Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chuyển đổi mạnh mẽ sang kinh tế thị trường, ngành điện vẫn giữ vai trò độc quyền và vận hành theo mô hình liên kết dọc truyền thống. Theo báo cáo tài chính năm 2021, Điện lực Nam Sách - Chi nhánh Công ty TNHH MTV Điện lực Hải Dương quản lý hệ thống lưới điện với tổng công suất đặt 239.580 KVA, phục vụ hơn 18.000 khách hàng trên địa bàn huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 và các chính sách hỗ trợ giảm giá điện đã ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu và khả năng huy động vốn của đơn vị.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng hoạt động quản lý tài chính tại Điện lực Nam Sách trong giai đoạn 2018-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo sự phát triển bền vững của đơn vị. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động tài chính nội bộ của Điện lực Nam Sách, sử dụng số liệu tài chính và báo cáo kinh doanh trong giai đoạn 2018-2021. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các đơn vị điện lực cấp 4, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính doanh nghiệp, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài chính doanh nghiệp: Nhấn mạnh vai trò của quản lý tài chính trong việc huy động, phân phối và sử dụng nguồn vốn nhằm tối đa hóa lợi nhuận và đảm bảo khả năng thanh toán (Trần Quốc Hưng, 2015).
  • Nguyên tắc quản lý tài chính: Bao gồm nguyên tắc đánh đổi giữa lợi nhuận và rủi ro, nguyên tắc giá trị thời gian của tiền, nguyên tắc chi trả, nguyên tắc sinh lời, nguyên tắc gắn kết lợi ích giữa nhà quản lý và cổ đông, và tác động của thuế (Nguyễn Đình Kiệm, Bạch Đức Hiên, 2008).
  • Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả quản lý tài chính: Tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA), tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE), hệ số thanh toán ngắn hạn, vòng quay tài sản cố định, và các chỉ tiêu về quản lý vốn lưu động.

Ba khái niệm chính được sử dụng là: quản lý tài chính doanh nghiệp, hiệu quả sử dụng tài sản, và khả năng thanh toán.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích và thống kê số liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, báo cáo kinh doanh của Điện lực Nam Sách giai đoạn 2018-2021. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu tài chính của đơn vị trong 4 năm, được lựa chọn nhằm đánh giá xu hướng và thực trạng quản lý tài chính. Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích mô tả: Mô tả cơ cấu tài sản, nguồn vốn, doanh thu và lợi nhuận.
  • Phân tích so sánh: So sánh các chỉ tiêu tài chính qua các năm để nhận diện xu hướng và biến động.
  • Phân tích tỷ số tài chính: Đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản, khả năng thanh toán và cấu trúc vốn.
  • Khảo sát thực tế: Thu thập ý kiến từ 55 cán bộ công nhân viên Điện lực Nam Sách để bổ sung thông tin về thực trạng quản lý tài chính.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2021, tập trung phân tích số liệu và thực trạng quản lý tài chính trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu tài sản và nguồn vốn có sự biến động rõ rệt: Tài sản ngắn hạn giảm 33,97% trong khi tài sản dài hạn tăng 61,94% từ đầu đến cuối năm 2021. Tỷ trọng tài sản dài hạn chiếm trên 98% tổng tài sản, phản ánh đặc thù ngành điện với tài sản cố định chiếm ưu thế. Nguồn vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng lớn (trên 87%), trong khi nợ phải trả tăng từ 0,79% lên 12,28%, cho thấy Điện lực Nam Sách đang tăng cường huy động vốn vay ngắn hạn để đáp ứng nhu cầu hoạt động.

  2. Hiệu quả kinh doanh duy trì ổn định và cao: Tỷ suất lợi nhuận gộp duy trì trên 96% qua các năm 2018-2021, tỷ suất lợi nhuận thuần dao động quanh mức 84-96%, cho thấy khả năng kiểm soát chi phí và tạo ra lợi nhuận tốt. Tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) và trên vốn chủ sở hữu (ROE) đều duy trì ở mức cao, lần lượt đạt khoảng 1.1% và trên 1.1% năm 2021, phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản và vốn của đơn vị.

  3. Khả năng thanh toán và quản lý vốn lưu động còn hạn chế: Tiền mặt và các khoản tương đương tiền giảm nhẹ, khả năng thanh toán tức thời thấp, tiềm ẩn rủi ro thanh khoản. Vòng quay các khoản phải thu và hàng tồn kho có xu hướng giảm, cho thấy việc quản lý công nợ và tồn kho chưa tối ưu. Nợ ngắn hạn tăng mạnh, chủ yếu do các khoản phải trả nội bộ, làm tăng áp lực tài chính trong ngắn hạn.

  4. Quy trình quản lý tài chính được thực hiện theo quy định nhưng còn thiếu sự chủ động: Điện lực Nam Sách xây dựng kế hoạch tài chính dựa trên kế hoạch của Công ty mẹ và Tổng Công ty Điện lực miền Bắc, tuy nhiên việc phân tích, đánh giá và lựa chọn phương án tài chính tối ưu chưa được thực hiện sâu sắc. Công tác kiểm tra, giám sát tài chính được thực hiện thường xuyên nhưng chưa phát huy hết hiệu quả trong việc phát hiện và xử lý kịp thời các tồn tại.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ đặc thù ngành điện với tài sản cố định chiếm tỷ trọng lớn, vốn chủ sở hữu áp đảo và sự phụ thuộc vào nguồn vốn cấp trên. Đại dịch COVID-19 đã làm giảm nhu cầu tiêu thụ điện, ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận, đồng thời làm tăng áp lực thanh khoản do các chính sách hỗ trợ giảm giá điện. So sánh với một số nghiên cứu về quản lý tài chính tại các doanh nghiệp nhà nước khác, Điện lực Nam Sách có hiệu quả kinh doanh tương đối tốt nhưng cần cải thiện quản lý dòng tiền và vốn lưu động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu tài sản và nguồn vốn qua các năm, bảng so sánh các chỉ tiêu tài chính chính, biểu đồ xu hướng lợi nhuận và khả năng thanh toán để minh họa rõ nét hơn các biến động và hiệu quả quản lý tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống quản lý và lập kế hoạch tài chính: Tăng cường phân tích, dự báo tài chính dựa trên dữ liệu thực tế và xu hướng thị trường, xây dựng các phương án tài chính đa kịch bản để chủ động ứng phó với biến động. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Tài chính - Kế toán.

  2. Tăng cường quản lý doanh thu và công nợ: Áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ công nợ, đẩy mạnh thu hồi các khoản phải thu, giảm thiểu tồn kho không cần thiết nhằm cải thiện dòng tiền và khả năng thanh toán. Thời gian thực hiện: 12 tháng; Chủ thể: Phòng Kinh doanh và Phòng Tài chính.

  3. Cải thiện hiệu quả sử dụng tài sản cố định: Thường xuyên kiểm tra, bảo trì, nâng cấp thiết bị, đồng thời rà soát và thanh lý các tài sản không hiệu quả để tối ưu hóa nguồn lực. Thời gian thực hiện: 18 tháng; Chủ thể: Phòng Kỹ thuật và Phòng Tài chính.

  4. Nâng cao năng lực quản lý tài chính và kiểm soát nội bộ: Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ tài chính về kỹ năng phân tích tài chính, lập kế hoạch và kiểm soát chi phí; đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát nội bộ để phát hiện sớm các sai phạm. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Ban Lãnh đạo và Phòng Tổ chức - Hành chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý các đơn vị điện lực cấp 4: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý tài chính, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Chuyên viên tài chính kế toán trong ngành điện: Nắm bắt các chỉ tiêu tài chính quan trọng và phương pháp phân tích thực trạng tài chính doanh nghiệp nhà nước.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính doanh nghiệp: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và các giải pháp quản lý tài chính trong doanh nghiệp nhà nước đặc thù.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức kiểm toán: Hiểu rõ hơn về thực trạng quản lý tài chính tại các đơn vị điện lực, từ đó xây dựng chính sách và quy định phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính tại Điện lực Nam Sách có những đặc thù gì?
    Điện lực Nam Sách có đặc thù tài sản cố định chiếm tỷ trọng lớn (trên 98%), vốn chủ sở hữu chiếm phần lớn trong cơ cấu nguồn vốn, và hoạt động trong môi trường độc quyền ngành điện. Điều này ảnh hưởng đến cách thức quản lý tài chính, tập trung vào quản lý tài sản dài hạn và duy trì khả năng thanh toán.

  2. Tại sao khả năng thanh toán tức thời của Điện lực Nam Sách còn thấp?
    Do lượng tiền mặt và các khoản tương đương tiền giảm nhẹ, cùng với việc tăng nợ ngắn hạn, đặc biệt là các khoản phải trả nội bộ, làm tăng áp lực thanh khoản trong ngắn hạn. Việc quản lý công nợ và tồn kho chưa tối ưu cũng góp phần làm giảm khả năng thanh toán tức thời.

  3. Các chỉ tiêu tài chính nào phản ánh hiệu quả quản lý tài chính của Điện lực Nam Sách?
    Các chỉ tiêu quan trọng gồm tỷ suất lợi nhuận gộp (trên 96%), tỷ suất lợi nhuận thuần (trên 84%), tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) và trên vốn chủ sở hữu (ROE) đều duy trì ở mức cao, cho thấy hiệu quả sử dụng tài sản và vốn tốt.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để cải thiện quản lý tài chính tại Điện lực Nam Sách?
    Các giải pháp bao gồm hoàn thiện hệ thống quản lý và lập kế hoạch tài chính, tăng cường quản lý doanh thu và công nợ, cải thiện hiệu quả sử dụng tài sản cố định, và nâng cao năng lực quản lý tài chính cùng kiểm soát nội bộ.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các đơn vị điện lực khác không?
    Có, mặc dù mỗi đơn vị có đặc thù riêng, nhưng các phương pháp phân tích và giải pháp đề xuất có tính tổng quát, có thể điều chỉnh phù hợp để áp dụng cho các đơn vị điện lực cấp 4 khác nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

Kết luận

  • Điện lực Nam Sách có cơ cấu tài sản và nguồn vốn đặc thù với tài sản dài hạn chiếm ưu thế và vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng lớn, đảm bảo sự ổn định tài chính.
  • Hiệu quả kinh doanh duy trì ở mức cao với tỷ suất lợi nhuận gộp trên 96% và tỷ suất sinh lời trên tài sản, vốn chủ sở hữu đều ổn định qua các năm.
  • Khả năng thanh toán tức thời và quản lý vốn lưu động còn hạn chế, tiềm ẩn rủi ro thanh khoản cần được cải thiện.
  • Quy trình quản lý tài chính được thực hiện theo quy định nhưng cần nâng cao tính chủ động và hiệu quả trong lập kế hoạch và kiểm soát tài chính.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện hệ thống quản lý, tăng cường quản lý công nợ, nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản và đào tạo nâng cao năng lực quản lý tài chính.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Các đơn vị điện lực khác có thể tham khảo nghiên cứu này để cải thiện công tác quản lý tài chính. Đề nghị Ban lãnh đạo Điện lực Nam Sách và Công ty TNHH MTV Điện lực Hải Dương phối hợp triển khai các khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính và sản xuất kinh doanh.