để minh họa rõ nét hơn về thực trạng quản lý tài sản công tại Nhà trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình quản lý tài sản công: Xây dựng và chuẩn hóa các quy trình mua sắm, bảo dưỡng, sửa chữa, thanh lý tài sản theo hướng minh bạch, khoa học, phù hợp với đặc thù hoạt động của Nhà trường. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Quản trị - Phục vụ.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý tài sản: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn về quản lý tài sản công cho cán bộ phụ trách tài sản nhằm nâng cao kỹ năng, kiến thức và ý thức trách nhiệm. Thời gian: 6 tháng đầu năm. Chủ thể: Phòng Tổ chức cán bộ phối hợp Phòng Quản trị - Phục vụ.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài sản: Triển khai phần mềm quản lý tài sản công để theo dõi, kiểm kê, báo cáo và giám sát tài sản một cách chính xác, kịp thời. Thời gian: 18 tháng. Chủ thể: Ban Giám hiệu, Phòng Công nghệ thông tin và Phòng Quản trị - Phục vụ.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và tuyên truyền: Thường xuyên tổ chức kiểm tra, thanh tra việc sử dụng tài sản công, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức giữ gìn tài sản trong cán bộ, giảng viên và sinh viên. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Ban Giám hiệu, Phòng Quản trị - Phục vụ, các khoa chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý các trường đại học công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp quản lý tài sản công, từ đó áp dụng vào công tác quản lý tài sản tại đơn vị mình.

  2. Phòng Quản trị - Phục vụ và các bộ phận quản lý tài sản: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thiện quy trình quản lý, nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Quản lý tài chính công: Là tài liệu tham khảo hữu ích cho nghiên cứu chuyên sâu về quản lý tài sản công trong đơn vị sự nghiệp công lập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài sản công: Hỗ trợ đánh giá thực trạng quản lý tài sản công tại các đơn vị sự nghiệp công lập, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài sản công là gì?
    Quản lý tài sản công là quá trình tổ chức, điều hành các hoạt động đầu tư, khai thác, sử dụng và thanh lý tài sản thuộc sở hữu Nhà nước nhằm đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm và đúng pháp luật. Ví dụ, tại Trường Đại học Khoa học, quản lý tài sản công bao gồm việc mua sắm thiết bị giảng dạy, bảo dưỡng phòng thí nghiệm và thanh lý tài sản hư hỏng.

  2. Tại sao quản lý tài sản công lại quan trọng đối với đơn vị sự nghiệp công lập?
    Tài sản công là nguồn lực vật chất quan trọng giúp đơn vị thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Quản lý tốt giúp tránh thất thoát, lãng phí, nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản, góp phần phát triển bền vững. Ví dụ, việc bảo dưỡng định kỳ thiết bị phòng thí nghiệm giúp duy trì chất lượng giảng dạy và nghiên cứu.

  3. Những khó khăn thường gặp trong quản lý tài sản công tại các trường đại học?
    Khó khăn gồm quy trình quản lý chưa đồng bộ, năng lực cán bộ hạn chế, ý thức sử dụng tài sản chưa cao, thiếu ứng dụng công nghệ thông tin. Tại Trường Đại học Khoa học, việc kiểm kê tài sản còn chưa thường xuyên và chưa có phần mềm quản lý tập trung.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công?
    Cần hoàn thiện quy trình quản lý, đào tạo cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát. Ví dụ, triển khai phần mềm quản lý tài sản giúp theo dõi chính xác và kịp thời tình trạng tài sản.

  5. Phạm vi nghiên cứu của luận văn này là gì?
    Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý tài sản công tại Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn 2017 – 2019, bao gồm các khâu hình thành, khai thác, sử dụng, kết thúc và thanh tra, kiểm tra tài sản.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng quản lý tài sản công tại Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn 2017 – 2019, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý.
  • Đã xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài sản công, bao gồm cả yếu tố khách quan như hệ thống văn bản pháp luật và yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ, ý thức sử dụng tài sản.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy trình quản lý, nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kiểm tra, giám sát tài sản công.
  • Nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo cho các đơn vị sự nghiệp công lập và cơ quan quản lý nhà nước trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi quản lý tài sản công trong các đơn vị khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công tại đơn vị bạn!