Biện Pháp Tăng Cường Quản Lý Hoạt Động Khai Thác Tài Nguyên Khoáng Sản Tại Huyện Thủy Nguyên, Thành Phố Hải Phòng

• Tác giả: Hà Bảo Nguyên
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Tuyết Mai
• Trường học: Trường Đại Học Hải Phòng
• Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế
• Đề tài: Biện Pháp Tăng Cường Quản Lý Hoạt Động Khai Thác Tài Nguyên Khoáng Sản Tại Huyện Thủy Nguyên, Thành Phố Hải Phòng
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hải Phòng

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa khoa học của Luận văn
• 1.6. Bố cục luận văn
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ KHAI THÁC TÀI NGUYÊN KHOÁNG SẢN
• 2.1. Khái quát chung quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên khoáng sản
• 2.1.1. Khái niệm về tài nguyên khoáng sản
• 2.1.1.1. Tài nguyên
• 2.1.1.2. Khoáng sản
• 2.1.1.3. Khoáng sản đá vôi
• 2.1.2. Quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên khoáng sản
• 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC TÀI NGUYÊN KHOÁNG SẢN TẠI HUYỆN THỦY NGUYÊN
• 3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Thủy Nguyên
• 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên
• 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội
• 3.1.3. Tài nguyên khoáng sản
• 3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý Nhà nước về hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản tại huyện Thủy Nguyên
• 3.2.1. Công tác lập quy hoạch
• 3.2.2. Thủ tục xin thăm dò, cấp phép
• 3.2.3. Quan điểm phát triển kinh tế xã hội ở địa phương
• 3.2.4. Mức độ thực hiện nghĩa vụ tài chính, hoàn nguyên
• 3.3. Thực trạng quản lý Nhà nước đối với hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện Thủy Nguyên
• 3.3.1. Các quy định về quản lý nhà nước đối với khai thác tài nguyên khoáng sản
• 3.3.2. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên khoáng sản tại huyện Thủy Nguyên
• 3.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản đá vôi tại huyện Thủy Nguyên
• 3.3.4. Đánh giá chung về công tác quản lý nhà nước về hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn huyện Thủy Nguyên
• 3.3.5. Nguyên nhân của sự hạn chế
• 4. BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC KHOÁNG SẢN ĐÁ VÔI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THỦY NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
• 4.1. Quan điểm, mục tiêu
• 4.1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về quản lý tài nguyên khoáng sản
• 4.1.2. Quan điểm về phát triển kinh tế xã hội của huyện Thủy Nguyên
• 4.1.3. Quan điểm, phương hướng, mục tiêu về quản lý khoáng sản đá vôi trên địa bàn huyện Thủy Nguyên đến năm 2020
• 4.2. Một số biện pháp tăng cường quản lý hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn huyện Thủy Nguyên
• 4.2.1. Các biện pháp về quản lý quy hoạch
• 4.2.2. Các biện pháp về quản lý hoạt động khai thác khoáng sản
• 4.2.3. Các biện pháp quản lý nghĩa vụ tài chính và phục hồi môi trường
• 4.3. Đề xuất, kiến nghị
• 4.3.1. Đối với Trung ương
• 4.3.2. Đối với thành phố Hải Phòng
• 4.3.3. Đối với doanh nghiệp được cấp phép khai thác khoáng sản
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Quản Lý Khai Thác Tài Nguyên Khoáng Sản

Quản lý khai thác tài nguyên khoáng sản là một lĩnh vực phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức địa chất, kinh tế và pháp luật. Hoạt động này bao gồm các giai đoạn từ thăm dò, khai thác, chế biến đến sử dụng khoáng sản, với mục tiêu tối ưu hóa lợi ích kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường. Quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp này. Việc quản lý hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương. Theo Luật Khoáng sản 2010, khoáng sản là tài sản thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Việc quản lý không hiệu quả sẽ dẫn đến thất thoát tài nguyên, ô nhiễm môi trường và gây ra các vấn đề xã hội.

1.1. Khái niệm cơ bản về tài nguyên khoáng sản

Theo Luật Khoáng sản năm 2010, khoáng sản là khoáng vật, khoáng chất có ích được tích tụ tự nhiên ở thể rắn, thể lỏng, thể khí tồn tại trong lòng đất, trên mặt đất, bao gồm cả khoáng vật, khoáng chất ở bãi thải của mỏ. Hiểu một cách đơn giản, đó là nguồn tài nguyên có giá trị kinh tế có thể khai thác và sử dụng. Khoáng sản được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, ví dụ như theo nguồn gốc (nội sinh, ngoại sinh), theo dạng tồn tại (rắn, lỏng, khí) hoặc theo thành phần hóa học (kim loại, phi kim, cháy). Đá vôi là một loại khoáng sản trầm tích quan trọng, chủ yếu gồm khoáng chất canxit (CaCO3) và được sử dụng rộng rãi trong xây dựng và sản xuất xi măng.

1.2. Vai trò của quản lý nhà nước về khoáng sản

Quản lý nhà nước về khoáng sản đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tài nguyên, đảm bảo khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững. Vai trò này bao gồm việc xây dựng và ban hành các văn bản pháp luật liên quan, quy hoạch và cấp phép khai thác, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm. Theo tài liệu nghiên cứu, việc quản lý nhà nước hiệu quả sẽ góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và đời sống của người dân. Ngược lại, quản lý lỏng lẻo có thể dẫn đến khai thác trái phép, gây ô nhiễm và ảnh hưởng đến an ninh trật tự.

II. Thách Thức Quản Lý Khai Thác Khoáng Sản Thủy Nguyên

Huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, đặc biệt là đá vôi và sét, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, nhất là ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, hoạt động khai thác khoáng sản cũng đặt ra nhiều thách thức lớn đối với công tác quản lý. Tình trạng khai thác trái phép, vi phạm quy định về bảo vệ môi trường, nợ đọng thuế phí vẫn còn diễn ra, gây bức xúc trong dư luận. Các biện pháp xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe, công tác thanh tra, kiểm tra còn hạn chế. Theo báo cáo của UBND huyện Thủy Nguyên, số vụ vi phạm trong lĩnh vực khai thác khoáng sản vẫn ở mức cao, gây ảnh hưởng đến kinh tế xã hội huyện Thủy Nguyên và trật tự an ninh địa phương.

2.1. Thực trạng khai thác khoáng sản Thủy Nguyên Bức tranh toàn cảnh

Hoạt động khai thác khoáng sản Thủy Nguyên diễn ra sôi động, song song với đó là những vấn đề nhức nhối. Tình trạng khai thác trái phép, đặc biệt là khai thác đá vôi trái phép vẫn tồn tại. Theo số liệu thống kê, nhiều doanh nghiệp chưa tuân thủ đầy đủ các quy định về bảo vệ môi trường, gây ô nhiễm không khí, nguồn nước và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Tình trạng nợ đọng thuế phí cũng là một vấn đề đáng quan ngại, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách từ khoáng sản của địa phương. Cần có cái nhìn khách quan và toàn diện để tìm ra những giải pháp phù hợp.

2.2. Những tồn tại trong quản lý nhà nước về khoáng sản

Công tác quản lý nhà nước về khoáng sản tại Thủy Nguyên còn nhiều hạn chế. Hệ thống văn bản pháp luật chưa đồng bộ, thiếu tính khả thi. Công tác quy hoạch còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý còn hạn chế. Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng chưa chặt chẽ. Hiệu quả của công tác thanh tra, kiểm tra còn thấp. Điều này dẫn đến tình trạng buông lỏng quản lý, tạo kẽ hở cho các hành vi vi phạm pháp luật.

2.3. Tác động tiêu cực của khai thác khoáng sản đến môi trường

Hoạt động khai thác khoáng sản gây ra nhiều tác động môi trường khai thác khoáng sản tiêu cực. Khai thác lộ thiên làm thay đổi cảnh quan, gây sạt lở đất, ô nhiễm không khí do bụi và khí thải. Sử dụng hóa chất trong quá trình chế biến khoáng sản gây ô nhiễm nguồn nước. Chất thải khoáng sản không được xử lý đúng quy trình gây ô nhiễm đất. Mất rừng và đa dạng sinh học do khai thác khoáng sản không bền vững.

III. Cách Quản Lý Quy Hoạch Khai Thác Khoáng Sản Thủy Nguyên

Quản lý quy hoạch khai thác khoáng sản là một yếu tố then chốt trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp này. Quy hoạch phải dựa trên cơ sở khoa học, đánh giá đầy đủ tiềm năng tài nguyên, tác động môi trường và kinh tế - xã hội. Quy hoạch phải được công khai, minh bạch và có sự tham gia của cộng đồng địa phương. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ việc thực hiện quy hoạch, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật. Theo quy định của Luật Khoáng sản, quy hoạch khai thác khoáng sản phải phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và quốc gia.

3.1. Hoàn thiện hệ thống quy hoạch khai thác khoáng sản

Cần rà soát, điều chỉnh và bổ sung quy hoạch khai thác khoáng sản, đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế và định hướng phát triển của huyện Thủy Nguyên. Quy hoạch cần xác định rõ các khu vực được phép khai thác, trữ lượng khoáng sản, công nghệ khai thác và biện pháp bảo vệ môi trường. Cần ưu tiên các dự án khai thác sử dụng công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường và mang lại hiệu quả kinh tế cao.

3.2. Nâng cao chất lượng thẩm định cấp phép khai thác khoáng sản

Thủ tục cấp phép khai thác khoáng sản cần được thực hiện chặt chẽ, minh bạch và đúng quy định của pháp luật. Cần nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ thẩm định hồ sơ, đảm bảo đánh giá đầy đủ tác động của dự án đến môi trường và kinh tế - xã hội. Cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các cam kết bảo vệ môi trường của doanh nghiệp. Đảm bảo các doanh nghiệp thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính, đóng góp vào nguồn thu ngân sách từ khoáng sản của địa phương.

IV. Giải Pháp Tăng Cường Quản Lý Hoạt Động Khai Thác Đá Vôi

Quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác đá vôi là một trong những nhiệm vụ quan trọng của chính quyền địa phương. Cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về khai thác khoáng sản. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về bảo vệ môi trường. Theo kinh nghiệm của một số địa phương, việc thành lập các tổ công tác liên ngành để kiểm tra, xử lý vi phạm là một giải pháp hiệu quả. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

4.1. Tăng cường thanh tra kiểm tra hoạt động khai thác đá vôi

Cần xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất đối với các doanh nghiệp khai thác đá vôi. Nội dung thanh tra, kiểm tra tập trung vào việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, an toàn lao động, sử dụng đất đai và thực hiện nghĩa vụ tài chính. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, đặc biệt là khai thác trái phép, gây ô nhiễm môi trường và nợ đọng thuế phí. Công khai thông tin về các doanh nghiệp vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng để tăng tính răn đe.

4.2. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khoáng sản và bảo vệ môi trường đến người dân và doanh nghiệp. Sử dụng nhiều hình thức tuyên truyền khác nhau, như tổ chức hội nghị, hội thảo, phát tờ rơi, treo băng rôn, khẩu hiệu và sử dụng các phương tiện truyền thông. Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào các quy định của pháp luật, tác hại của việc khai thác trái phép và trách nhiệm của người dân trong việc bảo vệ tài nguyên.

V. Biện Pháp Quản Lý Tài Nguyên Nghĩa Vụ Tài Chính

Việc thực hiện nghĩa vụ tài chính trong hoạt động khai thác khoáng sản là một yếu tố quan trọng để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Cần tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản. Xử lý nghiêm các trường hợp trốn thuế, gian lận thuế và nợ đọng thuế phí. Theo quy định của pháp luật, doanh nghiệp khai thác khoáng sản phải nộp các loại thuế, phí như thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường và tiền thuê đất.

5.1. Tăng cường quản lý thu thuế phí từ khai thác khoáng sản

Cần rà soát, đối chiếu số liệu khai thác khoáng sản của doanh nghiệp với số liệu kê khai nộp thuế, phí. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc kê khai nộp thuế, phí của doanh nghiệp. Xử lý nghiêm các trường hợp trốn thuế, gian lận thuế và nợ đọng thuế phí. Áp dụng các biện pháp cưỡng chế thuế theo quy định của pháp luật đối với các doanh nghiệp chây ì nộp thuế.

5.2. Xây dựng cơ chế giám sát hiệu quả việc sử dụng nguồn thu từ khoáng sản

Cần xây dựng cơ chế giám sát hiệu quả việc sử dụng nguồn thu từ khoáng sản, đảm bảo sử dụng đúng mục đích và hiệu quả. Ưu tiên sử dụng nguồn thu từ khoáng sản cho các hoạt động bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế - xã hội và cải thiện đời sống của người dân địa phương. Công khai thông tin về việc sử dụng nguồn thu từ khoáng sản để người dân được biết và giám sát.

VI. Đề Xuất và Kiến Nghị Về Quản Lý Khoáng Sản Hải Phòng

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn huyện Thủy Nguyên, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương. Cần có những cơ chế, chính sách phù hợp để khuyến khích các doanh nghiệp khai thác khoáng sản đầu tư vào công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường. Theo kinh nghiệm của một số quốc gia, việc thành lập quỹ bảo vệ môi trường từ nguồn thu từ khoáng sản là một giải pháp hiệu quả để giải quyết các vấn đề môi trường do hoạt động khai thác khoáng sản gây ra.

6.1. Kiến nghị đối với Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng

Đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng tăng cường hướng dẫn, kiểm tra, giám sát công tác quản lý hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện Thủy Nguyên. Sớm ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về các quy định của pháp luật về khoáng sản và bảo vệ môi trường. Hỗ trợ huyện Thủy Nguyên trong việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý khoáng sản.

6.2. Kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân huyện Thủy Nguyên

Đề nghị Ủy ban nhân dân huyện Thủy Nguyên tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác quản lý hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn. Xây dựng kế hoạch hành động cụ thể để giải quyết các tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý khoáng sản. Tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành của thành phố trong việc quản lý hoạt động khai thác khoáng sản.

Tổng quan nghiên cứu

Huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, với diện tích tự nhiên 242,7 km² và dân số trên 330.000 người, là một vùng kinh tế động lực quan trọng của thành phố. Theo ước tính, huyện sở hữu trữ lượng khoáng sản đá vôi lên đến hơn 380 triệu m³, cùng với các loại khoáng sản phi kim loại khác như sét, silic hoạt tính, dolomit và quặng sắt limonit. Hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản, đặc biệt là đá vôi, đóng vai trò thiết yếu trong phát triển công nghiệp vật liệu xây dựng và xi măng tại địa phương. Tuy nhiên, công tác quản lý khai thác khoáng sản còn nhiều bất cập như khai thác trái phép, vi phạm nghĩa vụ tài chính, ô nhiễm môi trường và an ninh trật tự chưa được kiểm soát hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn huyện Thủy Nguyên, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý nhằm đảm bảo khai thác hợp lý, bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào khai thác khoáng sản đá vôi trong giai đoạn hiện nay, với khảo sát tại các doanh nghiệp lớn như Xi măng Vicem Hải Phòng, Chinfon, Phúc Sơn và Bạch Đằng. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, bảo vệ tài nguyên và môi trường, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho huyện Thủy Nguyên và thành phố Hải Phòng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên khoáng sản, bao gồm:

• Lý thuyết quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc sử dụng các công cụ pháp lý, kinh tế và tổ chức để điều tiết hoạt động khai thác nhằm bảo vệ tài nguyên và môi trường, đồng thời đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

• Mô hình quản lý tài nguyên bền vững: Tập trung vào cân bằng giữa khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả nguồn lực, đồng thời thực hiện các biện pháp phục hồi môi trường sau khai thác.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tài nguyên khoáng sản, khai thác khoáng sản, quản lý nhà nước, nghĩa vụ tài chính trong khai thác khoáng sản, phục hồi môi trường và quy hoạch khai thác khoáng sản.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ các báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng, UBND huyện Thủy Nguyên, các doanh nghiệp khai thác khoáng sản, cùng các văn bản pháp luật liên quan như Luật Khoáng sản 2010, Nghị định 15/2012/NĐ-CP, Nghị định 74/2011/NĐ-CP về phí bảo vệ môi trường.

• Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê số liệu khai thác, nghĩa vụ tài chính, vi phạm pháp luật; đánh giá thực trạng quản lý qua khảo sát thực tế và phỏng vấn các cơ quan quản lý, doanh nghiệp; so sánh với kinh nghiệm quản lý khoáng sản trong nước và quốc tế.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát tập trung vào các doanh nghiệp khai thác đá vôi lớn trên địa bàn huyện (khoảng 5 đơn vị chính), cùng các cơ quan quản lý cấp huyện và xã. Lý do chọn phương pháp này nhằm đảm bảo tính đại diện và sâu sắc trong phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2014-2018, với số liệu cập nhật đến năm 2018, nhằm phản ánh sát thực trạng và xu hướng phát triển gần đây.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng khai thác và quy hoạch khoáng sản đá vôi:

   • Trữ lượng đá vôi được cấp phép khai thác khoảng 316 triệu tấn, thấp hơn 22 triệu tấn so với quy hoạch 338 triệu tấn và thiếu 84 triệu tấn so với nhu cầu thực tế.
   • Sản lượng khai thác đá vôi giai đoạn 2014-2018 dao động từ 2,8 đến 3,5 triệu tấn/năm, đáp ứng khoảng 60-70% nhu cầu sản xuất xi măng tại địa phương.
   • Một số mỏ khai thác chưa tuân thủ đúng quy hoạch, có hiện tượng cấp phép tràn lan, chia nhỏ khu vực khai thác, gây khó khăn trong quản lý.

2. Nghĩa vụ tài chính và thực hiện thuế, phí:

   • Các doanh nghiệp khai thác đá vôi thực hiện nghĩa vụ tài chính gồm thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường và tiền cấp quyền khai thác.
   • Tuy nhiên, có hiện tượng kê khai sản lượng khai thác thấp hơn thực tế, dẫn đến thất thu thuế và phí. Mức phí bảo vệ môi trường hiện nay còn thấp (1.000 - 2.000 đồng/m³ đá vôi), chưa tương xứng với giá trị tài nguyên và tác động môi trường.

3. Quản lý nhà nước và tổ chức bộ máy:

   • UBND huyện Thủy Nguyên phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, các phòng ban liên quan và UBND xã, thị trấn thực hiện công tác quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm.
   • Tổ chức bộ máy quản lý được phân công rõ ràng, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về phối hợp liên ngành và năng lực kiểm tra, giám sát tại cơ sở.

4. Tác động môi trường và an ninh trật tự:

   • Một số đơn vị khai thác chưa thực hiện đầy đủ các biện pháp bảo vệ môi trường, gây ô nhiễm và ảnh hưởng đến đời sống dân cư.
   • Tình trạng khai thác trái phép, vận chuyển khoáng sản không phép vẫn còn diễn ra, ảnh hưởng đến an ninh trật tự địa phương.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do quy hoạch chưa sát thực tế, thủ tục cấp phép còn phức tạp và kéo dài, dẫn đến tình trạng "xin - cho" và cấp phép tràn lan. Việc thực hiện nghĩa vụ tài chính chưa nghiêm túc do thiếu kiểm tra, giám sát và chế tài xử lý chưa đủ mạnh. Mức phí bảo vệ môi trường thấp không khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch và phục hồi môi trường.

So sánh với kinh nghiệm quản lý khoáng sản tại các tỉnh như Lào Cai, Nghệ An và Quảng Trị cho thấy, việc tăng cường tuyên truyền pháp luật, rà soát quy hoạch, xử lý nghiêm vi phạm và nâng cao năng lực quản lý là những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý. Việc áp dụng các công cụ kinh tế như đấu giá quyền khai thác và ký quỹ phục hồi môi trường đã được triển khai nhưng cần được thực hiện đồng bộ và nghiêm túc hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ sản lượng khai thác đá vôi theo năm, bảng so sánh trữ lượng cấp phép và nhu cầu thực tế, cùng biểu đồ thu thuế, phí và tiền cấp quyền khai thác qua các năm để minh họa xu hướng và hiệu quả quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Rà soát, điều chỉnh quy hoạch khai thác khoáng sản đá vôi

   • Thực hiện rà soát, cập nhật quy hoạch khai thác đá vôi phù hợp với nhu cầu thực tế và định hướng phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030.
   • Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp UBND huyện.

2. Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm

   • Thành lập các tổ công tác liên ngành kiểm tra định kỳ và đột xuất hoạt động khai thác, xử lý nghiêm các trường hợp khai thác trái phép, gian lận thuế, vi phạm môi trường.
   • Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: UBND huyện, Công an, Thanh tra.

3. Nâng cao nghĩa vụ tài chính và phí bảo vệ môi trường

   • Đề xuất điều chỉnh mức phí bảo vệ môi trường phù hợp với giá trị tài nguyên và tác động môi trường thực tế.
   • Tăng cường công tác kiểm toán, kiểm tra kê khai sản lượng khai thác để tránh thất thu thuế, phí.
   • Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Sở Tài chính, Cục Thuế, UBND thành phố.

4. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức

   • Tổ chức các chương trình tuyên truyền pháp luật về khai thác khoáng sản, bảo vệ môi trường cho doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.
   • Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: UBND huyện, các tổ chức đoàn thể.

5. Khuyến khích áp dụng công nghệ khai thác tiên tiến, thân thiện môi trường

   • Hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư công nghệ khai thác và chế biến hiện đại, giảm thiểu tác động môi trường và tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên.
   • Thời gian thực hiện: 3-5 năm; Chủ thể: Sở Khoa học và Công nghệ, doanh nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường

   • Lợi ích: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, quy hoạch và nâng cao hiệu quả quản lý khai thác khoáng sản.
   • Use case: Rà soát, điều chỉnh quy hoạch khai thác khoáng sản, thiết kế chương trình kiểm tra, giám sát.

2. Doanh nghiệp khai thác khoáng sản

   • Lợi ích: Hiểu rõ các quy định pháp luật, nghĩa vụ tài chính và các biện pháp quản lý để tuân thủ và nâng cao hiệu quả sản xuất.
   • Use case: Lập dự án đầu tư khai thác, báo cáo đánh giá tác động môi trường, thực hiện nghĩa vụ tài chính.

3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý kinh tế, tài nguyên môi trường

   • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và các giải pháp quản lý tài nguyên khoáng sản thực tiễn.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, bài báo khoa học liên quan đến quản lý tài nguyên.

4. Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội tại địa phương

   • Lợi ích: Nâng cao nhận thức về tác động của khai thác khoáng sản đến môi trường và đời sống, tham gia giám sát hoạt động khai thác.
   • Use case: Tham gia các chương trình tuyên truyền, phản ánh vi phạm, đề xuất giải pháp bảo vệ môi trường.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao quản lý khai thác khoáng sản lại quan trọng đối với huyện Thủy Nguyên?
   Quản lý khai thác khoáng sản giúp bảo vệ tài nguyên quý giá, đảm bảo phát triển kinh tế bền vững và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội. Ví dụ, khai thác đá vôi không kiểm soát có thể gây ô nhiễm và mất cân bằng sinh thái.

2. Các biện pháp pháp lý nào đang được áp dụng để quản lý khai thác khoáng sản?
   Luật Khoáng sản 2010 cùng các nghị định hướng dẫn quy định về cấp phép, nghĩa vụ tài chính, bảo vệ môi trường và xử lý vi phạm. Ngoài ra, đấu giá quyền khai thác và ký quỹ phục hồi môi trường là công cụ kinh tế quan trọng.

3. Làm thế nào để doanh nghiệp thực hiện tốt nghĩa vụ tài chính trong khai thác khoáng sản?
   Doanh nghiệp cần kê khai chính xác sản lượng khai thác, nộp đầy đủ thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường và tiền cấp quyền khai thác. Cơ quan quản lý cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm để đảm bảo công bằng và hiệu quả.

4. Những khó khăn chính trong công tác quản lý khai thác khoáng sản tại Thủy Nguyên là gì?
   Bao gồm quy hoạch chưa sát thực tế, thủ tục cấp phép phức tạp, vi phạm khai thác trái phép, mức phí bảo vệ môi trường thấp và năng lực kiểm tra giám sát hạn chế.

5. Làm thế nào để cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản?
   Áp dụng công nghệ khai thác tiên tiến, thực hiện đầy đủ các biện pháp bảo vệ và phục hồi môi trường, đồng thời xây dựng quy hoạch hợp lý và tăng cường quản lý nhà nước. Ví dụ, khai thác tận thu và cải tạo mỏ sau khai thác giúp giảm thiểu tác động tiêu cực.

Kết luận

• Huyện Thủy Nguyên có tiềm năng khoáng sản đá vôi lớn, đóng vai trò quan trọng trong phát triển công nghiệp vật liệu xây dựng và xi măng của thành phố Hải Phòng.
• Thực trạng quản lý khai thác còn nhiều hạn chế như cấp phép tràn lan, khai thác trái phép, nghĩa vụ tài chính chưa đầy đủ và tác động môi trường chưa được kiểm soát hiệu quả.
• Các yếu tố ảnh hưởng bao gồm quy hoạch chưa sát thực tế, thủ tục cấp phép phức tạp, năng lực quản lý và phối hợp liên ngành còn hạn chế.
• Đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý gồm rà soát quy hoạch, nâng cao kiểm tra giám sát, điều chỉnh nghĩa vụ tài chính, tuyên truyền pháp luật và khuyến khích áp dụng công nghệ thân thiện môi trường.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng tham gia quản lý tài nguyên khoáng sản hiệu quả hơn, hướng tới phát triển bền vững.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả quản lý và điều chỉnh chính sách phù hợp. Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện thành công mục tiêu này.

Call-to-action: Các bên liên quan cần tăng cường hợp tác, nâng cao nhận thức và trách nhiệm trong quản lý khai thác khoáng sản nhằm bảo vệ tài nguyên và phát triển kinh tế xã hội bền vững cho huyện Thủy Nguyên và thành phố Hải Phòng.