Tổng quan nghiên cứu

Phát triển nông nghiệp là một trong những ngành kinh tế trọng điểm, đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo an ninh lương thực, nâng cao đời sống nông dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương, với diện tích đất nông nghiệp chiếm khoảng 50% tổng diện tích tự nhiên (khoảng 13.228 ha), đã trải qua quá trình chuyển đổi từ huyện miền núi sang đô thị loại III và trở thành thành phố vào năm 2019. Giá trị sản xuất toàn ngành nông nghiệp năm 2018 đạt mức tăng trưởng bình quân 5,6%/năm, vượt mục tiêu đại hội đề ra là 4,1%/năm. Tuy nhiên, phát triển nông nghiệp tại đây vẫn còn nhiều thách thức như sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, giá trị gia tăng thấp, cơ sở vật chất chưa đáp ứng tiêu chuẩn, và công tác quản lý còn nhiều hạn chế.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý của chính quyền thành phố Chí Linh đối với phát triển nông nghiệp trong giai đoạn 2017-2019, nhằm đánh giá thực trạng, xác định điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý để thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững. Nghiên cứu có phạm vi địa lý tại thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương, với mục tiêu cụ thể là phân tích công tác quy hoạch, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát sự phát triển nông nghiệp, đồng thời đề xuất phương hướng quản lý đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp, cải thiện đời sống nông dân và bảo vệ môi trường sinh thái tại địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách phát triển nông nghiệp trong vùng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước trong phát triển nông nghiệp, bao gồm:

  • Lý thuyết phát triển nông nghiệp bền vững: Nhấn mạnh sự hài hòa giữa phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường, đảm bảo lợi ích cho thế hệ hiện tại và tương lai.
  • Mô hình quản lý nhà nước cấp huyện đối với phát triển nông nghiệp: Tập trung vào vai trò của chính quyền cấp huyện trong xây dựng quy hoạch, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát các hoạt động phát triển nông nghiệp.
  • Khái niệm quản lý phát triển nông nghiệp: Là sự tác động của hệ thống cơ quan quản lý nhà nước lên quá trình phát triển nông nghiệp thông qua các chính sách, kế hoạch nhằm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: phát triển nông nghiệp, quản lý nhà nước cấp huyện, quy hoạch phát triển nông nghiệp, kế hoạch phát triển sản xuất hàng hóa tập trung, ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính, dựa trên các nguồn dữ liệu sau:

  • Số liệu thứ cấp: Báo cáo kinh tế - xã hội của thành phố Chí Linh giai đoạn 2017-2019, các văn bản pháp luật liên quan như Quyết định số 3659/QĐ-BNN-KH (2016), Quyết định số 899/QĐ-TTg (2013), Nghị quyết số 15/2016/NQ-HĐND, và các kế hoạch phát triển nông nghiệp của UBND thành phố.
  • Số liệu khảo sát, điều tra thực tế: Đánh giá của cán bộ, người dân về công tác lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát phát triển nông nghiệp.
  • Phân tích số liệu: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh kế hoạch và thực hiện, đánh giá hiệu quả công tác quản lý.
  • Phỏng vấn chuyên sâu: Thu thập ý kiến từ cán bộ quản lý, nông dân và các bên liên quan để làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu khảo sát khoảng vài trăm người dân và cán bộ liên quan, được chọn mẫu ngẫu nhiên theo khu vực xã, phường nhằm đảm bảo tính đại diện. Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2017 đến 2019, với dự báo và đề xuất đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy hoạch và kế hoạch phát triển nông nghiệp
    Thành phố Chí Linh đã xây dựng quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung với các vùng chuyên canh như lúa hàng hóa, rau màu, trái cây theo quy trình VietGAP. Diện tích đất nông nghiệp được quy hoạch khoảng 13.228 ha, chiếm 50% diện tích tự nhiên.
    Kế hoạch phát triển giai đoạn 2017-2019 được lập chi tiết với kinh phí hỗ trợ hàng năm từ 1,170 đến 1,200 triệu đồng cho các vùng sản xuất. Tuy nhiên, một số căn cứ lập kế hoạch chưa đầy đủ, thiếu tính chủ động trong huy động nguồn lực.

  2. Tổ chức thực hiện và phân công nhiệm vụ
    Bộ máy quản lý gồm HĐND, UBND thành phố, các phòng ban chuyên môn và UBND các xã, phường phối hợp thực hiện kế hoạch. Công tác tuyên truyền được triển khai qua nhiều hình thức như tin bài, hội chợ, phát thanh với số lượng tin bài và buổi tuyên truyền đạt khoảng 850 bản tin năm 2017, giảm xuống 350 năm 2018 và tăng lại 500 năm 2019.
    Việc chuyển giao khoa học kỹ thuật được tổ chức qua các lớp đào tạo, hướng dẫn kỹ thuật với tổng số buổi hướng dẫn khoảng 25 buổi năm 2017, giảm còn 9 buổi năm 2018 và tăng lên 19 buổi năm 2019.

  3. Kiểm soát và giám sát thực hiện kế hoạch
    Công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện thường xuyên với số lượt kiểm tra dao động từ 22 đến 34 lượt/năm, phát hiện sai phạm từ 6 đến 11 lượt, tỷ lệ khắc phục đạt trên 90%. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy cán bộ kiểm tra chưa thực sự tận tâm, quy trình kiểm tra còn thiếu chi tiết và chưa hoàn toàn công bằng.

  4. Hiệu quả thực hiện kế hoạch
    So sánh kế hoạch và thực hiện cho thấy năm 2017 đa số chỉ tiêu diện tích và kinh phí hỗ trợ vượt kế hoạch từ 2% đến 15%, trong khi năm 2018 và 2019 nhiều chỉ tiêu chưa đạt kế hoạch, đặc biệt vùng sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn VietGAP thiếu khoảng 10%.
    Đánh giá của người dân về hiệu quả kế hoạch ở mức trung bình khá (3,59/5), phản ánh kế hoạch đã mang lại một phần hiệu quả kinh tế nhưng còn hạn chế về sự nhiệt tình hỗ trợ và kiến thức chuyên môn của cán bộ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy chính quyền thành phố Chí Linh đã có những bước tiến trong công tác quản lý phát triển nông nghiệp, đặc biệt trong xây dựng quy hoạch, lập kế hoạch và tổ chức thực hiện. Việc áp dụng các mô hình sản xuất hàng hóa tập trung, quy trình VietGAP và chuyển giao khoa học kỹ thuật đã góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Tuy nhiên, hạn chế về nguồn lực, sự phối hợp giữa các phòng ban, tinh thần trách nhiệm của cán bộ và mức độ tuyên truyền chưa sâu rộng đã ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện. So với các nghiên cứu trong ngành, việc thiếu sự chủ động trong huy động nguồn lực và chưa hoàn thiện quy trình kiểm soát là điểm yếu phổ biến ở các địa phương phát triển nông nghiệp quy mô vừa và nhỏ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh diện tích sản xuất và kinh phí hỗ trợ theo năm, bảng đánh giá mức độ hài lòng của người dân và cán bộ, cũng như biểu đồ tần suất kiểm tra và tỷ lệ khắc phục sai phạm để minh họa rõ nét hơn hiệu quả quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy hoạch phát triển nông nghiệp

    • Xây dựng quy hoạch riêng biệt cho thành phố Chí Linh phù hợp với đặc điểm địa phương, không chỉ dựa vào quy hoạch tỉnh.
    • Tập trung chỉnh trang đồng ruộng, dồn thửa lớn để thuận lợi cho cơ giới hóa và ứng dụng công nghệ cao.
    • Xác định rõ vùng chuyên canh, ưu tiên phát triển các sản phẩm chủ lực có giá trị gia tăng cao và thị trường ổn định.
    • Thời gian thực hiện: 2022-2025, chủ thể: UBND thành phố phối hợp với các sở ngành.

  2. Tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ và đào tạo kỹ thuật

    • Mở rộng các lớp đào tạo, chuyển giao kỹ thuật cho nông dân, đặc biệt về kỹ thuật trồng trọt theo tiêu chuẩn VietGAP và công nghệ bảo quản, chế biến.
    • Thí điểm mô hình liên kết “4 nhà” (Nhà nước - Nhà khoa học - Nhà nông - Nhà doanh nghiệp) để nâng cao hiệu quả sản xuất và tiêu thụ.
    • Thời gian: 2022-2024, chủ thể: Phòng Nông nghiệp, Trung tâm Khuyến nông.

  3. Hoàn thiện tổ chức thực hiện và phân công nhiệm vụ

    • Rà soát, kiện toàn bộ máy quản lý, tinh gọn tổ chức, phân công rõ ràng trách nhiệm từng phòng ban, cán bộ.
    • Tăng cường phối hợp liên ngành, nâng cao tinh thần trách nhiệm và năng lực cán bộ qua đào tạo chuyên môn và đạo đức công vụ.
    • Thời gian: 2022-2023, chủ thể: UBND thành phố, Ban Tổ chức Thành ủy.

  4. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát và giám sát

    • Xây dựng quy trình kiểm tra, giám sát chi tiết, minh bạch, đảm bảo công bằng và nghiêm túc.
    • Tăng cường đào tạo cán bộ kiểm tra về chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp.
    • Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, báo cáo và giám sát để nâng cao tính chính xác và kịp thời.
    • Thời gian: 2022-2024, chủ thể: Phòng Kinh tế, Thanh tra thành phố.

  5. Đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá và xúc tiến thương mại

    • Tăng cường các hoạt động tuyên truyền sâu rộng, đa dạng hình thức, phù hợp với đặc điểm vùng miền và đối tượng dân cư.
    • Xây dựng thương hiệu nông sản đặc trưng của Chí Linh, phát triển kênh phân phối hiện đại, kết nối trực tiếp với thị trường trong và ngoài nước.
    • Thời gian: 2022-2025, chủ thể: UBND thành phố, Trung tâm Xúc tiến thương mại.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp thành phố và cấp xã, phường

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng, điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý phát triển nông nghiệp, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý và điều hành.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch phát triển nông nghiệp, tổ chức thực hiện và kiểm soát tại địa phương.

  2. Các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành kinh tế nông nghiệp, quản lý nhà nước

    • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, số liệu thực tế và các giải pháp quản lý phát triển nông nghiệp tại địa phương.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến quản lý nông nghiệp.

  3. Doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức nông nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ chính sách, quy hoạch và kế hoạch phát triển nông nghiệp của địa phương để tham gia liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm hiệu quả.
    • Use case: Xây dựng mô hình sản xuất, hợp tác đầu tư, phát triển chuỗi giá trị nông sản.

  4. Người nông dân và các tổ chức đại diện nông dân

    • Lợi ích: Nắm bắt thông tin về chính sách hỗ trợ, kỹ thuật sản xuất, cơ hội phát triển và thị trường tiêu thụ.
    • Use case: Áp dụng kỹ thuật mới, tham gia các chương trình hỗ trợ, nâng cao năng suất và thu nhập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính quyền thành phố Chí Linh đã xây dựng quy hoạch phát triển nông nghiệp như thế nào?
    Thành phố dựa trên quy hoạch của tỉnh Hải Dương, phân chia các vùng sản xuất chuyên canh như lúa hàng hóa, rau màu, trái cây theo tiêu chuẩn VietGAP, với diện tích đất nông nghiệp khoảng 13.228 ha. Quy hoạch tập trung vào phát triển sản xuất hàng hóa tập trung, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

  2. Các khó khăn chính trong quản lý phát triển nông nghiệp tại Chí Linh là gì?
    Bao gồm sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, giá trị gia tăng thấp, cơ sở vật chất chưa đạt chuẩn, tinh thần làm việc của cán bộ chưa cao, công tác tuyên truyền chưa sâu rộng, và quy trình kiểm soát còn thiếu chi tiết, chưa công bằng.

  3. Chính quyền đã áp dụng những giải pháp gì để nâng cao hiệu quả quản lý?
    Đã triển khai các mô hình sản xuất hàng hóa tập trung, áp dụng quy trình VietGAP, tổ chức đào tạo kỹ thuật, tăng cường tuyên truyền, kiểm soát thường xuyên và hỗ trợ xúc tiến thương mại, đồng thời xây dựng kế hoạch phát triển chi tiết theo từng năm.

  4. Hiệu quả của các kế hoạch phát triển nông nghiệp được đánh giá ra sao?
    Năm 2017, nhiều chỉ tiêu vượt kế hoạch từ 2% đến 15%, tuy nhiên năm 2018 và 2019 có nhiều chỉ tiêu chưa đạt. Đánh giá của người dân và cán bộ ở mức trung bình khá, phản ánh kế hoạch đã mang lại hiệu quả kinh tế nhưng còn nhiều hạn chế trong thực thi.

  5. Đề xuất quan trọng nhất để hoàn thiện quản lý phát triển nông nghiệp tại Chí Linh là gì?
    Hoàn thiện quy hoạch riêng biệt phù hợp địa phương, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng lực và trách nhiệm cán bộ, xây dựng quy trình kiểm soát minh bạch, và đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến thương mại để nâng cao giá trị sản phẩm.

Kết luận

  • Chính quyền thành phố Chí Linh đã có những bước tiến quan trọng trong quản lý phát triển nông nghiệp, với quy hoạch và kế hoạch chi tiết, tổ chức thực hiện và kiểm soát tương đối bài bản.
  • Hiệu quả phát triển nông nghiệp được cải thiện, tuy nhiên còn tồn tại nhiều hạn chế về nguồn lực, tinh thần cán bộ, công tác tuyên truyền và kiểm soát.
  • Nghiên cứu đã chỉ ra các điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý đến năm 2025.
  • Các giải pháp tập trung vào hoàn thiện quy hoạch, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng lực cán bộ, kiểm soát minh bạch và xúc tiến thương mại.
  • Đề nghị các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, nông dân và nhà nghiên cứu tham khảo để phối hợp thực hiện, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững tại thành phố Chí Linh.

Hành động tiếp theo: UBND thành phố cần triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức đánh giá định kỳ và điều chỉnh kế hoạch phù hợp với thực tiễn phát triển, đồng thời tăng cường hợp tác với các bên liên quan để nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển nông nghiệp.