Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài chính công đoàn là một trong những yếu tố then chốt đảm bảo hoạt động hiệu quả của tổ chức công đoàn, góp phần bảo vệ quyền lợi người lao động và phát triển bền vững phong trào công đoàn. Tại thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, trong giai đoạn 2019-2021, tổng nguồn thu tài chính công đoàn đạt khoảng 23.608 triệu đồng năm 2019, tăng lên 23.875 triệu đồng năm 2021, với mức tăng trưởng trung bình khoảng 3-7% mỗi năm. Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính tại Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thị xã vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như nguồn thu chưa đa dạng, thất thoát tài chính, chi tiêu chưa hợp lý và công tác quyết toán chưa đồng bộ.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng quản lý tài chính của LĐLĐ thị xã Đông Triều, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công đoàn đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động tài chính của LĐLĐ thị xã Đông Triều trong giai đoạn 2019-2021, bao gồm quản lý nguồn thu, phân cấp thu chi, kiểm tra giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính công đoàn, góp phần thúc đẩy hoạt động công đoàn tại địa phương phát triển ổn định, minh bạch và bền vững. Các chỉ số như tỷ lệ thu đoàn phí đạt trên 90% dự toán, nguồn kinh phí cấp trên chiếm khoảng 21-22% tổng thu, và số lượng đoàn viên công đoàn tăng từ 9.435 lên 9.889 người trong giai đoạn nghiên cứu là những chỉ số quan trọng phản ánh sự phát triển và thách thức trong quản lý tài chính công đoàn tại Đông Triều.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính công đoàn, bao gồm:

  • Lý thuyết tài chính công đoàn: Tài chính công đoàn được hiểu là các quan hệ kinh tế trong phân phối các nguồn lực dưới hình thức giá trị, thông qua việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm thực hiện chức năng và nhiệm vụ của tổ chức công đoàn. Tài chính công đoàn vừa là công cụ phân phối nguồn lực, vừa là công cụ quản lý và điều hành hoạt động công đoàn.

  • Mô hình phân cấp quản lý tài chính công đoàn: Phân cấp quản lý tài chính công đoàn theo hệ thống tổ chức công đoàn 4 cấp (cơ sở, quận/huyện/thị xã, tỉnh/thành phố, trung ương) nhằm đảm bảo quyền hạn, trách nhiệm và hiệu quả quản lý tài chính phù hợp với đặc điểm từng cấp.

  • Khái niệm quản lý tài chính công đoàn: Quản lý tài chính công đoàn là quá trình tác động và kiểm soát hoạt động tài chính công đoàn thông qua việc sử dụng có ý thức các phương pháp và công cụ quản lý nhằm đạt được các mục tiêu đề ra, bao gồm quản lý thu, chi, phân phối và quyết toán tài chính.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tài chính công đoàn, quản lý tài chính, phân cấp quản lý tài chính, thu đoàn phí, kinh phí công đoàn, dự toán thu chi, kiểm tra giám sát tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp phân tích định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, kế hoạch tài chính, dự toán và báo cáo quyết toán tài chính của LĐLĐ thị xã Đông Triều giai đoạn 2019-2021; tài liệu từ Tổng cục Thống kê, các bài báo, luận văn, luận án và các nghiên cứu liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh số liệu giữa các năm để đánh giá thực trạng quản lý tài chính công đoàn. Phân tích các chỉ tiêu về nguồn thu, phân cấp thu chi, dự toán và quyết toán tài chính. So sánh kết quả với các nghiên cứu tương tự tại các địa phương khác để rút ra bài học và đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ hệ thống công đoàn tại thị xã Đông Triều, bao gồm 196 công đoàn cơ sở với tổng số đoàn viên gần 10.000 người, đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Thực trạng được phân tích trong giai đoạn 2019-2021, các giải pháp đề xuất hướng tới năm 2025 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công đoàn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn thu tài chính công đoàn tăng trưởng ổn định: Tổng nguồn thu của LĐLĐ thị xã Đông Triều tăng từ 23.608 triệu đồng năm 2019 lên 23.875 triệu đồng năm 2021, tương ứng mức tăng khoảng 3,29%. Trong đó, kinh phí công đoàn chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng 36-39% tổng thu, tiếp theo là nguồn kinh phí cấp trên chiếm khoảng 21-22%.

  2. Tỷ lệ thu đoàn phí đạt trên 90% dự toán: Thu đoàn phí công đoàn tăng từ 4.624 triệu đồng năm 2019 lên 4.772 triệu đồng năm 2020 và 4.868 triệu đồng năm 2021, tương ứng tăng 3,2% và 2,05%. Sự tăng trưởng này gắn liền với số lượng đoàn viên tăng từ 9.435 lên 9.889 người, chiếm khoảng 20% tổng nguồn thu.

  3. Phân cấp quản lý tài chính được thực hiện nghiêm túc: Việc phân cấp thu chi tài chính giữa LĐLĐ thị xã và các công đoàn cơ sở được thực hiện theo quy định của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Liên đoàn tỉnh Quảng Ninh. Kinh phí cấp dưới nộp lên chiếm khoảng 10-12% tổng thu, tuy nhiên có xu hướng giảm nhẹ trong giai đoạn nghiên cứu.

  4. Công tác quyết toán và kiểm tra tài chính còn hạn chế: Một số đơn vị trực thuộc chưa thực hiện quyết toán đầy đủ, kịp thời; công tác kiểm tra, giám sát tài chính chưa đồng bộ, dẫn đến nguy cơ thất thoát và sử dụng nguồn kinh phí chưa hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ đặc thù hoạt động công đoàn tại địa phương, sự đa dạng về loại hình công đoàn cơ sở, cũng như ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến nguồn thu và chi tiêu. So với các nghiên cứu tại các tỉnh khác như Bắc Giang, Quảng Nam, Đông Triều có mức tăng trưởng nguồn thu ổn định nhưng vẫn cần cải thiện công tác quản lý chi tiêu và quyết toán.

Việc phân cấp quản lý tài chính phù hợp với mô hình tổ chức công đoàn 4 cấp giúp tăng cường tính minh bạch và hiệu quả sử dụng nguồn lực. Tuy nhiên, công tác kiểm tra, giám sát tài chính cần được tăng cường để ngăn ngừa thất thoát, đảm bảo nguồn tài chính được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ biến động nguồn thu, tỷ lệ thu đoàn phí, cơ cấu nguồn thu và phân phối tài chính qua các năm, giúp minh họa rõ nét xu hướng và hiệu quả quản lý tài chính công đoàn tại Đông Triều.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực cán bộ quản lý tài chính công đoàn: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn về quản lý tài chính, kế toán và kiểm tra tài chính cho cán bộ công đoàn các cấp. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý trong vòng 1-2 năm tới, do LĐLĐ thị xã phối hợp với các cơ sở đào tạo thực hiện.

  2. Hoàn thiện quy chế phân cấp quản lý tài chính: Rà soát, điều chỉnh và ban hành các quy định, quy chế phân cấp quản lý thu chi tài chính phù hợp với đặc điểm từng loại hình công đoàn cơ sở, đảm bảo minh bạch và hiệu quả. Thời gian thực hiện trong năm 2023, do Ban Thường vụ LĐLĐ thị xã chủ trì.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tài chính: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát tài chính định kỳ và đột xuất, phối hợp với các cơ quan chức năng để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ quyết toán đúng hạn lên trên 95% trong vòng 3 năm tới.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Xây dựng phần mềm quản lý tài chính công đoàn, kết nối dữ liệu giữa các cấp công đoàn để theo dõi, báo cáo và phân tích tài chính nhanh chóng, chính xác. Thời gian triển khai từ năm 2023-2025, do Ban Tài chính phối hợp với phòng CNTT LĐLĐ tỉnh thực hiện.

  5. Đa dạng hóa nguồn thu tài chính công đoàn: Khuyến khích các công đoàn cơ sở phát triển các hoạt động kinh tế, vận động tài trợ hợp pháp nhằm tăng nguồn thu ngoài đoàn phí và kinh phí công đoàn. Mục tiêu tăng nguồn thu ngoài ngân sách lên 10% tổng thu trong 5 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý công đoàn các cấp: Nghiên cứu giúp nâng cao hiểu biết về quản lý tài chính công đoàn, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả quản lý tài chính tại đơn vị mình.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính công đoàn, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và công đoàn: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định về quản lý tài chính công đoàn phù hợp với thực tiễn địa phương, nâng cao hiệu quả hoạt động công đoàn.

  4. Các tổ chức công đoàn tại địa phương khác: Tham khảo kinh nghiệm, mô hình quản lý tài chính công đoàn tại thị xã Đông Triều để áp dụng, điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế của đơn vị mình.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính công đoàn là gì?
    Quản lý tài chính công đoàn là quá trình tổ chức, kiểm soát và sử dụng các nguồn tài chính của công đoàn nhằm đảm bảo thu đúng, chi đúng, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả theo quy định pháp luật và điều lệ công đoàn.

  2. Nguồn thu chính của công đoàn thị xã Đông Triều gồm những gì?
    Nguồn thu chính gồm kinh phí công đoàn (chiếm khoảng 36-39%), đoàn phí công đoàn (khoảng 20%), kinh phí cấp trên cấp (khoảng 21-22%) và các khoản thu khác như tài trợ, hoạt động kinh tế.

  3. Tại sao công tác quyết toán tài chính công đoàn còn hạn chế?
    Nguyên nhân do một số đơn vị chưa thực hiện quyết toán đầy đủ, kịp thời; thiếu nhân lực chuyên môn; công tác kiểm tra, giám sát chưa chặt chẽ; ảnh hưởng của dịch bệnh làm gián đoạn hoạt động.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công đoàn?
    Bao gồm đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy chế phân cấp, tăng cường kiểm tra giám sát, ứng dụng công nghệ thông tin và đa dạng hóa nguồn thu tài chính.

  5. Làm thế nào để ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính công đoàn?
    Xây dựng phần mềm quản lý tài chính kết nối các cấp công đoàn, tự động hóa quy trình thu chi, báo cáo và phân tích tài chính, giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý.

Kết luận

  • Quản lý tài chính công đoàn tại LĐLĐ thị xã Đông Triều có sự tăng trưởng ổn định về nguồn thu trong giai đoạn 2019-2021, với tỷ lệ thu đoàn phí đạt trên 90% dự toán.
  • Công tác phân cấp quản lý tài chính được thực hiện nghiêm túc, tuy nhiên công tác quyết toán và kiểm tra tài chính còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy chế phân cấp, tăng cường kiểm tra giám sát, ứng dụng công nghệ thông tin và đa dạng hóa nguồn thu.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công đoàn, thúc đẩy hoạt động công đoàn tại địa phương phát triển bền vững.
  • Đề xuất triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023-2025 nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý tài chính công đoàn trong tình hình mới, kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp công đoàn và cơ quan liên quan để thực hiện thành công.